Яшел Үзән — Яраң тимер юл линиясе
| Яшел Үзән — Яраң тимер юл линиясе | |
 | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Татарстан, Мари Иле һәм Киров өлкәсе |
| Хезмәтләндерүче | Горький тимер юлы |
| Рәсми ачылу датасы | 7 ноябрь 1928 |
| Соңгы ноктасы | Яшел Үзән һәм Яранск[d] |
| Озынлык | 196 km |
 | |
Яшел Үзән — Яраң тимер юл линиясе — 196 км озынлвктагы Горький тимер юлы линиясе. Марий Эл Республикасын көньяктан төньякка кисеп, Республиканың башкаласы Йошкар-Ола шәһәре аша узып Татарстанның Яшел Үзән һәм Киров өлкәсенең Яраң шәһәрләрен үзара тоташтыра.
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Мари автономияле төбәгендә тимер юл төзү турында карар РСФСРның Хезмәт һәм Оборона Советы тарафыннан 1921 елның 1 октябрендә кабул ителгән. Тимер юл төзелеше 1923 елның августында башланып, 1928 елның октябрь ахырына кадәр дәвам итә. 1926-нчы елда Яшел Үзән - Иләт бүлегендә төзелеш башлана, һәм 1927-нче елда тимер юл линиясе Краснококшайск (хәзерге Йошкар-Ола) бистәсендәге Корта авылына кадәр сузыла. Яшел Үзән - Корта бүлегендә юл хәрәкәтенең тантаналы ачылышы 1927 елның 7 ноябрендә, Бөек Октябрь революциясенең 10 еллыгы көнендә була. Краснококшайсктагы Революция мәйданындагы бәйрәм җыелышы тәмамлангач, Корта авылында беренче пассажир поездын каршы алу өчен йөреш башлана. Поезд 9 класс һәм 3 сервис сигез уклы пульман вагоннарыннан торган пар җылытулы була. Поезд машинист Хисаметдинов Ахкаметдин Ахкаметдин улы тарафыннан идарә ителгән. Митинг оештырыла, аның ахырында шәһәрнең 500 кешесе Кортадан Иләткә кадәр поезд белән сәяхәт итәләр.
Бер елдан да азрак вакыт узгач, 1928 елның 22 октябренә каршы төндә, Кече Кокшага елгасы аша тимер юл күпере төзелеше тәмамлангач, беренче пассажир поезды Йошкар-Ола шәһәренең яңа агач станциясенә килеп җитә. Йошкар-Олага таба тимер юл линиясе төзелешенең соңгы этабы 1928 елның 7 ноябрендә тантаналы шартларда тәмамлана[1].
Йошкар-Ола белән Яшел Үзән арасындагы тимер юл линиясенең гомуми озынлыгы 106 км була, 29 күпер төзелә, алар арасында 3 иң зур күпер Кече Кокшага, Кече Кундыш һәм Иләт елгалары аша салына.[1]
1944-нче елда Йошкар-Оладан тимер юл линиясе Нужъялы авылына, ә 1953-нче елда - Киров өлкәсенең Яраң шәһәреннән 20 км ераклыкта урнашкан Завертелинский чишелешенә кадәр сузыла.
1935 елда Яшел Үзән - Волжск линиясе кулланышка тапшырыла[2].
2017 елның 18 октябрендә Йошкар-Ола тимер юл вокзалында Яшел Үзән - Йошкар-Ола секциясендә тимер юл элемтәсе ачылуның 90 еллыгын бәйрәм итү тантанасы була. Бәйрәм кысаларында вокзал бинасы алдында тимер юл линиясе ачылганын һәм Йошкар-Олага беренче поездның килүен искә төшереп мемориаль такта ачыла.[3]
Перспективалары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
2019 елда Яраң станциясеннән Котельнич I станциясенә кадәр озайту[4][5] актив рәвештә тикшерелә, бу Себер аръягы тимер юлының төньяк һәм көньяк филиалларын тоташтырырга мөмкинлек бирәчәк. Проект 2030 елга кадәрге планнарга кертелгән.[6]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified.
- ↑ Основные даты Казанского отделения Горьковской железной дороги. 2020-02-18 тикшерелгән.
- ↑ На железнодорожном вокзале столицы Марий Эл состоялось торжественное празднование 90-летия со дня открытия железнодорожного сообщения на участке Яшел Үзән – Йошкар-Ола (2017-10-19). әлеге чыганактан 2018-06-12 архивланды. 2018-06-11 тикшерелгән.
- ↑ Реконструкция Родины: 2019 год в Марий Эл станет временем прорывного роста (2019-01-09). 2020-02-18 тикшерелгән.
- ↑ Вновь о железной дороге Яранск-Котельнич (2019-01-09). 2020-02-18 тикшерелгән.
- ↑ Председатель правления ОАО «РЖД» Олег Белозеров рассказал о перспективах строительства железнодорожной ветки Яшел Үзән − Яранск – Котельнич (2020-02-05). 2020-02-19 тикшерелгән.
