Җылысыешлык
Җылысыешлык - термодинамик система температурасы Т үзгәргәндә чыгарылган яки йотылган җылылык микъдары ул, кечкенә үзгәреш өчен дифференциаль тигезләмә:
Җылысыешлык - җисем 1 кельвинга суыну яки җылыту процессында чыгарылган яки йотылган җылылык булып тора.
Җылысыешлык процесс юлына бәйле, мәсәлән: даими күләмдә яки даими басымда җылысыешлык төрле була, шуңа күрә ул халәтнең дифференциалы булмый, ә процесс функциясе булып тора.
Чагыштырма җылысыешлык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Массалы җисемгә күбрәк җылылык кирәк, шуңа күрә чагыштырма җылысыешлык кулланыла:
Моляр җылысыешлык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]биредә — җисемдә матдә микъдары; — масса; — моляр масса.
Чагыштырма һәм моляр җылысыешлык болай бәйләнгән:
- Күләмдәге җылысыешллык:
Идеаль газ җылысыешлыгы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Тәэсир итешми торган кисәкчекләр системасы (идеаль газ) җылысыешлыгы кисәкчекләр ирек дәрәҗәләре саны белән билгеләнә.
Даими күләмдә моляр җылысыешлык:
биредә ≈ 8,31 Дж/(моль·К) — универсаль газ даимие, — ирек дәрәҗәләре саны
Майер нисбәте буенча даими басымда моляр җылысыешлык белән болай бәйләнгән:
Кристалл җылысыешлыгы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Дебай җылысыешлык квант теориясе тәҗрибәләргә иң төгәл туры килә һәм күренешләрне дөрес тасвирлый.
- Дюлонг-Пти һәм Җоуль-Копп кануннары классик физика нигезендә чыгарылган һәм нибары 15-20 °C диапазонында кулланылып була.
- Эйнштейн җылысыешлык квант теориясе тәҗрибәләргә төгәл туры килми, чөнки Эйнштейн тик тирбәнешләр тигез ешлыкларын караган, бу дөрес булмаган караш.
Иң төгәл Дебай теориясе буенча кристаллның моляр җылысыешлыгы болай исәпләнә:
- очракта җылысыешлык ,
- очракта җылысыешлык .
Нәкъ бу бәйләнеш тәҗрибәгә туры килә.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Лифшиц Е. М. Теплоёмкость // Физическая энциклопедия / Ред. А. М. Прохоров. — М.: Большая Советская Энциклопедия, 1992. — Т. 5. — С. 77–78.
- Лифшиц Е. М. Теплоёмкость // Большая советская энциклопедия / Ред. А. М. Прохоров. — 3-е издание. — М.: Большая Советская Энциклопедия, 1976. — Т. 25. — С. 451.
- Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Издание 5-е, исправленное. — М.: Физматлит, 2006. — Т. II. Термодинамика и молекулярная физика. — 544 с. — ISBN 5-9221-0601-5.
- Теплоемкость // Большая российская энциклопедия. — М.: Большая российская энциклопедия, 2016. — Т. 32. — С. 54.
- Базаров И. П. Термодинамика. — 5-е изд. — СПб.—М.—Краснодар: Лань, 2010. — 384 с. — (Учебники для вузов. Специальная литература). — ISBN 978-5-8114-1003-3.
- Борн М. Критические замечания по поводу традиционного изложения термодинамики (рус.) // Развитие современной физики. — М.: Наука, 1964, с. 223—256.
- Вукалович М. П., Новиков И. И. Термодинамика. — М.: Машиностроение, 1972. — 671 с.
- Гиббс Дж. В. Термодинамика. Статистическая механика / Отв. ред. Д. Н. Зубарев. — М.: Наука, 1982. — 584 с. — (Классики науки).
- Гухман А. А. Об основаниях термодинамики. — Алма-Ата: Изд-во АН КазССР, 1947. — 106 с.
- Гухман А. А. Об основаниях термодинамики. — М.: Энергоатомиздат, 1986. — 384 с.
- Дьярмати И. Неравновесная термодинамика. Теория поля и вариационные принципы. — М.: Мир, 1974. — 304 с.
- Залевски К. Феноменологическая и статистическая термодинамика: Краткий курс лекций / Пер. с польск. под. ред. Л. А. Серафимова. — М.: Мир, 1973. — 168 с.
- Зоммерфельд А. Термодинамика и статистическая физика / Пер. с нем.. — М.: Изд-во иностр. лит-ры, 1955. — 480 с.
- Клаузиус Р. Механическая теория тепла (рус.) // Второе начало термодинамики. — М.—Л.: Гостехиздат, 1934, с. 70—158.
- Ландау Л. Д., Лифшиц Е. М. Статистическая физика. Часть 1. — 5-е изд. — М.: Физматлит, 2002. — 616 с. — (Теоретическая физика в 10 томах. Том 5). — ISBN 5-9221-0054-8.
- Леонова В. Ф. Термодинамика. — М: Высшая школа, 1968. — 159 с.
- Поулз Д. Отрицательные абсолютные температуры и температуры во вращающихся системах координат (рус.) // Успехи физических наук. — 1964, т. 84, № 4, с. 693—713.
- Пригожин И., Кондепуди Д. Современная термодинамика. От тепловых двигателей до диссипативных структур / Пер. с англ. — М.: Мир, 2002. — 462 с.