Җәлил
| Җәлил | |
| Нигезләнү датасы | 1968 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Россия |
| Нәрсәнең башкаласы | Җәлил шәһәр тибындагы бистәсе шәһәр җирлеге[d][1] |
| Административ-территориаль берәмлек | Җәлил шәһәр тибындагы бистәсе шәһәр җирлеге[d][1] |
| Халык саны | 13 560 (2021)[2] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 303 метр |
| Мәйдан | 15,5 км² |
| Почта индексы | 423368 |
| Җирле телефон коды | 85573 |
 | |
 Җәлил Викиҗыентыкта | |
Җәлил — Татарстан Республикасының Сарман районындагы торак пункт. Әлегә муниципаль статусы — штп (федераль классификатор буенча).
Халык саны — 14800 тирәсендә. Почта индексы — 423368.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1963 елда нигезләнгән.
Башлыклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Бистә шурасы рәисләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1968-1973 — Кәшиф Зәки улы Зарипов
- 1973-1975 — Валентина Алексей кызы Храмова
- 1975-1980 — Азат Исхак улы Исмәгыйлов
- 1980-1987 — Тамара Петр кызы Кузьмина
- 1987-1990 — Җәүдәт Фәхрулла улы Әхмәдуллин
- 1990-1992 — Нәҗип Кәшиф улы Мөхәммәдиев
- 1992-2000 — Сәхибҗан Салих улы Латыйпов
- ? - ? — Хәмит Госман улы Васыйков
- ? - ? — Морат Әхмәт улы Галимов
- 2000-2001 — Нәфис Сәлим улы Җиһангиров
- 2001-2003 — Гөлфирә Сөнгать кызы Сәлахова
- 2003- ? — Нәфис Сәлим улы Җиһангиров
«Җәлилнефть» НГДУ башлыклары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1973-1983 — Галимҗан Мәннап улы Әхмәдиев
- 1983-1986 — Рәис Сәет улы Нурмөхәммәтов
- 1986-2001 — Наил Җиһанша улы Мортазин
- Миргазыян Зәки улы Таҗиев (2001―2005 елларда),
- Малик Шәфикъ улы Каюмов (2005―2021 елларда)[3]
- Рәис Асылгәрәй улы Әхмәтшин (2021 елдан) [4][5].
Демография
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Халык саны | |||
| 1979 | 1989 | 2002 | 2010 |
| 7300 | 11300 | 14800 | 13937 |
Төп милләтләр (1989 елгы җанисәп буенча): татарлар — 77,7%, руслар — 19,6%.
Танылган шәхесләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Әбүзәр Фәйзуллин (1964) — виртуоз баянчы, ТР атказанган артисты (1997).
- Гафифә Гаффарова (1948), шагыйрә.
- 1982―1995 елларда бистәдә Мәгъсүм Латыйфуллин (1925―1995), Бөек Ватан сугышында катнашкан укытучы, язучы яшәгән.
- Ирек Кадамов (1971), эчке хезмәт полковнигы, Россия Гадәттән тыш хәлләр министрлыгының Татарстан Республикасы буенча Баш идарәсе башлыгы (2024 елның 6 ноябреннән). Татарстан Республикасының Атказанган коткаручысы.
Экономика
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Нефть чыгару: «Җәлилнефть» НГДУ, ОАО «Меллянефть»
Климат
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Тәүлек буена һаваның уртача температурасы | ||||||||||||
| Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -11.2 °C | -11.1 °C | -5.8 °C | 4.3 °C | 13.3 °C | 18.6 °C | 20.4 °C | 17.6 °C | 12 °C | 4.2 °C | -5.1 °C | -10.5 °C | 3.9 °C |
Климат уртача континенталь. Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе буенча климатның коды: Dfb[6]. Уртача еллык һава температурасы 3.9 °C.[7]
Мәдәният
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү].jpg)
- Мәдәният сарае
- Хезмәт Даны музее
Һәйкәлләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Дин
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Ислам
- Православие
- Изге Архангел Михаил храмы (рус. Храм Св. Архангела Михаила)
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 ОКТМО
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
- ↑ Малик Каюмов назначен руководителем НГДУ «Джалильнефть». Татцентр.ру, 07.02.2005
- ↑ Ахметшин Раис Асылгараевич. Начальник НГДУ «Джалильнефть». Бизнес-Онлайн(рус.)
- ↑ В «Татнефти» сменились все начальники НГДУ. news.myseldon.com, 28.04.2021(рус.)
- ↑ World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna
- ↑ NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- И. Н. Яковлева. Поселок Джалиль. Мечта воплотилась в быль. Набережне Челны: Издательский дом «Граф и К», 2004.
- Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү] | Сарман Җәлил | |
Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары | |
|---|---|
| > 100 мең кеше | |
| > 50 мең кеше | |
| > 25 мең кеше | |
| > 10 мең кеше | |
| > 5 мең кеше |  Йошкар-Ола •  Волгоград •  Новосибирск •  Ишембай[1] •  Красноярск • Мәләвез[1] • Актаныш •  Урта Әләзән •  Орски •  Сызран •  Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл[1] •  Тум •  Первоуральск • Күмертау[1] • Учалы[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш[1] •  Ноябрьск •  Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач •  Копейск • Бөре[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский[1] • Түбән Тагил •  Нократ Аланы • Урыссу •  Дзержинск • Толбазы[1] • Бакалы[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау •  Өркет • Троицк •  Иске Кулаткы •  Шыгырдан • Когалым • Приютово[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән •  Яңа Уренгой •  Ростов-на-Дону • Благовещен[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан |
