Үжара (Шәфәкъ илаһы)
Үжара (Ӱжара — шәфәкъ) — мари пантеонының ир-зат илаһы.
Тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Үжара (Ӱжара) илаһының исеме чирмеш теленең zara — балкыш, шәфәкъ мәгънәсендәге сүзеннән килеп чыккан дип санала. Киң таралган инану һәм риваятьләр буенча, Үжара янына барып җитеп, аңа кул белән кагылсаң, җенесеңне алмаштырырга мөмкин.
Риваятьләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Юмын ӱдыр (Төңре кызы) риваятендә Үжара киндер тукымасы сыман күпер яки алсу төстәге юл буларак сурәтләнә, шуның буенча Кугу-Юмо үз кызын җиргә төшерә.
Гаиләсе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Мари пантеонының моңа тәңгәл килүче хатын-кыз персонажы Ӱжара ньö — Шәфәкъ анасы дип атала.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Смирнов И. Чирмешләр. Тарихи-этнографик очерк. — Казан, 1889.
- Мокшин Н. Ф. Матриархатның һәм борынгы ыруглык чорының Идел буендагы кайбер халыкларның (мордва, мариларның) диннәрендә чагылышы. — Мәскәү, 1964.
- Петрухин В. Я. Мари мифологиясе / Фин-угыр мифлары. — М., 2003.
- Ситников К. И. Марийской мифологиясе сүзлеге. Том I. Илаһлар, рухлар, каһарманнар. — Йошкар-Ола, 2006.
- Тойдыбекова Л. С. Мари мифологиясе. Этнографик белешмә. — Йошкар-Ола, 2007.
- Яковлев Г. Чирмешләрнең дини йолалары. Илаһлар турында. — Казан, 1887.