2001 ел
Внешний вид
(2001 битеннән юнәлтелде)
Еллар |
---|
1997 · 1998 · 1999 · 2000 — 2001 — 2002 · 2003 · 2004 · 2005 |
Унъеллык |
1980-еллар · 1990-еллар — 2000-еллар — 2010-еллар · 2020-еллар |
Гасырлар |
XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр |
Милади тәкъвим | 2001 MMI |
Юлиан тәкъвим | 2000—2001 (14 гыйнвардан) |
Юлиан тәкъвим византия эрасы белән |
7509—7510 (14 сентябрьдән) |
Римны нигезләгәннән башлап | 2753—2754 (4 майдан) |
Яһүдләр тәкъвиме |
5761—5762 ה'תשס"א — ה'תשס"ב |
Һиҗри тәкъвим | 1422—1423 |
Борынгы әрмәннәр тәкъвиме | 4493—4494 (11 августтан) |
Әрмәннәрнең чиркәү тәкъвиме | 1450 ԹՎ ՌՆԾ
|
Кытай тәкъвиме | 4697—4698 (24 гыйнвардан) 庚辰 — 辛巳 ак аждаһа — ак елан |
Хәбәш тәкъвим | 1993 — 1994 |
Борынгы һинд тәкъвиме | |
- Викрам-самват | 2057—2058 |
- Шака самват | 1923—1924 |
Шәмси тәкъвим | 1379—1380 |
Буддачылык тәкъвиме | 2544 |
Япон ел исәбе | 13 ел Хэйсэй |
2001 (ике мең беренче) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча дүшәмбе көнне башлана. Бу безнең эраның 2001 елы, III меңьеллыкның 1 елы, XXI гасырның 1 елы, XXI гасырның 1 унъеллыгының 1 елы, 2000 елларның 2 елы. 2001 елдан бирле 23 ел үтте.
БМО эгидасы астында цивилизацияләр (БМО резолюциясе 53/22), иреклеләр (БМО резолюциясе 52/17), расизмга, раса дискриминациясенә, ксенофобиягә һәм аларга бәйле түземсезлеккә каршы көрәш өчен көчләрне мобилизацияләү (БМО резолюциясе 53/132) арасында Халыкара диалог елы дип игълан ителде.
Вакыйгалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1 гыйнвар — XXI гасырның һәм өченче меңьеллыкның башлануы.
- 15 гыйнвар — Википедия сайтының инглиз бүлеге үз эшен башлый.
- 20 гыйнвар — яңа АКШ президенты Джордж Уокер Буш инаугурациясе.
- 28 апрель — космоска беренче космик турист Деннис Тито китә.
- 11 май — Википедиянең рус телендәге бүлеге барлыкка килүе игълан ителә.
- 15 июнь — Кытай, Россия, Казакъстан, Таҗикстан, Кыргызстан һәм Үзбәкстан җитәкчеләре тарафыннан Шанхай хезмәттәшлек оешмасы төзелә.
- 21 июнь — тулы кояш тотылу күренеше.
- 29 июнь — Кофи Аннан икенче тапкыр БМО генераль сәркатибе булып сайлана.
- 24 август — Казанда Татар радиосы эфирга чыга.
- 11 сентябрь — АКШ Халыкара сәүдә үзәгенә һәм Пентагонга террористик һөҗүм ясала. Бу — АКШ-да иң зур террористик һөҗүм. Өч меңнән күбрәк кеше вафат.
- 7 октябрь — АКШ Әфганстанда хәрби кампаниясен башлый.
- 25 октябрь — Microsoft Windows XP системасы презентациясе.
Туулар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Шулай ук карагыз: Төркем:2001 елда туганнар
- 24 август — Сәидә Мөхәммәтҗанова, татар җырчысы.
- 1 декабрь — Айко, Япония императоры Акихито оныгы.
- 28 декабрь — Мэдисон Ловато, АКШ актриссасы.
Вафатлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Шулай ук карагыз: Төркем:2001 елда вафатлар
Гыйнвар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 5 гыйнвар — Әмрулла Аги, Сталин лагерльлары турында истәлекләр китабын чыгарган мөһаҗир татар.
- 7 гыйнвар — Заһидулла Сюняев, нефтехимик галим.
- 31 гыйнвар — Гордон Диксон, АКШ язучысы-фантаст.
Февраль
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 17 февраль — Нургали Миңнеханов, Россиянең атказанган урманчысы.
Март
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1 март — Минору Ода, япон галиме, астрофизик, Япониядагы космик тикшеренүләргә нигез салучыларның берсе.
- 10 март — Владимир Ворошилов, Нәрсә? Кайда? Кайчан? телеуенына нигез салучы.
- 22 март — Уильям Ханна, «Hanna-Barbera» анимация студиясына (Джозеф Барбера белән бергә) нигез салучы.
Апрель
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 2 апрель — Тәүфикъ Әйди, татар язучысы, прозаик, публицист.
- 7 апрелm — Дэвид Граф, «Полиция академиясы» фильмында катнашучы америка актёры.
Май
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 11 май — Дуглас Адамс, инглиз язучысы, «Галактика буенча автотуктаткычка юл күрсәткеч» романнар сериясы авторы.
- 13 май — Алексей Туполев, очкычлар инженеры, профессор, РФА академигы.
Июнь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 13 июнь — Искәндәр Вәлиев, архитектор.
- 27 июнь — Туве Янссон, фин язучысы.
- 30 июнь — Чет Аткинс, АКШ гитаристы.
Июль
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 29 июль — Иззат Солтан, үзбәк галиме, академик, әдәбият белгече, тәнкыйтьче, драматург, дәүләт һәм иҗтимагый хезмәткәр (1910 елда туган).
Август
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 10 август — Әнвәр Бакиров, татар композиторы.
Сентябрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 2 сентябрь — Кристиан Барнард, Көньяк Африка хирургы, дөньяда иң беренче йөрәкне бер кешедән икенче кешегә күчереп утыртучы.
- 3 сентябрь
- Полин Кейл, америка кино белгече и кинотәнкыйтьче.
- Тхюи Чанг, америка актрисасы.
- 17 сентябрь — Вафирә Гыйззәтуллина (55), җырчы, юл-транспорт казасында.
- 26 сентябрь — Хәнәви Шәйдуллин (62), җырчы, ТАССР атказанган артисты (1989).
Октябрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 23 октябрь — Георгий Вицин, рәсәй театр һәм кино актеры (1917 елда туган).
Ноябрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 29 ноябрь — Джордж Харрисон, музыкант, «The Beatles» төркеменең катнашучысы.
- 30 ноябрь — Михаил Шляпников, Дан орденының тулы кавалеры.
Декабрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1 декабрь — Әнәс Халидов, шәркыятче галим, профессор.
- 15 декабрь — Празат Исәнбәт, татар режиссеры.
Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Роберт Әхмәтҗанов, татар шагыйре («Тургай тәрәзәсе», «Кичке кошлар» китаплары өчен).
Нобель премиясе лауреатлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Физика өлкәсендә Нобель премиясе — Эрик Корнелл, Вольфгаң Кеттерле һәм Карл Виман.
- Химия өлкәсендә Нобель премиясе — Уильям Ноулз, Редзи Ноери, Барри Шарплесс.
- Физиология һәм медицина өлкәсендә Нобель премиясе — Леланд Хартвелл, Тимоти Хант, Пол Нерс.
- Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе — Видиадхар Найпол.
- Икътисад өлкәсендә Нобель премиясе — Джордж Акерлоф, Майкл Спенс, Джозеф Стиглиц.
- Тынычлык өчен Нобель премиясе — Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Кофи Аннан.
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Викиҗыентыктагы медиафайллар? |
- ↑ События 2001 года на ХРОНОСе. 2014-02-28 тикшерелгән.