Агыйдел (елга)
| Агыйдел | |
|---|---|
| баш. Ағиҙел рус. Белая | |
| Кушыла: | Чулман |
| Кушылдыгы | Өршәк, Дим, Чәрмәсән, Сөн, Нугуш[d], Сем, Караидел, Тере Танып, Шабиз, Иске Сюнь, Зилим, Кармасан, Бирь, Базы, Алакуян, Алатанка[d], Ашаеш, Ашкарка 2нче[d], Бальза, Берсианка, Зур Авняр, Бурлы, Зур Яүбәзе, Иртюбяк, Кага, Кана[d], Карламан[d], Кунь, Куганак, Кухтур, Миниште, Потеха, Сәләвек, Сикул[d], Сокалак, Тайрук[d], Терменьелга[d], Тирлян, Усолка[d], Цветаевский[d], Юргашка[d], Ямашла, Ятва, Гнилой Танып, Узян[d], Ашказар, Җигән, Талбаза, Терга, Рязь, Буганак, Меню, Кудышла, Кальтягау, Кадыш, Шульган, Кизыляр, Кардык, Юланда, Ерик, Тютюлена, Мәләвез, Ирля, Ногайка[d], Большой Апшак[d], Мелеуз[d] һәм Тутанкина |
| Су җыю бассейны | Идел бассейны[d] |
| Су чыгымы | 950 м³/с |
| Бассейн мәйданы | 142 000 км² |
| Дәүләт |
|
| Административ-территориаль берәмлек | Башкортстан һәм Татарстан |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 58 метр |
| Озынлык | 1430 km |
| Бассейн категориясе | [d] |
, һәм
Агыйдел (баш. Ағиҙел ) — Башкортостан һәм Татарстан территорияләреннән ага торган елга, Башкортстандагы иң зур елга һәм төп су юлы; Каманың сул кушылдыгы (Кама сусаклагычына коя). Уралтау якларында, Ирәмәлтау тирәсендә башлана.
Озынлыгы 1 420 км, елга бассейны мәйданы – 141 900 км².
Кушылдыклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]уң яктан: Нөгеш, Караидел, Бөре, Тере Танып;
сул яктан: Ашказар, Өршәк, Дим, Кармасан, Чәрмәсән, Сөн.
Агыйдел елгасы буенда Белорет, Мәләвез, Салават, Ишембай, Стәрлетамак, , Благовещен, Бөре, Дүртөйле, Агыйдел шәһәрләре урнашкан.
Кызыклы фактлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Караидел аша күпер Караидел, Күгидел Агыйдел елгасына кушыла торган урын янында урнашкан. Казан ханлыгында Идел елгасы нәкъ шушы урында - торган урында башлана дип саналган.
Агыйдел мәдәнияттә һәм әдәбиятта
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Елга исеме татар һәм башкорт әдәбиятларында һәм мәдәниятләрендә еш очрый (Тала тала, Ай, былбылым, Шайморатов генерал, Гүзәл Өфем — баш калам).
