Аккургаш

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Аккургаш latin yazuında])
(Aqqurğaş битеннән юнәлтелде)
Аккургаш
Сурәт
Масса 118,71 ± 0,007 м.а.б.[1]
Төс Көмеш төс
Илиминт симвылы Sn[2]
Химик фурмула Sn[3]
SMILES фурмуласы [Sn][3]
Атым саны 50[4]
Иликтер кирелеге 1,96
Ионный радиус 0,55 ангстрем[5], 0,69 ангстрем[5] һәм 0,81 ангстрем[5]
Стандартная молярная энтропия 44,1 ± 0,05 Дж / (моль·К)[6]
Тыгызлык 7,28 ± 0,01 кубик смга ... грамм
Эрү температурасы 449 ± 0 ℉ һәм 231,9 °C[7]
Кайнау ноктасы 4545 ± 1 ℉ һәм 2507 °C[8]
Бу басымы 0 ± 1 мм.рт.ст.
Куркынычсызлык классификациясе һәм билгеләнеше CLP[d][9]
PGCH куды 0613
Мөмкин булган тәэсирнең уртача вакыт чиге 2 ± 1 mg/m³
IDLH 100 ± 10 mg/m³
 Аккургаш Викиҗыентыкта

Аккургаш (лат. Stannum, Sn) — Менделеевның периодик таблицасының 5 период, 14 төркем элементы. Тәртип номеры - 50. Җиңел металлар төркеменә карый.Нормаль шартларда аккургаш сыгылмалы, чүкелүчән, җиңел эрүчән көмеш-ак төстәге ялтыравыклы металл. Аккургаш өч аллотропик модификациядә була:  13,2 °C түбән температурада алмас куб рәшәткәле тотрыклы α-аккургаш (соры кургаш), 13,2 °C югарырак температурада тетрагональ рәшәткәле β-аккургаш (аккургаш). γ-кургаш —  161°C—232  градуслар интервалында барлыкка килә.

Символы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Аккургаш элементының символы - Sn (Станнум дип укыла).

Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кургаш кешелеккә б.э.к. IV мең еллыктан ук билгеле булган. Аккургаш б.э.к. III гасыр соңында һәм уртасында кулланылган кургашлы бронза компоненты булып тора.

Тәбигатьтә таралышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кургаш — сибелеп таралган сирәк элементларның  берсе. Җир кабыгында таралуы буенча кургаш 47-че урынны били. Кларк саны буенча  2×10−4 алып 8 ×10−3 % кадәр масса тәшкил итә. Составында аккургаш булган төп минерал — касситерит (кургаш ташлары) SnO2, аның составында 78,8 проценты аккургаш бар. Станнин (аккургаш колчеданы) — Cu2FeSnS4 (27,5 % Sn) тәбигатьтә сирәгрәк очрый.

Ятмалары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дөньяда аккургаш ятмалары Кытай Халык Республикасы һәм Көньяк-Көнчыгыш Азияла — Индонезия, Малайзия һәм Таиланд илләрендә. Иң зур ятмалар, шулай ук Көньяк Америкада (Боливия, Перу, Бразилия) һәм Австралиядә.

Рәсәй Федерациясендә аккургаш ятмалары Хабаровск краенда[10], Чукот автономияленда, Приморье краенда (Кавалеровский районы), Саха Республикасында һәм башка районнарда урнашкан.

Куллану[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Титан җитештерүдә аккургаш легирлаучы металл буларак кулланыла. Аккургаш двуокисе оптик пыяла эшләүдә абразив материал буларак кулланыла. Бу металл химик электр тогы чыганакларында, аккумуляторларда кулланыла.

Сүрәтләр галереясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied ChemistryIUPAC, 2016. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925doi:10.1515/PAC-2015-0305
  2. Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied ChemistryIUPAC, 2010. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
  3. 3,0 3,1 Tin powder
  4. Менделеевның периодик таблицасы — 1869.
  5. 5,0 5,1 5,2 (unspecified title)ISBN 0-8493-0485-7
  6. https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Book%3A_ChemPRIME_(Moore_et_al.)/16%3A_Entropy_and_Spontaneous_Reactions/16.06%3A_Standard_Molar_Entropies
  7. The Merck Index - An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (English)Вайтгауз-Стейшен (Нью-Джерси): Merck & Co., 1996.
  8. The Merck Index - An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and BiologicalsВайтгауз-Стейшен (Нью-Джерси): Merck & Co., 1996.
  9. Паспорт безопасности химической продукции
  10. Home. Tin Resources. әлеге чыганактан 2017-03-13 архивланды. 2016-12-11 тикшерелгән.