Habbl qanunı

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Habbl qanunı latin yazuında])
Ğälämneñ kiñäüen taswirlawçı Habbl qanunı
Космология
Өйрәнелә торган объектлар һәм җәрәяннәр
Галәм тарихы
Күзәтелә торган җәрәяннәр
Космологик модельләр

Habbl qanunı yäki ğomumi galaktikalar taralışı qanunı - Ğälämneñ kiñäyüen taswirlawçı kosmologik qanun.

Habbl üz mäqäläsendä bu qanunnı bolay taswirlağan:

biredä - galaktika tizlege, - aña qädär aralıq, Habbl daimie

Zamança eşlärdä bu qanun bolay birelä:

c -yaqtılıq tizlege, z - qızıl taypılma

Şulay uq Habbl qanunı bolay taswirlana:

biredä - masştab faktorı

Habbl qanunı kosmologiädä iñ küzätelä torğan fakt. Anıñ yärdämendä Ğälämneñ yäşen tabırğa bula:

Bu qimmät Fridman Ğäläme modelendä isäplängän zurlıqqa turı kilä.

Ğäläm kiñäygändä, Habbl daimie kimi bara, H0 bügenge zamanğa turı kilä. Ğälämneñ yäşe Habbl daimienä kire proportsional'.

Tarix[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1913-1914 yılda Vesto Slayfer Andromeda Tomanlığı häm bütän obyektlar Qoyaş sistemasına qarata zur tizleklär belän xäräkät itülären taba.

1927 yılda Jorj Lemetr täcribälärdä Ğälämneñ yäşen taba.

1929 yılda Habbl proportsionallek koeffitsentın taba, tik xäzer ul şaqtıy tögällängän.

2014 yılda Habbl daimie H0 = 67,80 ± 0,77) (km/s)/Mpk bulıp tabılğan.

Sıltamalar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]