Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы latin yazuında])
(ITER битеннән юнәлтелде)
Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы
Нигезләнү датасы 24 октябрь 2006 һәм 2006[1]
Логотип
Сурәт
Спонсор Аурупа Берлеге, Һиндстан, Япония, Кытай, Россия, Көньяк Корея һәм Америка Кушма Штатлары
Шигарь тексты The way to new energy
Дәүләт  Франция
Административ-территориаль берәмлек Сен-Поль-ле-Дюранс
Идарә итүче орган Организация ИТЭР[d]
Штаб-фатирының урнашуы Кадараш[d], Сен-Поль-ле-Дюранс
Әүвәлгесе Joint European Torus[d]
Киләсе DEMO[d]
Хезмәтләндерүче Организация ИТЭР[d]
Проект яки миссиянең максаты Управляемый термоядерный синтез[d]
Рәсми веб-сайт iter.org(ингл.)
Хәләте в процессе строительства[d]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре 36 367 һәм 64 500 ± 99[2]
Карта
 Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы Викиҗыентыкта

Термотөш реакторы проекты
Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы урнашу урыны

Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы яки ITER (инглизчә International Thermonuclear Experimental Reactor, шулай ук латинча iter - юл) - халыкара тәҗрибә термотөш реакторының проекты. ИТЭРның төп максаты - термотөш реакторын табыш алу кулланылышында мөмкинлек күрсәтү һәм шул юлда физик, технологик проблемаларны чишү.

Реактор Франция көньягында, Марсельдән 60 чакрым арада, Кадараш тикшерү үзәгендә төзеләчәк, ул 180 га мәйданында урнашачак.

Башта төзү 5 миллиард евро белән бәяләнә иде, ләкин 2016 елда гомум бәясе 19 миллиард еврога җитә, ә тәҗрибәләр тик 2025 елда башланасы.

Максат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фәнни бәяләр буенча 2100-2150 елларда Җирдә бөтен нефть, газ, уран бетер диярлек һәм энергетик коллапс булмас өчен яңа энергия чыганакларын кулланырга мәҗбүр булачак. Иң күп энергия чыгара торган ысул - термотөш синтезы булып тора: ике җиңел атом берләшү нәтиҗәсендә күп энергия чыгарыла, иң табышлы вариант - дейтерий һәм тритий синтезы:

Дейтерий океанда чиксез күп бар, тритий бу реакторда чыгарыла.

Әлеге реакция бик югары температурада бара (100 000 000 К), шул температурага җиткерү һәм плазма тоту - иң авыр проблема, ул 65 ел дәвамында чишелмәгән әле. Нәкъ ИТЭРда чишеләсе дип көтелә.

Катнашучы илләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Рәсми сәхифәсе(ингл.)
  • Семенов И. Энергетика будущего: управляемый термоядерный синтез. Что такое термоядерный реактор ИТЭР и почему так важно его создание? Материалы лекции, прочитанной 27 ноября 2008 года в ФИАНе.
  • Бурхан Массалимов Термоядерный синтез — проект века // В мире науки, № 2, 2014
  • Виктор Фридман Мегапроект века — это только начало // В мире науки, № 6, 2014

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шулай ук карарга мөмкин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]