Эчтәлеккә күчү

London patşa cämğiäte

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/London patşa cämğiäte latin yazuında])
Patşa cämğiäte
ingl. Royal Society

Nigezlänü datası

28 noyäber 1660

Ştab-fatir

Böyekbritaniä, London

Oyışma tibı

fänni cämğiät[d], fännär akademiäse

Sayt

royalsociety.org

Patşa cämğiäte (ingl. Royal Society; räsmi atama — Tabiğät turındağı belemnärne üsterü buyınça London patşa cämğiäte (ingl. Royal Society of London for Improving Natural Knowledge)[1]) — Böyekbritaniäneñ äydäp baruçı fänni cämğiäte[en], dönyada iñ borınğılarnıñ berse[2], 1660 yılda oyıştırılğan.

Xökümättän subvensiälärdä[en] yäşäwçe xosusıy oyışma bularaq, Böyekbritaniädä fänni tikşerenülärne oyıştıruda häm üsterüdä möhim rol’ uynıy häm fänni säyäsätneñ töp mäs’älälären xäl itkändä kiñäşmä organı bularaq eş itä. Meñnän artıq äğzası bar.

1665 yıldan cämğiät dönyadağı iñ borınğı fänni jurnallarnıñ bersen — Philosophical Transactions of the Royal Society[en] (Phil. Trans.) çığara[3].

Tarixı

[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]

Patşa cämğiäteneñ elgäre 1645 yıldan Londonda häm 1648 yıldan Oksfordta cıyılğan Küzgä kürenmi torğan kollegiä[en] bulğan. Bu fikerdäş intellektuallarnıñ şäxsi klubı bulğan, alar arasında baş rollärdä Robert Boyl[en], Con Wilkins[en] häm Con İvlin[en] bulğan.

Şul uq zatlarnıñ berketmä belän räsmiläşterelgän berençe formal’ utırışı 1660 yılnıñ 28 noyäberendä Londonnıñ Greşem-kollecında[en] bulğan. Robert Boyl cämğiätneñ ustavın äzerlägän. İke yıldan soñ II Çarlz[en] cämğiätne däwlät oyışması däräcäsenä kütärgän; berençe räsmi utırış 1663 yılnıñ 22 aprelendä bulğan[4].

1663 yıldan cämğiät räsmi räweştä «The Royal Society of London for Improving Natural Knowledge» dip atala[5]. 1873 yıldan 1967 yılğa qädär ştab-fatir Pikadilli uramındağı Börliñton-hausta[en] urnaşqan. 1967 yılda cämğiät Karlton-Haus-Terrasqa küçkän.

1945 yılnıñ 22 martında Patşa cämğiätenä berençe xatın-qız-äğzalar saylanğannar[6]. 1947 yılda Meri Kartrayt Patşa cämğiäte äğzası itep saylanğan berençe xatın-qız-matematik bulğan[7][8]. Kartrayt şulay uq Patşa cämğiäte şurasına kergän berençe xatın-qız bulğan[7].

Strukturası häm idäräse

[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]

Cämğiät şura belän idärä itelä, anı cämğiät prezidentı[en] citäkli. Şura äğzaları, prezident häm başqa wazifai zatlar cämğiät äğzaları arasınnan saylana.

Şura — 20-24 äğzadan torğan organ[9], anıñ sostavına şul isäptän wazifai zatlar — prezident, qaznaçe, ike särqätip (fizik fännärneñ berse, tormış turındağı fännärneñ berse)[10], här seksion komitetnı täqdim itüçe ber äğza häm başqa cide äğza kerä[11]. Şura cämğiätneñ ğomumi säyäsäten yunältä, cämğiät belän bäyle barlıq eşlär belän idärä itä, cämğiät ustavların möxärrirli, qabul itä yäki ğämäldän çığara häm cämğiätneñ mölkäte häm utarları turında qayğırta. Äğzalar yıl sayın poçta aşa tawış birü yulı belän saylana[12].

Patşa cämğiäte prezidentı cämğiätneñ dä, şuranıñ da başlığı bulıp tora[13].

İskärmälär

[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]
  1. ↑ Royal Society &124; British science society &124; Britannica.com.
  2. ↑ LONDON PATŞA CÄMĞIÄTE • Zur Räsäy ensiklopediäse — elektron versiä. әлеге чыганактан 2019-02-24 архивланды. 2025-06-10 тикшерелгән.
  3. ↑ About Philosophical Transactions &124; Philosophical Transactions of the Royal Society of London.
  4. ↑ Академіи // Энциклопедический словарь, составленный русскими учеными и литераторами. — СПб., 1861.
  5. ↑ History of the Royal Society.
  6. ↑ (1946) «Admission of Women into the Fellowship of the Royal Society». Notes and Records of the Royal Society of London 4 (1). DOI:10.1098/rsnr.1946.0006.
  7. ↑ 7,0 7,1 W.k. Hayman Dame Mary (Lucy) Cartwright, D.B.E. 17 December 1900 – 3 April 1998 // Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. — Т. 46. — С. 19–35. — DOI:10.1098/rsbm.1999.0070 Архивировано из первоисточника 3 ноябрь 2022.
  8. ↑ Dame Mary Cartwright.
  9. ↑ Statutes of the Royal Society. The Royal Society.
  10. ↑ The Royal Society, the Foreign Secretary, and International Relations. Science & Diplomacy. әлеге чыганактан 2019-05-16 архивланды. 2025-06-10 тикшерелгән.
  11. ↑ How is the Society governed?. The Royal Society.
  12. ↑ The Council. The Royal Society.
  13. ↑ Misogallus on the warpath. The Royal Society.

Sıltamalar

[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=London_patşa_cämğiäte&oldid=4444699