Tetsuro Watsuci

Tetsuro Watsuci
yap. 和辻哲郎
	Tetsuro Watsuci; yap. 和辻哲郎
Tuu datası	1 mart 1889
Tuu urını	Himeci
Ülem datası	26 dekäber 1960 (71 yäş)
Ülem urını	Tokio
İl	Yaponiä
Alma-mater	Tokio imperator universitetı[en]
Eş urını	Toyo universitetı[en]; Hosey universitetı[en]; Kioto imperator universitetı[en]; Rükoku universitetı[en]; Otani universitetı[en]
Eşçänlek töre	tarixçı, fälsäfäçe, universitet uqıtuçısı[en]
Mäktäp	Kontinental’[en]; Kioto mäktäbe[en]
Çor	1913—1960
Töp mänfäğätlär	estetika[en], etika, mädäniät, din
Ähämiätle ideyalar	Yäşäyeş häm Fäza (Waqıt qına tügel).; Etika fälsäfi antropologiä bularaq
Aña yoğıntı yasawçılar	Martin Haydegger, Kitaro Nişida[en], Georg Hegel
Büläklär	«Yomiuri» ädäbi premiäse[en] (1951); Atqazanğan mädäniät eşleklese[en] (1955);

Tetsuro Watsuci (yap. 和辻哲郎; 1889 yılnıñ 1 martı, Himeci — 1960 yılnıñ 26 dekäbere, Tokio) — Yaponiä fälsäfäçese, kulturologı häm yazuçısı.

Biografiäse

Watsuci Himecida tabib ğailäsendä tuğan. Yäş çağında ul şiğriät häm könbatış ädäbiätı^[en] belän mawıqqan. Berniqädär waqıt ul ädäbi jurnalnıñ möxärrirdäşe bulğan häm şiğirlär häm pyesalar yazu belän şöğellängän. Anıñ fälsäfä belän qızıqsınuwı Tokiodağı Berençe yuğarı mäktäp studentı bulğanda kürengän, gärçä anıñ ädäbiät belän qızıqsınuwı ğömer buyı köçle bulıp qalsa da.

Anıñ 1913—1915 yıllardağı xezmätläre Sören Kyerkegor häm Fridrix Nitsşe fälsäfäsen tikşerügä bağışlanğan. 1918 yılda könbatış fälsäfäse individualizmın häm anıñ yapon fikerenä häm yaponnarnıñ yäşäw räweşenä yoğıntısın tänqitläw pozitsiäsenä basqan. Bu anı yapon mädäniäte tamırların, şul isäptän yapon buddaçılıq sänğäten^[en], ayırım alğanda urta ğasır zen-buddaçılıq fiker iäse Dogennıñ^[en] eşlären öyränügä kitergän. Watsuci şulay uq tanılğan yapon yazuçısı Natsume Soseki^[en] icatı belän qızıqsınğan.

1920-yıllar başında Watsuci Toyo^[en], Hosey^[en] häm Keyo^[en] universitetlarında, şulay uq Tsuda Eygaku-cukuda (xäzerge Tsuda universitetı^[en]) uqıtqan^[1].

Anıñ iğtibarın hermenevtika mäs’äläläre^[2], bigräk tä Bök^[en] häm Diltey^[en] hermenevtikası cälep itkän^[3].

1925 yılnıñ martında Watsuci, Kitaro Nişida^[en], Hacime Tanabe^[en] häm Keyci Nişitani^[en] kebek şul çornıñ başqa äydäp baruçı fälsäfäçelärenä quşılıp, Kioto imperator universitetında^[en] uqıtuçı bulıp eşli başlağan. Bu öç fälsäfäçe Kioto mäktäbe^[en] äğzaları bulğan. Gärçä Watsuci alarnıñ bülegenä quşılsa da, anı ğädättä eşendä intellektual’ bäysezlek arqasında bu mäktäpneñ äğzası dip sanamıylar^[4]. İyül ayında ul etika assotsiatsiälängän professorı wazifasına kütärelgän.

1927 yılnıñ ğinwarında anıñ äxlaqi fiker tarixın tikşerü öçen 3 yılğa Almaniägä kitüwe turında qarar qabul itelgän. Ul 17 fevraldä kitkän häm aprel başında Berlinğa kilgän. Cäy başında ul äle genä çıqqan Haydeggernıñ «Yäşäyeş häm Waqıt^[en]» xezmäten uqığan^[5]. Şunnan soñ ul Parijğa kitkän. Ul Parijnı dekäber başında taşlap kitkän häm şul uq aynıñ 12 könendä Genuyağa kilgän.

1928 yılnıñ ğinwarınnan mart ayına qädär ul Rim, Neapol, Sitsiliä, Florensiä, Bolonya, Ravenna, Paduya häm Venetsiädä bulğan. Annarı ul säfären özgän, iyül başında Yaponiägä qaytqan. Şulay itep, anıñ Awrupada buluwı nibarı ber yılğa yaqın däwam itkän.

1931 yılnıñ martında ul Kioto imperator universitetında professor wazifasına kütärelgän.

1934 yılnıñ iyülendä ul Tokio imperator universitetına^[en] küçkän häm 1949 yılnıñ martında pensiägä çıqqançı etika kafedrasın alıp torğan^[6].

İkençe bötendönya suğışı waqıtında anıñ teoriäläre (keşe tabiğäten häm etikasın añlawğa yapon traditsiäläreneñ östenlegen raslağannar, şulay uq individualizmğa qarşı çığış yasağannar) yapon millätçelegen^[en] xuplağan. Bu xaqta ul, suğıştan soñ äytkänçä, ükengän.

Watsuci 1960 yılnıñ 26 dekäberendä 71 yäşendä wafat bulğan.

Eşe

Watsucinıñ öç töp xezmäte — anıñ 1954 yılğı ike tomlı «Yapon etik fikere tarixı», anıñ berençe tapqır 1937, 1942 häm 1949 yıllarda basılğan öç tomlı «Etika»sı^[en] häm 1935 yılğı «Klimat»ı. Soñğısında anıñ iñ ayırımlıq fikerläre üsä. Anda Watsuci klimat häm äylänä-tirä moxitneñ başqa faktorları belän keşe mädäniätläreneñ tabiğäte arasında bäyläneş barlığın raslıy häm mädäniätneñ öç tören ayıra: pastoral’, çül häm mussonlı^[7].

İskärmälär

↑ David A. Dilworth, et al., Sourcebook for Modern Japanese Philosophy: Selected Documents (Westport, Conn.: Greenwood Press); cited in Robert Carter, "Watsuji Tetsurô", Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2004.
↑ Marra, Michael F. (2002). Калып:Google books
↑ 和辻哲郎「倫理学——人間の学としての倫理学の意義及び方法」『岩波講座——哲学第二』岩波書店、1932年、115ff. (https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/1913099/405)
↑ Davis, Bret W. (2022), "The Kyoto School", in Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2022 ed.), Metaphysics Research Lab, Stanford University, retrieved 2023-03-14
↑ 和辻哲郎「序言」『風土——人間学的考察』岩波書店、1979年、3頁
↑ 兵庫ゆかりの作家「和辻哲郎略年譜」(https://www.artm.pref.hyogo.jp/bungaku/jousetsu/authors/a70/)
↑ Fransiä fälsäfäçese Monteskyo oxşaş açqıçta teoriäne eşlägän, bötenläy başqa näticälär belän bulsa da.

Ädäbiät

Hans Peter Liederbach (2001): Martin Heidegger im Denken Watsuji Tetsuros, München: Iudicium, ISBN 3-89129-363-1
Maraldo, John C. (2001). "Watsuji" in A Companion to the Philosophers (Robert L. Arrington^[en], editor). Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-22967-1
Marra, Michael F. (2002). Japanese hermeneutics: Current Debates on Aesthetics and Interpretation. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824824570; OCLC 237578040
Mayeda, Graham. Japanese Philosophers on Society and Culture: Nishida Kitarō, Watsuji Tetsurō, and Kuki Shūzō. Lanham: Lexington Books, 2020. ISBN 978-1-4985-7208-8
Mayeda, Graham. (2006). Time, Space and Ethics in the Philosophy of Watsuji Tetsurō, Kuki Shūzō, and Martin Heidegger. New York: Routledge. ISBN 0-415-97673-1 (alk. paper).

[1] David A. Dilworth, et al., Sourcebook for Modern Japanese Philosophy: Selected Documents (Westport, Conn.: Greenwood Press); cited in Robert Carter, "Watsuji Tetsurô", Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2004.

[2] Marra, Michael F. (2002). Калып:Google books

[3] 和辻哲郎「倫理学——人間の学としての倫理学の意義及び方法」『岩波講座——哲学第二』岩波書店、1932年、115ff. (https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/1913099/405)

[4] Davis, Bret W. (2022), "The Kyoto School", in Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2022 ed.), Metaphysics Research Lab, Stanford University, retrieved 2023-03-14

[5] 和辻哲郎「序言」『風土——人間学的考察』岩波書店、1979年、3頁

[6] 兵庫ゆかりの作家「和辻哲郎略年譜」(https://www.artm.pref.hyogo.jp/bungaku/jousetsu/authors/a70/)

[7] Fransiä fälsäfäçese Monteskyo oxşaş açqıçta teoriäne eşlägän, bötenläy başqa näticälär belän bulsa da.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Сүзлекләр һәм энциклопедияләр	Британника (онлайн)
Норматив контроль	BIBSYS: 4056869 · BNE: XX1493689 · BNF: 145629792 · CiNii: DA00121264 · GND: 104366524 · ISNI: 0000000120982329 · LCCN: n81149412 · LNB: 000096025 · NDL: 00091426 · NKC: vse20181018413 · NLA: 35594427 · NSK: 000406381 · NTA: 123923980 · NUKAT: n2018291090 · SUDOC: 081430019 · VIAF: 253482