Xәter kөne
Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.
Xәter kөne – keşelәr tөrkemeneŋ tarixında urın alğan qotıçqıç waqiğalarnı iskә aluğa bağışlanğan kөn. Hәr xalıqta yәki keşelәr cәmğiәtendә bağışlanğan waqiğa hәm iskә alu өçen bilgelәngәn kөn tөrle bulsa da, ğәdәttә suğış yәki başqa oxşaş konfliktnıŋ tuuına, hәm anıŋ dәwamında ülgәnnәrenә bağışlana. Şulay da, isemnәre tөrleçә bula.
Dөnyada[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Bügenge kөndә iŋ bilgele xәter kөne — Berençe bөtendөnya suğışın tuqtatu aŋlaşmasında rәsmi kileş bilgelәngәn 11 noyәber kөne:
Bleuet de France (frans.) — veterannar, suğış qorbannarı, tol qalğan xatınnar hәm yәtim balalar turında xәter hәm alarğa taba telәktәşlek simvolı.
Бөекбритания-Britaniәneŋ 
Xәter mәk çәçәge (ingl.) — qorbannarnı iskә alu hәm alarnıŋ tuğannarına telәktәşlek belderü simvolı.
АКШ-AQŞta bu kөn xәrbi xezmәt veterannarına bağışlana, dәwlәt ğәskәrendә xezmәt itkәndә xalәq bulğan watandaşların may ayınıŋ soŋğı düşәmbe iskә alalar.
Rusiәdә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Qazan tatarlarınıŋ küpçelege bügenge kөndә yәşәgәn 
Русия Федерациясе-Rәsәy ilendә tөp xәter kөne bularaq Bөyek Watan suğışı başlanğan 22 iyün kөnendә Xәter hәm matәm kөne (rus.) bilgelәnә.
— Georgiy tasması (rus.) aksiәse çiklәrendә taratılğan xәter simvolı.
Qazan/Tatarstanda[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Qazan şәhәre tarixına iŋ tirәn bulıp kergәn hәm tatar xalqı tarafınnan әlegә iŋ aktiv bilgelәnep torğan "Xәter kөne" bularaq 1552 yılnıŋ 12 oktәber kөnendә
Казан ханлыгы-Qazan xanlığı başqalası bulğan 
Казан-Qazannı 
/
Русия патшалыгы-Rusiә patşalığı ğәskәrlәre alğanda, şәhәrne yaqlağan ğәskәrlәrne iskә alu kөne dip isәplәnә. Tatarstanda 1989 yıldan başlap bilgelәnә [1]. Sәbәbe: Ğәyepsez qorbannar ike yaqtan da buluğa qaramastan, Qazannı alu dәwamında rus patşası İvan IV ğәskәre yağınnan xәlәq tөşkәnnәre istәlegenә hәykәl (rus) 1823 yılda açılğan bulsa, Qazannı yaqlağannarına ayırım hәykәl әlegә yuq.
_(2004).png){kind=small}
.svg){kind=small}
Bәysez İdel buyı Bolğar ile istәlege[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Batu xan tarafınnan İdel buyı Bolğarınıŋ başqalası Bilәr 1236 yılda yuq itelüe hәm 1239 yılınnan birle bolğar dәwlәteneŋ bәysәzlege tuqtatıluı anıŋ warisları dip sanalğan Qazan tatarları tarafınnan xәter kөne bularaq әlegә iskә alınmıy.