Ananyino mädäniäte

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Ananyino mädäniäte latin yazuında])

Ananyino mädäniäte yäki Ananyino kul'turası çorı — Urta İdel buyınıñ, xätta antik dönyağa qädär barıp citep, bik küp qäbilälär häm xalıqlar belän tışqı elemtälär urnaştıru waqıtı ul. Alabuğa rayonınıñ Ananyino awılı isemennän alınğan, uzğan ğasırda uq şul awıl yanında älege mädäniätneñ bik bay istälekläre öyränelgän.

Töbäkneñ şul çordağı könyaq grek-skif dönyası belän elemtä totqanlığına bik tä qimmätle, böten Urta İdel öçen unikal' tabış bulıp sanalğan, b. e. q. VI ğasırda, yağni monnan 2500 yıllar elek yasalğan bronza közgelär ışandırğıç dälil bulıp tora. Alar soñğı yıllarda ğına Qazan suı buyında, İske Qazan yanında tabıldı.

İke közgeneñ berse ayıruça zur qimmätkä iä. Anıñ sarıq başı räweşendä, fändägeçä äytkändä, «cänlek stilendä» eşlängän totqıçı, sabı bar. Faraz itsäk, älege közgelärne nindider säbäp belän Tönyaq Qara diñgez buyı belän Könyaq Ural arasındağı säwdä yulınnan qalğan dip uylarğa mömkin. Bu yul borınğı ğrek ğalime, «tarix atası» Gerodot yazmalarınnan bilgele, häm ul Urta İdel aşa ütkän. Şul uq Gerodot mäğlümatlarına qarağanda, anan'inolılarnıñ tarixi ataması tissagetlar bulırğa tieş. Bu — Urta İdel buyındağı borınğı qäbilälärneñ berençe tarixi iseme.

Ädäbiät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Археология Южного Урала. Стерлитамак, 1993.
  • Ашихмина Л. И. Генезис ананьинской культуры в Среднем Прикамье / Сер. препр. «Науч. докл.» : АН СССР, Коми фил. (К VI Междунар. конгр. финно-угроведов) — Сыктывкар: Коми фил. АН СССР, 1985. — 26 с.
  • Голдина Р. Д. Древняя и средневековая история удмуртского народа. Ижевск, 1999.
  • Збруева А. В. История населения Прикамья в ананьинскую эпоху. М., 1952.
  • Иванов В. А. Вооружение и военное дело финно-угров Приуралья в эпоху раннего железа (I тыс. до н. э.-первая половина I тыс. н. э.). М. : Наука, 1984. — 88 с.
  • Кузьминых С. В. Металлургия Волго-Камья в раннем железном веке: Медь и бронза. — М.: Наука, 1983. — 257 с.
  • Марков В. Н. Ананьинская проблема (некоторые итоги и задачи её решения) // Памятники древней истории Волго-Камья. Казань, 1994.
  • Марков В. Н. Нижнее Прикамье в ананьинскую эпоху (Об этнукультурных компонентах ананьинской общности) / Археология евразийских степей. Вып.4. Казань: ИИ АН РТ, 2007. — 136 с.
  • Халиков А. Х. Волго-Камье в начале эпохи раннего железа. М., 1977.
  • Чижевский А. А. Погребальные памятники населения Волго-Камья в финале бронзового — раннем железном веках: Предананьинская и ананьинская культурно-исторические области / Археология евразийских степей. Вып. 5. Казань: РИЦ «Школа», 2008. — 172 с.