Сирайки
Сирайки (سرائیکی [Sarāikī], Saraiki, Siraiki, Seraiki, ਸਰਾਇਕੀ) — Пакистанда таралган стандарт телләрнең берсе. Сирайки индоарий теленең 14 миллионнан артык сераики халкы сөйләшә торган рәт язмасыз диалектлар нигезендә барлыкка китерелгән. Кайвакыт сирайкины лахнда макротеленең көньяк диалектларына карый дип фараз итәләр, әмма хәзер бу караш искергән дип санала.
Таралышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Сирайки Пәнҗаб көньягында, Синд провинциясенең чик өлкәләрендә, Пәнҗаб провинциясенең төньяк-көнбатышында һәм шулай ук Хайбер-Пахтунхва провинцисенең Дера-Исмаил-Хан һәми Танка көньяк даирәләрендә һәм шулай ук Һиндстанда якынча 70000 эмигрант һәм аларның токымнары арасында таралган.[1]. Стандарт язма телнең үсеше 1947 елда Пакистан барлыкка килгәч башланган һәм асаба регионалист хәрәкәте тарафыннан хупланган булган.[2][3]. Пакистан дәүләт халык санын алу бирелгән мәгълүматы сирайки сөйләшүчеләрен 1981 елдан бирле теркиләр.[4]. Сирайки — Пакистанның таралышы буенча Панҗаби, пуштун һәм синдхи телләреннән соң дүртенче тел. Пәнҗаб провинциясендә сирайки — ике төп телләренең берсе.
Язма[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Сирайки язуы өчен күбесенчә гарәп графика нигезендә язма кулланыла. Әлифба түбәндәгечә[5]:
| آ | اَ | ب | ٻ | پ | ت | ٹ | ج | ڄ | چ | ح |
| خ | د | ڈ | ݙ | ر | ڑ | ز | س | ش | ص | ض |
| ط | ظ | ع | غ | ف | ق | ک | گ | ڳ | ل | م |
| ن | ݨ | و | ه | ى | ث | ذ | ژ |
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Abstract of speakers’ strength of languages and mother tongues — 2001 Census
- ↑ Rahman 1997:838
- ↑ Shackle 1977
- ↑ Javaid 2004
- ↑ Intriduction of Saraiki Language. 2020-04-10 тикшерелгән.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Зограф Г.А. Языки Южной Азии. — М.: Наука, 1990. — 212 с.
- Masica C.P. The Indo-Aryan Languages. — Cambridge: Cambridge University Press, 1991. — XVI + 539 с.
- Gardezi, Hassan N. Saraiki Language and its poetics: An Introduction. — Islamabad: Sangat Publishers, 1996.
- Rahman, Tariq. Language, education, and culture. — Islamabad: Sustainable Development Policy Institute, 1999.
- Wagha, Ahsan. The Saraiki Language: Its Growth and Development. — London: Dderawar Publications, 1990.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Latif, Amna. Phonemic Inventory of Saraiki Language and Acoustic Analysis of Voiced Implosives. Center for Research in Urdu Language Processing, CRULP Annual Student Report, 2002—2003.
- Rahman, Tariq. No date. People and Languages in the Pre-Islamic Indus Valley. Hosted by the Asian Studies Network Information Center, University of Texas.
- Saraiki Language Culture and Society (Общество языка и культуры сирайки)
- Saraiki Alphabet 2017 елның 30 ноябрь көнендә архивланган. (Алфавит сирайки в сравнении с гурмукхи)