Удмуртлар: юрамалар арасында аерма

	Удмуртлар
Үз аталышы	Удмуртъёс
гомуми сан	570 000
яшәү җире	Удмурт, Татарстан, Башкортстан, Мари Эл республикалары, Киров өлкәсе, Пермь төбәге
Теле	удмурт, рус телләре
Дине	Православие
Кардәш халыклары:	коми, мордва, мари һ.б. фин-угыр халыклары
	Удмуртлар Викиҗыентыкта

Тарихны интерактив карап чыгу

← Алдагы төзәтмә Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

15 июн 2014, 07:40 юрамасы

Удму́ртлар (удм. удмурт, удморт, күп. удмуртъёс) — Удмурт Республикасында һәм күрше регионнарда яшәүче фин-угыр халкы. Рус һәм удмурт телләрендә сөйләшәләр, диннәре – православие һәм җирле ышанулар.

Тарих

Удмурт халкы төрки кабиләләрнең V гасырдан XIII гасырга кадәр экспансиясе һәм аларның җирле фин-угыр халыклары вәкилләре белән кушылуы нәтиҗәсендә барлыкка килгән.

Көньяк удмуртларның борынгы бабалары Идел Болгары хакимияте астында булалар, соңрак - Алтын Урда һәм Казан ханлыгы хакимлеге астында. Төньяк удмуртлар Русия составына Нократ җирләрен 1489 елда Мәскәү кенәзлегенә кушу белән керәләр. Удмурт җирләренең Русия составына тулысынча керүләре Казанның руслар тарафыннан алынуы белән була.

Удмуртларда дәүләтчелек барлыкка килү 1920 елда Вотская автономная область барлыкка китерелү белән бәйле (1932 елдан - Удмурт АО, 1934 елдан - Удмурт АССР, 1991 елдан - Удмурт Республикасы).

Бәйрәмнәр

Толсур — кышкы кояш торгынлыгы көне (вожодыр) бәйрәме, бу көнне туйлар үткәрелгән.
Гырыны потон яки акашка — Пасха, язгы урак өсте башы.
Гербер — Изге «Петр» көне (Питрау).
Выль ӝук — яңа уңыштан ботка һәм икмәк пешерү.
Сӥзьыл юон — уңыш җыюның тәмамлануы.
Выль шуд, сӥль сиён — хайван суюның башлануы.

Шулай ук елгаларның боздан (йёкелян) һәм җирнең кардан ачыла башлавы (гуждор шыд) бәйрәм ителгән.

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
 {{Халык
-|халык = Удмурт
+|халык           = Удмурт
-|Räsem = [[Файл:Udmurt people.jpg|150px]]
+|Рәсем           = [[Рәсем:Udmurt people.jpg|200px]]
-|коммент =
+|коммент         =
-|үз аталышы = Удмуртъёс
+|үз аталышы      = Удмуртъёс
-|гомуми сан = 637 000 ([[2002 ел]]да)
+|гомуми сан      = 552299 ([[2010 ел]]), 637 000 ([[2002 ел]])
-|яшәү җире = [[Удмурт Республикасы|Удмурт]], [[Татарстан]], [[Башкортстан]], [[Мари Эл]] республикалары, [[Киров өлкәсе]], [[Пермь төбәге]]
+|яшәү җире       = [[Удмурт Республикасы|Удмурт]], [[Татарстан]], [[Башкортстан]], [[Мари Эл]] республикалары, [[Киров өлкәсе]], [[Пермь төбәге]]
-|үлеп беткән =
+|үлеп беткән     =
-|арх =
+|арх             =
-|тел = [[удмурт теле|удмурт]], [[рус теле|рус]] телләре
+|тел             = [[удмурт теле|удмурт]], [[рус теле|рус]] телләре
-|раса =
+|раса            =
-|дин = Православие
+|дин             = Православие
-|тамырдаш = [[коми]], [[мордва]], [[мари]] һ.б. [[фин-угыр халыклары]]
+|тамырдаш        = [[коми]], [[мордва]], [[мари]] һ.б. [[фин-угыр халыклары]]
 |бүтән халыкка керүе =
-|кертә =
+|кертә           =
-|чыгуы =
+|чыгуы           =
 }}
-'''Удму́ртлар''' ([[удмурт теле|удм.]] ''Удмуртъёс'' [[Мари теле|мар.]] ''одо'', ) — [[Удмурт Республикасы]]нда һәм күрше регионнарда яшәүче [[фин-угор халыклары|фин-угор халкы]]. [[Рус теле|Рус]] һәм [[удмурт теле|удмурт]] телләрендә сөйләшәләр, диннәре – [[православие]] һәм җирле ышанулар.
+'''Удму́ртлар''' ({{lang-udm|удмурт, удморт, күп. удмуртъёс}}) — [[Удмурт Республикасы]]нда һәм күрше регионнарда яшәүче [[фин-угыр халыклары|фин-угыр халкы]]. [[Рус теле|Рус]] һәм [[удмурт теле|удмурт]] телләрендә сөйләшәләр, диннәре – [[православие]] һәм җирле ышанулар.
+== Тарих ==
+Удмурт халкы төрки кабиләләрнең [[V гасыр]]дан [[XIII гасыр]]га кадәр экспансиясе һәм аларның җирле [[фин-угыр халыклары]] вәкилләре белән кушылуы нәтиҗәсендә барлыкка килгән.
+Көньяк удмуртларның борынгы бабалары [[Идел Болгары]] хакимияте астында булалар, соңрак - [[Алтын Урда]] һәм [[Казан ханлыгы]] хакимлеге астында. Төньяк удмуртлар Русия составына Нократ җирләрен [[1489 ел]]да Мәскәү кенәзлегенә кушу белән керәләр. Удмурт җирләренең Русия составына тулысынча керүләре [[Казан]]ның руслар тарафыннан алынуы белән була.
+Удмуртларда дәүләтчелек барлыкка килү [[1920 ел]]да [[Вотская автономная область]] барлыкка китерелү белән бәйле ([[1932 ел]]дан - [[Удмурт АО]], [[1934 ел]]дан - [[Удмурт АССР]], [[1991 ел]]дан - [[Удмурт Республикасы]]).
 == Бәйрәмнәр ==
@@ Юл номеры - 29: / Юл номеры - 36: @@
 [[Төркем:Удмуртлар]]
-[[Төркем:Русия халыклары]][[Төркем:Татарстан халыклары]]
+[[Төркем:Русия халыклары]]
+[[Төркем:Татарстан халыклары]]