Почмак: юрамалар арасында аерма
к clean up using AWB |
|||
Юл номеры - 1: | Юл номеры - 1: | ||
{{Портал|Геометрия|Математика|Фән}} |
{{Портал|Геометрия|Математика|Фән}} |
||
[[Геометрия]]дә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике [[нур]]дан торган геометрик фигура '''почмак''' дип атала. '''''Почмакның түбәсе''''' ''О'' хәрефе белән билгеләнсә, ''ОА'' һәм ''ОВ'' нурларын – '''''почмакның яклары''''' дип атыйлар. |
[[Геометрия]]дә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике [[нур]]дан торган геометрик фигура '''почмак''' дип атала. '''''Почмакның түбәсе''''' ''О'' хәрефе белән билгеләнсә, ''ОА'' һәм ''ОВ'' нурларын – '''''почмакның яклары''''' дип атыйлар. |
||
Почмакны билгеләү өчен <math>\angle</math> билгесе кулланыла (бу билгене [[1634]] елда француз математигы [[Пьер Эригон]] тәкъдим иткән). |
Почмакны билгеләү өчен <math>\angle</math> билгесе кулланыла (бу билгене [[1634]] елда француз математигы [[Пьер Эригон]] тәкъдим иткән). |
||
[[Почмакның үлчәме]] булып ''ОА'' нурын ''O'' түбәсе тирәли борып ''ОВ'' торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны [[градус]]лы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп [[градус]] – [[нур]]ны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 [[минут]]ка, минут 60 [[секунд]]ка бүленә. |
[[Почмакның үлчәме]] булып ''ОА'' нурын ''O'' түбәсе тирәли борып ''ОВ'' торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны [[градус]]лы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп [[градус]] – [[нур]]ны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 [[минут]]ка, минут 60 [[секунд]]ка бүленә. |
||
Юл номеры - 21: | Юл номеры - 19: | ||
== Чыганаклар == |
== Чыганаклар == |
||
* Ибатуллина Л. З., [[Ринат Нуруллин|Нуруллин Р. Г.]] Математикадан кыскача белешмәлек. Геометриянең төп формулалары = Краткий справочник по математике. Основные формулы геометрии. – Казан: Яз, 2011. – 140 б. – Библиогр.: 140 б. (10 исем.). – 2000 д. |
* Ибатуллина Л. З., [[Ринат Нуруллин|Нуруллин Р. Г.]] Математикадан кыскача белешмәлек. Геометриянең төп формулалары = Краткий справочник по математике. Основные формулы геометрии. – Казан: Яз, 2011. – 140 б. – Библиогр.: 140 б. (10 исем.). – 2000 д. |
||
[[Төркем:Геометрик фигуралар]] |
[[Төркем:Геометрик фигуралар]] |
16 фев 2015, 11:21 юрамасы
Геометриядә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике нурдан торган геометрик фигура почмак дип атала. Почмакның түбәсе О хәрефе белән билгеләнсә, ОА һәм ОВ нурларын – почмакның яклары дип атыйлар.
Почмакны билгеләү өчен билгесе кулланыла (бу билгене 1634 елда француз математигы Пьер Эригон тәкъдим иткән).
Почмакның үлчәме булып ОА нурын O түбәсе тирәли борып ОВ торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны градуслы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп градус – нурны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 минутка, минут 60 секундка бүленә.
Почмакларның төрләре
Ике өстәмә нур белән ясалган почмак - җәелгән почмак дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез. Тулы почмак 360 градуска тигез.
Уртак ОВ ягы һәм уртак О түбәсе булган ике почмак - чиктәш почмаклар дип атала. Бу почмакларның калган ике ОА һәм ОС яклары бер-берсенең дәвамы булып тора.
Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - тигез почмаклар дип йөртелә.
Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - вертикаль почмаклар диелә.
Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - туры почмак дип йөртелә. Туры почмак 90 градусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - кысынкы почмак диләр. Кысынкы почмак 90 градустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - җәенке почмак диләр. Җәенке почмак 90 градустан зуррак була.
Чыганаклар
- Ибатуллина Л. З., Нуруллин Р. Г. Математикадан кыскача белешмәлек. Геометриянең төп формулалары = Краткий справочник по математике. Основные формулы геометрии. – Казан: Яз, 2011. – 140 б. – Библиогр.: 140 б. (10 исем.). – 2000 д.