Баш эзлеклелек: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

17 фев 2016, 21:27 юрамасы

Баш эзлеклелек — Герцшпрунг-Рассел диаграммасының өлкәсенә керүче йолдызлар, аларның энергия чыганагы - гелий һәм водород синтезы нигезендәге термотөш реакциясе булып тора. Герцшпрунг-Рассел диаграммасы:

Һерцшпрунг–Рассел диаграммасы

Баш эзлеклелек
(«кәрләләр»)

Баш эзлеклелектәге йолдызларның энергия чыганагы - водород яну һәм беренче чиратта , CNO-циклы, шуңа күрә аларның яктырту сәләте һәм температурасы (спектр сыйныфы) массасы белән билгеләнә:

L = M^3,9, биредә L - яктырту сәләте, M - масса

CNO-циклы өч өлештән тора.

CN-циклы (углерод яну):

¹²C + p	→	¹³N + γ	+1,94 М эВ	~1,3×10⁷ лет
¹³N	→	¹³C + e⁺ + ν_e	+2,22 МэВ	~7 минут
¹³C + p	→	¹⁴N + γ	+7,55 МэВ	~2,7×10⁶ ел
¹⁴N + p	→	¹⁵O + γ	+7,30 МэВ	~3,2×10⁸ ел
¹⁵O	→	¹⁵N + e⁺ + ν_e	+2,75 МэВ	~82 сек
¹⁵N + p	→	¹²C + ⁴He	+4,96 МэВ	~1,1×10⁵ ел

Нәтиҗәдә 4 протоннан α-кисәкчекләре синтезланалар.

NO I-циклы (кислород яну):

¹⁴N + ¹H	→	¹⁵O + γ	+7,29 М эВ	(3,2×10⁸ ел)
¹⁵O	→	¹⁵N + e⁺ + ν_e	+2,76 МэВ	(82 секунд)
¹⁵N + ¹H	→	¹⁶O + γ	+12.13 МэВ
¹⁶O + ¹H	→	¹⁷F + γ	+0,60 МэВ
¹⁷F	→	¹⁷O + e⁺ + ν_e	+2,76 МэВ
¹⁷O + ¹H	→	¹⁴N + ⁴He	+1,19 МэВ

NO I-циклы CN-циклында энергия чыгаруны арттыра.

NO II-циклы:

¹⁵N + ¹H	→	¹⁶O + γ	+12.13 МэВ
¹⁶O + ¹H	→	¹⁷F + γ	+0,60 МэВ
¹⁷F	→	¹⁷O + e⁺ + ν_e	+2,76 МэВ
¹⁷O + ¹H	→	¹⁸F + γ	+5,61 МэВ
¹⁸F	→	¹⁸O + e⁺ + ν_e	+ 1.656 МэВ
¹⁸O + ¹H	→	¹⁵N + ⁴He	+3, 98 МэВ

CN, NO I һәм NO II өч өлешле CNO-циклын төзиләр.

Шушы термотөш реакцияләрендә Баш эзлеклелектәге йолдызларның энергиясе чыгарыла.

Йолдызлар эволюциясе

Баш эзлеклелек 50 Кояш массалы зәңгәр йолдызлар белән башлана һәм 0,0767 Кояш массалы кызыл кәрлә йолдызлар белән тәмамлана.

Водород яну дәвере күпчелек йолдызлар эволюциясенең вакыты 90% тәшкил итә, шул йолдызлар баш эзлеклелектә тора. Йолдыз төшендә водород янып бетергәннән соң, йолдыз кызыл гигантка әйләнә һәм баш эзлеклелектән читкә чыга. Кызыл зур йолдыз чагыштырмача кыска вакыттан ак кәрләгә , нейтрон йолдызга яки кара тишеккә әйләнә.

Йолдызлар тупланмасы өчен баш эзлеклелекнең өлеше йолдызларның яшен билгели, чөнки йолдызлар эволюциясе тизлеге аларның массасына пропорциональ.

Әдәбият

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
-'''Баш эзлеклелек''' — [[Герцшпрунг-Рассел диаграммасы]]ның өлкәсенә керүче йолдызлар, аларның энергия чыганагы - [[гелий]] һәм [[водород]] синтезы нигезендәге [[термотөш реакциясе]] булып тора.  Герцшпрунг-Рассел диаграммасы:
+'''Баш эзлеклелек''' — [[Герцшпрунг-Рассел диаграммасы]]ның өлкәсенә керүче йолдызлар, аларның энергия чыганагы - [[гелий]] һәм [[водород]] синтезы нигезендәге [[термотөш реакциясе]] булып тора.  '''Герцшпрунг-Рассел диаграммасы:'''
 {{Йолдыз сыйныфы}}
-Баш эзлеклелктәге йолдызларның энергия чыганагы - водород яну һәм беренче чиратта , CNO-циклы, шуңа күрә аларның яктырту сәләте һәм температурасы (спектр сыйныфы) массасы белән билгеләнә:
+Баш эзлеклелектәге йолдызларның энергия чыганагы - водород яну һәм беренче чиратта , CNO-циклы, шуңа күрә аларның яктырту сәләте һәм температурасы (спектр сыйныфы) массасы белән билгеләнә:
 :''L = M''<sup>3,9</sup>, биредә L - яктырту сәләте, M - масса
@@ Юл номеры - 79: / Юл номеры - 79: @@
 CN, NO I һәм NO II өч өлешле  '''CNO-циклын''' төзиләр.
-Шушы термотөш реакцияләрендә Баш эзлеклектәге йолдызларның энергиясе чыгарыла.
+Шушы термотөш реакцияләрендә Баш эзлеклелектәге йолдызларның энергиясе чыгарыла.
+== Йолдызлар эволюциясе ==
-Баш эзлеклелек 50 Кояш массалы зәңгәр йолдызлар белән башлана һәм 0,0767 Кояш массалы кызыл кәрлә йолдызлар белән тәмамлана.
+Баш эзлеклелек 50 [[Кояш]] массалы зәңгәр йолдызлар белән башлана һәм 0,0767 Кояш массалы кызыл [[кәрлә йолдыз]]лар белән тәмамлана.
-Водород яну дәвере күпчелек йолдызлар эволюциясенең вакыты 90 тәшкил итә, шул йолдызлар баш эзлеклелектә тора. Йолдыз төшендә водород янып бетергәннән соң, йолдыз [[кызыл гигант]]ка әйләнә һәм баш эзлеклелектән читкә чыга. [[Кызыл зур йолдыз]] чагыштырмача кыска вакыттан [[ак кәрлә]]гә , [[нейтрон йолдыз]]га яки [[кара тишек]]кә әйләнә.
+[[Водород]] яну дәвере күпчелек йолдызлар эволюциясенең вакыты 90% тәшкил итә, шул йолдызлар баш эзлеклелектә тора. Йолдыз төшендә водород янып бетергәннән соң, йолдыз [[кызыл гигант]]ка әйләнә һәм баш эзлеклелектән читкә чыга. [[Кызыл зур йолдыз]] чагыштырмача кыска вакыттан [[ак кәрлә]]гә , [[нейтрон йолдыз]]га яки [[кара тишек]]кә әйләнә.
-Баш эзлеклелектәге йолдызлар тупланмасы өлеше аларның яшен билгели, чөнки йолдызлар эволюциясе тизлеге аларның массасына пропорциональ.
+Йолдызлар тупланмасы өчен баш эзлеклелекнең өлеше йолдызларның яшен билгели, чөнки йолдызлар эволюциясе тизлеге аларның массасына пропорциональ.
 == Әдәбият ==