Глаукома: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Глаукома latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Irekhaz (бәхәс | кертем)
4003 үзгәртергә
Тамга: Мобиль җиһаз ярдәмендә үзгәртү Мобиль кушымта аша үзгәртү
Irekhaz (бәхәс | кертем)
4003 үзгәртергә
Юл номеры - 13: Юл номеры - 13:
| MeshID = D005901
| MeshID = D005901
}}
}}
'''Карасу авыруы '''(рус. Глаукома) – [[Күз|күзнең]] эчке басымы югары күтәрелү белән барган дәвамлы күз авыруы. [[Гиппократ]] “glaukosіs”, ә [[Аристотель]] “glaukoma” дип исемне тәкъдим иткән, авыруның шулай аталуы 19 г-ның 60–70 елларыннан кулланышка керде. '''Глаукома''' – күздән сулы сыекчаның китүе бозылу, күз эче басымының (КЭБ) югарылану, күрү нервының атрофиясе һәм күрү хезмәтенең әкренләп түбәнәюе белән барган авырулар төре.
'''Карасу авыруы '''(рус. Глаукома) – [[Күз|күзнең]] эчке басымы югары күтәрелү белән барган дәвамлы [[күз]] [[Авыру|авыруы]]. [[Гиппократ]] “glaukosіs”, ә [[Аристотель]] “glaukoma” дип исемне тәкъдим иткән, авыруның шулай аталуы 19 г-ның 60–70 елларыннан кулланышка керде. '''Глаукома''' – күздән сулы сыекчаның китүе бозылу, күз эче басымының (КЭБ) югарылану, [[Күрү нервы|күрү нервының]] атрофиясе һәм күрү хезмәтенең әкренләп түбәнәюе белән барган авырулар төре.

==== Эпидемиология ====
Хәзерге көндә Рәсәйдә глаукома белән рәсми исәптә 1 180 708 пациент тора (2013 ел мәгълүматы)<ref>www. mednet. ru</ref>

40 яшьтән өлкәннәр арасында ел саен глаукома белән кабат уртача 1000 кешедән 1 кеше чирли. Соңгы елларда безнең илдә глаукома кире кайтмый торган [[Сукырлык|сукырлыкның]] төп сәбәбе булып санала. Хәзерге көндә өлкән яшьтәге күрмәүчеләр төркемендә глаукома өчен [[инвалидлык]] беренче урында тора. 


==== Классификация ====
==== Классификация ====
Этиологиясенә карап, '''беренчел''' һәм '''икенчел''' глаукоманы аералар.
⚫
Этиологиясенә карап, беренчел һәм икенчел глаукоманы аералар. Беренчел - күздән сыекчаның агып китүенә җаваплы корылмаларның үсешендәге кимчелекләргә бәйләнештә була. Икенчел глаукома күзнең башка авырулары нәтиҗәсеннән (җәрәхәтләр, ялкынсыну һәм б.ш) туа. Беренчел глаукома беренче чиратта күз корылмасындагы картлык үзгәрешләрнең киеренкелеге белән, шуның белән беррәттән шәхси анатомия һәм метаболизм үзенчәлекләргә, кан-тамыр, нерв һәм эндокрин система торышына бәйләнештә барлыкка килә. Һәр авыруның барлык патогенетик факторлар ачыкланмый, ә аның кайбер өлешләре генә ачыклана. Беренчел глаукоманы мультифакторлы авыруларга кертәләр.

Беренчел - күздән сыекчаның агып китүенә җаваплы корылмаларның үсешендәге кимчелекләргә бәйләнештә була.

Икенчел глаукома күзнең башка авырулары нәтиҗәсеннән (җәрәхәтләр, ялкынсыну һәм б.ш) туа.

⚫
Беренчел глаукома беренче чиратта күз корылмасындагы картлык үзгәрешләрнең киеренкелеге белән, шуның белән беррәттән шәхси анатомия һәм метаболизм үзенчәлекләргә, кан-тамыр, нерв һәм эндокрин система торышына бәйләнештә барлыкка килә. Һәр авыруның барлык патогенетик факторлар ачыкланмый, ә аның кайбер өлешләре генә ачыклана. Беренчел глаукоманы мультифакторлы авыруларга кертәләр.


Ачык почмаклы һәм ябык почмаклы глаукомаларны аералар. Беренче очракта, КЭБ югарылануы күзнең дренажлы системасындагы үзгәрешләр, ә икенчесе – төсле катлау тамыры белән алгы камера почмагының бөгелүе белән яисә гониосинехияләр белән бәйләнештә була.<ref>В. Н.Ноктаны Куймый, А. С. Мелентьева. "Җитәкчелеге буенча геронтологии һәм гериатрии", Клиник гериатрия. Мәскәү, 2008.</ref>
'''Ачык почмаклы''' һәм '''ябык почмаклы''' глаукомаларны аералар. Беренче очракта, КЭБ югарылануы күзнең дренажлы системасындагы үзгәрешләр, ә икенчесе – [[төсле катлау]] тамыры белән алгы камера почмагының бөгелүе белән яисә гониосинехияләр белән бәйләнештә була.<ref>В. Н.Ноктаны Куймый, А. С. Мелентьева. "Җитәкчелеге буенча геронтологии һәм гериатрии", Клиник гериатрия. Мәскәү, 2008.</ref>


Күзнең эчке басымы билгеле бер дәрәҗәдә (уртача күләме 14 – 16 мм тер. баг., 25 мм тер. баг. булса, карасу авыруы башлана) күзнең эчке сыекчасының циркуляциясен рәтләп тора. Күзнең кан тамырлары белән аңа килгән нервлар хезмәтенең бозылуыннан күз сыекчасының циркуляциясе начарланып, күздән сыекча китү кыенлана. Шуның нәтиҗәсендә сыекча җыелып, күз эче басымының югарылануына китерә. Бу күзнең гади җайдагы йомышын түбәнәйтеп, күзнең челтәр катлавына килгән нервларның эше бозыла. Әгәрдә вакытында дәваланмаса, кешенең күрү сәләте начарланып, хәтта сукырлыкка да китерүе мөмкин.
Күзнең эчке басымы билгеле бер дәрәҗәдә (уртача күләме 14 – 16 мм тер. баг., 25 мм тер. баг. булса, карасу авыруы башлана) күзнең эчке сыекчасының циркуляциясен рәтләп тора. Күзнең кан тамырлары белән аңа килгән нервлар хезмәтенең бозылуыннан күз сыекчасының циркуляциясе начарланып, күздән сыекча китү кыенлана. Шуның нәтиҗәсендә сыекча җыелып, күз эче басымының югарылануына китерә. Бу күзнең гади җайдагы йомышын түбәнәйтеп, күзнең [[Челтәркатлау|челтәркатлавына]] килгән нервларның эше бозыла. Әгәр дә вакытында дәваланмаса, кешенең күрү сәләте начарланып, хәтта сукырлыкка да китерүе мөмкин.


Глаукома ешрак 40 – 50 яшьтәге кешеләр арасында барлыкка килә, кайчакта яшь балаларда (тумыштан килгән) һәм яшүсмерләрдә күзәтелә. Авыруның башлангыч чорында күзнең алды томанланып, яктыга караганда, “аллы-гөлле” күргәндәй билгеләр күзәтелә. Авыру күз алдындагы әйберне ачык күрә алмый. Бу билгеләр әүвәл бер күздә күзәтелә. Аеруча, таңда 1 – 3 сәгатьтә күз, чигә һәм маңгай төшен бер нәрсә кысып торгандай хис күзәтелә.
Глаукома ешрак 40 – 50 яшьтәге кешеләр арасында барлыкка килә, кайчакта яшь балаларда (тумыштан килгән) һәм яшүсмерләрдә күзәтелә. Авыруның башлангыч чорында күзнең алды томанланып, яктыга караганда, “аллы-гөлле” күргәндәй билгеләр күзәтелә. Авыру күз алдындагы әйберне ачык күрә алмый. Бу билгеләр әүвәл бер күздә күзәтелә. Аеруча, таңда 1 – 3 сәгатьтә күз, чигә һәм маңгай төшен бер нәрсә кысып торгандай хис күзәтелә.


Карасу авыруы аяк астыннан да үсүе мөмкин. Бу чакта бер як күз, баш каты авырта. Авыруның күзе кызарып, кабагы шешенә, күрү сәләте түбәнәя. Кайбер кешенең күңеле болганып, коса. Авыруның башын билгеләү өчен 40 яшьтән узган кешеләр елына 1 тапкыр күз басымын тикшереп торуы кирәк.
Карасу авыруы аяк астыннан да үсүе мөмкин. Бу чакта бер як күз, баш каты авырта. Авыруның күзе кызарып, [[Күз кабагы|кабагы]] шешенә, күрү сәләте түбәнәя. Кайбер кешенең күңеле болганып, коса. Авыруның башын билгеләү өчен 40 яшьтән узган кешеләр елына 1 тапкыр күз басымын тикшереп торуы кирәк (диспансеризация).


==== Дәвалау ====
==== Дәвалау ====
Карасу йогышлы авыру түгел, әмма токым йөдәтүе мөмкин. Дәвасы: ачык почмаклы глаукомада простагландиннар, в-адреноблокаторлар һәм карбоангидраза блокаторлары кулланыла. Режим (8 сәгать төнге йокы, дөрес ашау, укыганда, язганда, телевизор караганда яктылык дөрес төшүе, һ.б.) катгый саклануы кирәк. Дару дәвасы ярдәм итмәсә хирургия операциясе ясала.<ref>"Казахстан": энцклопедия / Бас мөхәррире Ә. Нысанбаев – Алматы "Қазақ энциклопедиясы" баш редакциясе, 1998 [[:kk:Special:BookSources/5898001239|ISBN 5-89800-123-9]], шул VIII</ref>
Карасу йогышлы авыру түгел, әмма токым йөдәтүе мөмкин. Дәвасы: ачык почмаклы глаукомада '''простагландиннар''' (латанопрост''',''' травопрост, тафлупрост ), '''в-адреноблокаторлар''' (тимолол), '''карбоангидраза блокаторлары''' (дорзаламид, бринзоламид) һәм а-2 аденомиметиклар кулланыла. Ачык почмаклы глаукомада '''м-холиномиметиклар''' (пилокарпин - күз карасын тарайтучы дарулар) белән өстәрәк саналган дарулар төркемен катнаштырып куллланалар. Режим (8 сәгать төнге йокы, дөрес ашау, укыганда, язганда, телевизор караганда яктылык дөрес төшүе, һ.б.) катгый саклануы кирәк. Дару дәвасы ярдәм итмәсә хирургия операциясе ясала.<ref>"Казахстан": энцклопедия / Бас мөхәррире Ә. Нысанбаев – Алматы "Қазақ энциклопедиясы" баш редакциясе, 1998 [[:kk:Special:BookSources/5898001239|ISBN 5-89800-123-9]], шул VIII</ref>


== Чыганаклар ==
== Чыганаклар ==

13 май 2017, 19:24 юрамасы

Глаукома
Глаукомада күз күренеше
МКБ-10 H4040.-H4242.
МКБ-9 Калып:ICD9
DiseasesDB 5226 5226
eMedicine oph/578  oph/578 
MeSH D005901 D005901

Карасу авыруы (рус. Глаукома) – күзнең эчке басымы югары күтәрелү белән барган дәвамлы күз авыруы. Гиппократ “glaukosіs”, ә Аристотель “glaukoma” дип исемне тәкъдим иткән, авыруның шулай аталуы 19 г-ның 60–70 елларыннан кулланышка керде. Глаукома – күздән сулы сыекчаның китүе бозылу, күз эче басымының (КЭБ) югарылану, күрү нервының атрофиясе һәм күрү хезмәтенең әкренләп түбәнәюе белән барган авырулар төре.

Эпидемиология

Хәзерге көндә Рәсәйдә глаукома белән рәсми исәптә 1 180 708 пациент тора (2013 ел мәгълүматы)[1]

40 яшьтән өлкәннәр арасында ел саен глаукома белән кабат уртача 1000 кешедән 1 кеше чирли. Соңгы елларда безнең илдә глаукома кире кайтмый торган сукырлыкның төп сәбәбе булып санала. Хәзерге көндә өлкән яшьтәге күрмәүчеләр төркемендә глаукома өчен инвалидлык беренче урында тора. 

Классификация

Этиологиясенә карап, беренчел һәм икенчел глаукоманы аералар.

Беренчел - күздән сыекчаның агып китүенә җаваплы корылмаларның үсешендәге кимчелекләргә бәйләнештә була.

Икенчел глаукома күзнең башка авырулары нәтиҗәсеннән (җәрәхәтләр, ялкынсыну һәм б.ш) туа.

Беренчел глаукома беренче чиратта күз корылмасындагы картлык үзгәрешләрнең киеренкелеге белән, шуның белән беррәттән шәхси анатомия һәм метаболизм үзенчәлекләргә, кан-тамыр, нерв һәм эндокрин система торышына бәйләнештә барлыкка килә. Һәр авыруның барлык патогенетик факторлар ачыкланмый, ә аның кайбер өлешләре генә ачыклана. Беренчел глаукоманы мультифакторлы авыруларга кертәләр.

Ачык почмаклы һәм ябык почмаклы глаукомаларны аералар. Беренче очракта, КЭБ югарылануы күзнең дренажлы системасындагы үзгәрешләр, ә икенчесе – төсле катлау тамыры белән алгы камера почмагының бөгелүе белән яисә гониосинехияләр белән бәйләнештә була.[2]

Күзнең эчке басымы билгеле бер дәрәҗәдә (уртача күләме 14 – 16 мм тер. баг., 25 мм тер. баг. булса, карасу авыруы башлана) күзнең эчке сыекчасының циркуляциясен рәтләп тора. Күзнең кан тамырлары белән аңа килгән нервлар хезмәтенең бозылуыннан күз сыекчасының циркуляциясе начарланып, күздән сыекча китү кыенлана. Шуның нәтиҗәсендә сыекча җыелып, күз эче басымының югарылануына китерә. Бу күзнең гади җайдагы йомышын түбәнәйтеп, күзнең челтәркатлавына килгән нервларның эше бозыла. Әгәр дә вакытында дәваланмаса, кешенең күрү сәләте начарланып, хәтта сукырлыкка да китерүе мөмкин.

Глаукома ешрак 40 – 50 яшьтәге кешеләр арасында барлыкка килә, кайчакта яшь балаларда (тумыштан килгән) һәм яшүсмерләрдә күзәтелә. Авыруның башлангыч чорында күзнең алды томанланып, яктыга караганда, “аллы-гөлле” күргәндәй билгеләр күзәтелә. Авыру күз алдындагы әйберне ачык күрә алмый. Бу билгеләр әүвәл бер күздә күзәтелә. Аеруча, таңда 1 – 3 сәгатьтә күз, чигә һәм маңгай төшен бер нәрсә кысып торгандай хис күзәтелә.

Карасу авыруы аяк астыннан да үсүе мөмкин. Бу чакта бер як күз, баш каты авырта. Авыруның күзе кызарып, кабагы шешенә, күрү сәләте түбәнәя. Кайбер кешенең күңеле болганып, коса. Авыруның башын билгеләү өчен 40 яшьтән узган кешеләр елына 1 тапкыр күз басымын тикшереп торуы кирәк (диспансеризация).

Дәвалау

Карасу йогышлы авыру түгел, әмма токым йөдәтүе мөмкин. Дәвасы: ачык почмаклы глаукомада простагландиннар (латанопрост, травопрост, тафлупрост ), в-адреноблокаторлар (тимолол), карбоангидраза блокаторлары (дорзаламид, бринзоламид) һәм а-2 аденомиметиклар кулланыла. Ачык почмаклы глаукомада м-холиномиметиклар (пилокарпин - күз карасын тарайтучы дарулар) белән өстәрәк саналган дарулар төркемен катнаштырып куллланалар. Режим (8 сәгать төнге йокы, дөрес ашау, укыганда, язганда, телевизор караганда яктылык дөрес төшүе, һ.б.) катгый саклануы кирәк. Дару дәвасы ярдәм итмәсә хирургия операциясе ясала.[3]

Чыганаклар

  1. ↑ www. mednet. ru
  2. ↑ В. Н.Ноктаны Куймый, А. С. Мелентьева. "Җитәкчелеге буенча геронтологии һәм гериатрии", Клиник гериатрия. Мәскәү, 2008.
  3. ↑ "Казахстан": энцклопедия / Бас мөхәррире Ә. Нысанбаев – Алматы "Қазақ энциклопедиясы" баш редакциясе, 1998 ISBN 5-89800-123-9, шул VIII
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Глаукома&oldid=2161435