Тум өлкәсе: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Тум өлкәсе latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
IanraBot (бәхәс | кертем)
к Робот: Төркем:Томск өлкәсе-ны Төркем:Тум өлкәсе-ка үзгәртте
IanraBot (бәхәс | кертем)
к clean up
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{РФ субъекты
{{РФ субъекты
|RuNm = Томск өлкәсе
|RuNm = Тум өлкәсе
|FSCtrWhat = Административ үзәк
|FSCtrWhat = Административ үзәк
|FSCtrNm = [[Томск]]
|FSCtrNm = [[Тум]]
|AreaRnk = 16-нчы
|AreaRnk = 16-нчы
|TotArea = {{formatnum:{{ПлощадьРегионы|Томская область}}}}
|TotArea = {{formatnum:{{ПлощадьРегионы|Томская область}}}}
Юл номеры - 19: Юл номеры - 19:
|HeadTtl = [[Губернатор]]
|HeadTtl = [[Губернатор]]
|HeadNm = Сергей Жвачкин
|HeadNm = Сергей Жвачкин
}}'''Томск өлкәсе''' ({{lang-ru|Томская область}}) — [[Русия Федерациясе]]нең [[Русия Федерациясенең субъектлары|субъекты]]. [[Көнбатыш Себер]] районында урнашкан, [[Себер федераль бүлгесе]]на керә. Үзәге — [[Томск]] шәһәре.
}}'''Тум өлкәсе''' ({{lang-ru|Томская область}}) — [[Русия Федерациясе]]нең [[Русия Федерациясенең субъектлары|субъекты]]. [[Көнбатыш Себер]] районында урнашкан, [[Себер федераль бүлгесе]]на керә. Үзәге — [[Тум]] шәһәре.


[[1944 ел]]ның [[13 август]]ында оештырылган.
[[1944 ел]]ның [[13 август]]ында оештырылган.
Юл номеры - 25: Юл номеры - 25:
== География ==
== География ==


Томск өлкәсе Көнбатыш Себернең көньяк-көнчыгышында, Об елгасының урта агымынды урнашкан. Территориянең төп өлешен Көнбатыш Себер тигезлегенең яссы, көчле [[сазлык|сазланган]] җирләре алып тора. Фәкать өлкәнең көньяк-көнчыгышта  Кузнецк Алтавының (биеклек 211 метргача) төньяк тармаклары үтеп кергән.
Тум өлкәсе Көнбатыш Себернең көньяк-көнчыгышында, Об елгасының урта агымынды урнашкан. Территориянең төп өлешен Көнбатыш Себер тигезлегенең яссы, көчле [[сазлык|сазланган]] җирләре алып тора. Фәкать өлкәнең көньяк-көнчыгышта  Кузнецк Алтавының (биеклек 211 метргача) төньяк тармаклары үтеп кергән.


Об елгасының киң үзәне өлкәне сазланган Васюган түбәнлеге булган сул ярга һәм бераз күтәерлгән уң ярга бүлә. Файдалы казылмалардан тимер мәгъдәне, нефть, газ, көрән күмер, төзелеш материаллары чыганаклары һ.б. нәрсәләр табылган. Торф, җир асты сулары һәм термаль минерал сулары запаслары күп.
Об елгасының киң үзәне өлкәне сазланган Васюган түбәнлеге булган сул ярга һәм бераз күтәерлгән уң ярга бүлә. Файдалы казылмалардан тимер мәгъдәне, нефть, газ, көрән күмер, төзелеш материаллары чыганаклары һ.б. нәрсәләр табылган. Торф, җир асты сулары һәм термаль минерал сулары запаслары күп.
Юл номеры - 31: Юл номеры - 31:
Климат континенталь. Кыш кырыс һәм дәвамлы. Гыйнварның уртача температурасы -19°…-21°С. Җәй җылы һәм кыска. Июльнең уртача температурасы +17…+18°С. Еллык явым 450—770 ммны тәшкил итә. Вегетация дәвере — 125 көнгә якын. Төп елгалар — [[Об]] һәм аның кушылдыклары ([[Том елгасы|Том]], [[Чулым]], Кеть, Тым, Чая, Парабел, Васюган). Күлләр күп.
Климат континенталь. Кыш кырыс һәм дәвамлы. Гыйнварның уртача температурасы -19°…-21°С. Җәй җылы һәм кыска. Июльнең уртача температурасы +17…+18°С. Еллык явым 450—770 ммны тәшкил итә. Вегетация дәвере — 125 көнгә якын. Төп елгалар — [[Об]] һәм аның кушылдыклары ([[Том елгасы|Том]], [[Чулым]], Кеть, Тым, Чая, Парабел, Васюган). Күлләр күп.


Томск өлкәсе урта һәм көньяк [[тайга]] һәм өлешчә аралаш урманнар зонасыда урнашкан.
Тум өлкәсе урта һәм көньяк [[тайга]] һәм өлешчә аралаш урманнар зонасыда урнашкан.


Туфраклар — кәсле-көлсу һәм торф-сазлык, көньяк-көнчыгышында — [[соры төс|соры]] урман туфраклары. Урманнар (себер эрбете, акчыршы, [[чыршы]], каен, [[усак]]) өлкә территориясенең 63% ны алып тора. Бүре, [[селәүсен]], төлке, төньяк боланы, [[поши]], коралай, [[борындык]], тиен, [[кеш]], ондатр яши.
Туфраклар — кәсле-көлсу һәм торф-сазлык, көньяк-көнчыгышында — [[соры төс|соры]] урман туфраклары. Урманнар (себер эрбете, акчыршы, [[чыршы]], каен, [[усак]]) өлкә территориясенең 63% ны алып тора. Бүре, [[селәүсен]], төлке, төньяк боланы, [[поши]], коралай, [[борындык]], тиен, [[кеш]], ондатр яши.
Юл номеры - 39: Юл номеры - 39:
Халык исәбе 1044 мең кеше ([[2010]]), аларның 69 % шәһәрләрдә тора. [[Руслар]] — 90,8 %, [[татарлар]] — 1,9 %, [[украиннар]] — 1,6 %, [[алманнар]] — 1,3 % һ.б.
Халык исәбе 1044 мең кеше ([[2010]]), аларның 69 % шәһәрләрдә тора. [[Руслар]] — 90,8 %, [[татарлар]] — 1,9 %, [[украиннар]] — 1,6 %, [[алманнар]] — 1,3 % һ.б.


[[Татар халкы]] өлкәнең борынгы халыкларыннан берсе. Татарлар Томск каласының нигезләүдә ([[1604]]) катнашалар. Хәзерге вакытта [[Томск]]та, [[Стрежевой]]да һәм [[Зырянка районы|Зырянка]], [[Колпашево районы|Колпашево]], [[Кривошеино районы|Кривошеино]], [[Томск районы|Томск районнарында]] торалар. Өч татар авылы, 1 мәчет (Томскта) бар. Томскта «Туганлык» татар мәдәни-мәгърифәт үзәге ([[1999 ел]]дан), Татар мәдәнияте өлкә үзәге ([[1994 ел]]дан) эшли.
[[Татар халкы]] өлкәнең борынгы халыкларыннан берсе. Татарлар Тум каласының нигезләүдә ([[1604]]) катнашалар. Хәзерге вакытта [[Тум]]та, [[Стрежевой]]да һәм [[Зырянка районы|Зырянка]], [[Колпашево районы|Колпашево]], [[Кривошеино районы|Кривошеино]], [[Тум районы|Тум районнарында]] торалар. Өч татар авылы, 1 мәчет (Тумда) бар. Тумда «Туганлык» татар мәдәни-мәгърифәт үзәге ([[1999 ел]]дан), Татар мәдәнияте өлкә үзәге ([[1994 ел]]дан) эшли.


== Идарә-җир төзелеше ==
== Идарә-җир төзелеше ==


Томск өлкәсе 4 шәһәр округына, 16 җирле үзидарә районына, 3 шәһәр һәм 118 авыл җирлегенә, 576 авыл торак пунктына бүленә.
Тум өлкәсе 4 шәһәр округына, 16 җирле үзидарә районына, 3 шәһәр һәм 118 авыл җирлегенә, 576 авыл торак пунктына бүленә.


'''Томск өлкәсенең шәһәрләре:'''
'''Тум өлкәсенең шәһәрләре:'''
* [[Томск]]
* [[Тум]]
* [[Кедровый]]
* [[Кедровый]]
* [[Северск]]
* [[Северск]]
* [[Стрежевой]]
* [[Стрежевой]]


'''Томск өлкәсенең районнары:'''
'''Тум өлкәсенең районнары:'''
* [[Александровское районы]]
* [[Александровское районы]]
* [[Асино районы]]
* [[Асино районы]]
Юл номеры - 64: Юл номеры - 64:
* [[Первомайское районы]]
* [[Первомайское районы]]
* [[Тегульдет районы]]
* [[Тегульдет районы]]
* [[Томск районы]]
* [[Тум районы]]
* [[Чая районы]]
* [[Чая районы]]
* [[Шегарка районы]]
* [[Шегарка районы]]

17 апр 2018, 13:06 юрамасы

Тум өлкәсе
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 13 август 1944
Сурәт
Дәүләт  Россия[1]
Башкала Тум
Административ-территориаль берәмлек Россия[2]
Сәгать поясы KRAT[d], UTC+07:00 һәм Азия/Томск[d][3]
Геомәгълүматлар Data:Russia/Tomsk.map
Хөкүмәт башлыгы Владимир Мазур[d]
Халык саны 1 070 339 (1 гыйнвар 2021)
Моның хуҗасы Томь
Нәрсә белән чиктәш Төмән өлкәсе, Хант-Манси автоном округы, Омск өлкәсе, Новосибирск өлкәсе, Кемерово өлкәсе һәм Красноярск крае
Кулланылган тел Хант теле һәм силкүп теле
Мәйдан 316 900 км²
Рәсми веб-сайт tomsk.gov.ru(рус.)
Харита сурәте
Тема җәгърафиясе география Томской области[d]
Номер тамгасы коды 70
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Карта
 Тум өлкәсе Викиҗыентыкта

Тум өлкәсе (рус. Томская область) — Русия Федерациясенең субъекты. Көнбатыш Себер районында урнашкан, Себер федераль бүлгесена керә. Үзәге — Тум шәһәре.

1944 елның 13 августында оештырылган.

География

Тум өлкәсе Көнбатыш Себернең көньяк-көнчыгышында, Об елгасының урта агымынды урнашкан. Территориянең төп өлешен Көнбатыш Себер тигезлегенең яссы, көчле сазланган җирләре алып тора. Фәкать өлкәнең көньяк-көнчыгышта  Кузнецк Алтавының (биеклек 211 метргача) төньяк тармаклары үтеп кергән.

Об елгасының киң үзәне өлкәне сазланган Васюган түбәнлеге булган сул ярга һәм бераз күтәерлгән уң ярга бүлә. Файдалы казылмалардан тимер мәгъдәне, нефть, газ, көрән күмер, төзелеш материаллары чыганаклары һ.б. нәрсәләр табылган. Торф, җир асты сулары һәм термаль минерал сулары запаслары күп.

Климат континенталь. Кыш кырыс һәм дәвамлы. Гыйнварның уртача температурасы -19°…-21°С. Җәй җылы һәм кыска. Июльнең уртача температурасы +17…+18°С. Еллык явым 450—770 ммны тәшкил итә. Вегетация дәвере — 125 көнгә якын. Төп елгалар — Об һәм аның кушылдыклары (ТомЧулым, Кеть, Тым, Чая, Парабел, Васюган). Күлләр күп.

Тум өлкәсе урта һәм көньяк тайга һәм өлешчә аралаш урманнар зонасыда урнашкан.

Туфраклар — кәсле-көлсу һәм торф-сазлык, көньяк-көнчыгышында — соры урман туфраклары. Урманнар (себер эрбете, акчыршы, чыршы, каен, усак) өлкә территориясенең 63% ны алып тора. Бүре, селәүсен, төлке, төньяк боланы, поши, коралай, борындык, тиен, кеш, ондатр яши.

Халык

Халык исәбе 1044 мең кеше (2010), аларның 69 % шәһәрләрдә тора. Руслар — 90,8 %, татарлар — 1,9 %, украиннар — 1,6 %, алманнар — 1,3 % һ.б.

Татар халкы өлкәнең борынгы халыкларыннан берсе. Татарлар Тум каласының нигезләүдә (1604) катнашалар. Хәзерге вакытта Тумта, Стрежевойда һәм Зырянка, Колпашево, Кривошеино, Тум районнарында торалар. Өч татар авылы, 1 мәчет (Тумда) бар. Тумда «Туганлык» татар мәдәни-мәгърифәт үзәге (1999 елдан), Татар мәдәнияте өлкә үзәге (1994 елдан) эшли.

Идарә-җир төзелеше

Тум өлкәсе 4 шәһәр округына, 16 җирле үзидарә районына, 3 шәһәр һәм 118 авыл җирлегенә, 576 авыл торак пунктына бүленә.

Тум өлкәсенең шәһәрләре:

Тум өлкәсенең районнары:

Икътисад

Нефть чыгару, машина төзелеше, металл эшкәртү, химия, азык-төлек сәнәгате тармаклары бар.

Искәрмәләр