Водород: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Водород latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Ilnurefende (бәхәс) кулланучысының 2409469 төзәтмәсе кире кагылды . Вандаллык
Тамга: кире кайтару
Derslek (бәхәс | кертем)
{{исемен үзгәртергә|Водород}}
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{исемен үзгәртергә|Водород}}

{{Химик элемент | next=[[Гелий|He]] |Сутуар / Hydrogenium (H) | 1 | төссез, тәме булмаган һәм иссез газ | 1,00794 | 79 | 1311,3 | 1s<sup><nowiki>1</nowiki></sup> | 32 | 54 (−1 e) | 2,20 | | 1, −1 |0,0000899 (при 273[[Кельвин|K]] (0&nbsp;°C)) | 14,235 | 0,1815 | 14,01 | 0,117 | 20,28 | 0,904 | 14,1 | гексагональ ||22=a=3,780 c=6,167 | 110}}
{{Химик элемент | next=[[Гелий|He]] |Сутуар / Hydrogenium (H) | 1 | төссез, тәме булмаган һәм иссез газ | 1,00794 | 79 | 1311,3 | 1s<sup><nowiki>1</nowiki></sup> | 32 | 54 (−1 e) | 2,20 | | 1, −1 |0,0000899 (при 273[[Кельвин|K]] (0&nbsp;°C)) | 14,235 | 0,1815 | 14,01 | 0,117 | 20,28 | 0,904 | 14,1 | гексагональ ||22=a=3,780 c=6,167 | 110}}
{| style="text-align: left; background-color: green; width: 100px; height: 100px;" border="0" cellpadding="4" cellspacing="0"
{| style="text-align: left; background-color: green; width: 100px; height: 100px;" border="0" cellpadding="4" cellspacing="0"

8 дек 2019, 18:53 юрамасы

Сутуар / Hydrogenium (H) He
Атом номеры 1
Матдәнең тышкы күренеше төссез, тәме булмаган һәм иссез газ
Атомның үзлекләре
Атом массасы
(моляр масса)
1,00794 а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы 79 пм
Ионлаштыру энергиясе
(беренче электрон)
1311,3 кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе 1s1
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы 32 пм
Ион радиусы 54 (−1 e) пм
Электр тискәрелеге
(Полинг буенча)
2,20
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе 1, −1
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык 0,0000899 (при 273K (0 °C)) г/см³
Моляр җылы сыешлыгы 14,235 Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек 0,1815 Вт/(м·K)
Эрү температурасы 14,01 K
Эрү җылылыгы 0,117 кДж/моль
Кайнау температурасы 20,28 K
Парга әйләнү җылылыгы 0,904 кДж/моль
Моляр күләм 14,1 см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше гексагональ
Рәшәткә параметрлары a=3,780 c=6,167 Å
Дебай температурасы 110 K
H 1
1,00794
1s1
Водород

Сутуар яки водород (H, лат. hydrogenium, ингл. hydrogen) — Менделеевның периодик таблицасының беренче элементы. Табигатьтә киң таралган. Сутуарның 5 изотоптан өчесе үз исемнәрен йөртәләр: ¹H — протий (Н), ²H — дейтерий (D) һәм ³H — тритий (T).

Сутуарның гади матдәсе — җиңел төссез газ. Һава йә әче тудыргыч белән катнашканда янучан һәм шартлаткыч. Агусыз. Этанол һәм тимер, никел, палладий, платина кебек металларда эрүчән.

Исем барлыкка килү

«Водород» cүзе урысчадан тәрҗемә иткәндә «су тудыргыч» дигәнне аңлата, ССРБ таркалганнан соң татар телендә кыскарак атамасы сутуар кулланыла башлады. «Водород» дигән атама М. Ф. Соловьев тарафыннан 1824 елда тәкъдим ителгән. Татарча сүгә-сүз атамасы — «сутудырма» йә «сутудыргыч», ләкин кыскарак исеме сутуар кулайрак булып тора.