Пенза: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Пенза latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к Бот ярдәмендә мәгънәләр киңәйтелмәсе: Израиль - Changed link(s) to Исраил
DerslekBot (бәхәс | кертем)
Ботлар
12 122 үзгәртергә
к →‎top: clean up, replaced: Пинзә → Пенза using AWB
Юл номеры - 66: Юл номеры - 66:
}}
}}


'''Пенза''' ('''Пинзә''',''پىنزە''<ref>https://pp.userapi.com/c830709/v830709035/1bd1c4/cAdZdfYKzvw.jpg</ref> {{lang-ru|Пенза}}) — [[Русия]] шәһәре, [[Пенза өлкәсе]]нең [[административ үзәк|административ үзәге]].
'''Пенза''' ('''Пенза''',''پىنزە''<ref>https://pp.userapi.com/c830709/v830709035/1bd1c4/cAdZdfYKzvw.jpg</ref> {{lang-ru|Пенза}}) — [[Русия]] шәһәре, [[Пенза өлкәсе]]нең [[административ үзәк|административ үзәге]].


[[Халык саны]] — 517 137 [[кеше]] ([[2010]]).<ref name="gks.ru">http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls</ref>
[[Халык саны]] — 517 137 [[кеше]] ([[2010]]).<ref name="gks.ru">http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls</ref>

24 дек 2019, 16:07 юрамасы

Пенза
Карта
Ил Русия
Регион Пенза өлкәсе
Шәһәр бүлгесе Пенза
Координатлар 53°12'тн, 45°0'кнч
Эчке бүленеш 4 район
Башлык Роман Чернов[d]
Нигезләнгән 1663
Мәйдан 341 км²
Мәркәз биеклеге 150 м
Халык саны 517 137 кеше
Сәгать кушагы UTC+3
Телефон коды +7 8412
Почта индексы 4400xx
Автомобиль коды 58
Рәсми сайт penza-gorod.ru
Кардәш шәһәрләр Бекешчаба[1], Рамат-Ган[d][2], Омск[3][4], Ибинь[d][5], Чабаксар[6], Тамбу[7], Могилёв[8][9], Ланьчжоу[d][5], Жюльен (коммуна)[10], Пусан[11], Бордигера[5], Альба[d][12] һәм Орёл[13]
Бүләкләр Хезмәт Кызыл Байрагы ордены
Кардәш шәһәрләр Бекешчаба[1], Рамат-Ган[d][2], Омск[3][4], Ибинь[d][5], Чабаксар[6], Тамбу[7], Могилёв[8][9], Ланьчжоу[d][5], Жюльен (коммуна)[10], Пусан[11], Бордигера[5], Альба[d][12] һәм Орёл[13]
Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Пенза (Пенза,پىنزە[14] рус. Пенза) — Русия шәһәре, Пенза өлкәсенең административ үзәге.

Халык саны — 517 137 кеше (2010).[15]

География

Шәһәр Сыры елгасында, Мәскәүдән 629 километр көньяк-көнчыгыштарак урнаша.

Сырыдан башка, шәһәр территориясендә Пенза, Пензятка, Ардым, Иске Сыры, Мойка, Барковка елгалар, Прокоп һәм Безымянный инешләре ага. Шул елгаларының кайбересе өлешчә коллекторларда агалар.

Шәһәрнең көнчыгыштан көнбатышка озынлыгы — ~25 км, төньяктан көньякка — ~19 км.

Сәгать поясы

Сарытау халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +3:00 гә тигез.

Климат

Пенза климаты — уртача континентальга күчүче. Кыш уртача салкын, ноябрьның башыннан март ахырына хәтле дәвам итә, айларның иң салкыны — февраль (уртача −9,1 °C). Җәй майның ахырыннан сентябрьгә хәтле дәвам итә, июльнең уртача температурасы — 20,6 °C. Пенза климаты Мәскәү климатына охшаш, ләкин Пенза климаты континенитальрәк, явым-төшемнәр күләме азрак.

Пенза (1981-2010 нормасы) климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 7,0 8,5 17,3 31,1 35,6 37,7 39,3 40,4 33,6 25,6 14,4 11,0 41,0
Уртача максимум, °C −5,5 −5,1 1,0 12,4 20,8 24,8 26,6 24,7 18,2 9,9 0,6 −4,4 10,3
Уртача температура, °C −8,7 −9,1 −3,4 6,8 14,3 18,5 20,4 18,3 12,5 5,6 −2,1 −7,4 5,5
Уртача минимум, °C −11,9 −12,5 −7,2 1,9 8,1 12,7 14,7 12,8 7,7 2,2 −4,6 −10,3 1,1
Абсолют минимум, °C −39,9 −40 −31,1 −20 −5,6 −1,1 4,7 0,0 −6,4 −17,2 −31,1 −40,5 −40,5
Явым-төшем нормасы, мм 38 31 35 33 42 65 59 51 52 47 48 41 542
Чыганак: Погода и Климат

Исемнең килеп чыгышы

Шәһәр үз исемне Пенза елгасыннан алган, ә «Пенза» гидронимның килеп чыгышы төгәл билгеле түгел.

Тарих

Пенза 1663 елда каравыл посты (агач бастругы һәм зур булмаган посад) буларак нигезләнә. 1670 елда Степан Разин отрядлары тарафыннан басып алына.

1708 елдан Казан губернасы составында, 1719 елдан аның Пенза провинциясе башкаласы. 1780 елдан Пенза калгайлыгы (1796 елда губернасына үзгәртеп корыла) һәм Пенза өязе үзәге, 1797—1801 елларда — Сарытау губернасы составында.

1774 елда Емельян Пугачёв отрядлары тарафыннан алына.

1856 елда Пенза шәһәрендә 22 чиркәү, 2681 йорт һәм 329 лавка (кибет) булган.

1928 елдан — Урта Идел өлкәсе (крае) составында, 1928—1930 елларда аның Пенза бүлгесе үзәге. 1928 елдан 2006 елга кадәр Пенза районы үзәге булып торган. 1937 елдан — Тамбов өлкәсе составында. 1939 елдан кадәр Пенза өлкәсе үзәге булып тора.

1979 елда шәһәр составына Пенза районының көньяк өлеше кертелә, шул исәптә Терновка (12.1 мең кеше, 1970), Веселовка һәм Кривозерье авыллары. 1985 елда шәһәр Хезмәт Кызыл байрагы ордены белән бүләкләнә.

Халык

1782[16] 1811[17] 1824[16] 1840[18] 1856[17] 1897[19] 1926[20] 1939[20] 1959[21] 1970[22] 1979[23] 1989[24] 2002[25] 2010[26]
8 714 ~14 800 14 041 19 741 ~23 800 59 981 91 600 159 800 255 481 373 650 482 916 543 006 518 437 517 137

Милли состав (2002): урыслар — 92,6%, мордва — 2,3%, татарлар — 2,1%, украиннар — 1,1%.[27]

Эчке бүленеш

Пенза шәһәре 4 административ районга бүленгән:

  1. Тимер юл районы
  2. Ленин районы
  3. Октябрь районы
  4. Беренче Май районы

Икътисад

Үзендә җитештерелгән йөкләнгән таварлар, хезмәт күрсәтүләр һәм эшләнгән эшләр күләме зур оешмалар гына буенча 2010 елга 44,34 млрд сум тәшкил иткән.

Транспорт

Тимер юл Пензага 1874 елда килә (Сызран—Вязьма сызыгы). Хәзерге вакытта Пенза — эре тимер юл төене.

Шәһәр аша яки шәһәр янында М5 «Урал» (Мәскәү — Рәзән — Пенза — Самар — Уфа — Чиләбе), Р208 (Тамбов — Пенза), Р158 (Түбән Новгород — Саранск — Пенза — Саратов) автоюллар баралар.

Шәһәрнең көньяк өлешендә «Терновка» аэропорты урнаша

Пенза вокзаллары
Аэропорт Тимер юл вокзалы (Пенза I станциясе) Автовокзал

Кардәш шәһәрләр

Танылган шәхесләр

Искәрмәләр

  1. ↑ 1,0 1,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-355.html
  2. ↑ 2,0 2,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-357.html
  3. ↑ 3,0 3,1 http://admomsk.ru/web/en/city/international/russian#penza
  4. ↑ 4,0 4,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-362.html
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-353.html
  6. ↑ 6,0 6,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-361.html
  7. ↑ 7,0 7,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-360.html
  8. ↑ 8,0 8,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-354.html
  9. ↑ 9,0 9,1 https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/penza-rossijskaya-federatsiya/
  10. ↑ 10,0 10,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-359.html
  11. ↑ 11,0 11,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-358.html
  12. ↑ 12,0 12,1 http://documents.penza-gorod.ru/doc2-356.html
  13. ↑ 13,0 13,1 https://www.orel-adm.ru/ru/org/international/
  14. ↑ https://pp.userapi.com/c830709/v830709035/1bd1c4/cAdZdfYKzvw.jpg
  15. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls
  16. ↑ 16,0 16,1 На портале «Суслоны». әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
  17. ↑ 17,0 17,1 http://www.mojgorod.ru/penzenk_obl/penza/index.html
  18. ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
  19. ↑ Демоскоп Weekly. Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Наличное население в губерниях, уездах, городах Российской Империи (без Финляндии). әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
  20. ↑ 20,0 20,1 Города России: энциклопедия / Гл. ред. Г. М. Лаппо. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994.
  21. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 г.. әлеге чыганактан 2011-08-23 архивланды.
  22. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 г.. әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
  23. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 г.. әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
  24. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г.. әлеге чыганактан 2011-08-22 архивланды.
  25. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 г.. әлеге чыганактан 2011-08-23 архивланды.
  26. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 г..
  27. ↑ 2002 ел сан алу базасы
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Пенза&oldid=2414305