Төрекләр: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Төрекләр latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
DerslekBot (бәхәс | кертем)
к →‎top: Билгия, replaced: Франса → Франция, Нидирлан → Нидерланд, Билгия → Бельгия using AWB
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
<small>{{мәгънәләр|Төрки (мәгънәләр)}}</small>
<small>{{мәгънәләр|Төрки (мәгънәләр)}}</small>
{{УК}}
{{Халык
|халык = Төрекләр
|Räsem =
|коммент =
|үз аталышы = Türkler
|гомуми сан = Якынча 84 000 000
|яшәү җире = [[Төркия]], [[Алмания]], [[Болгария]], [[Франция]], [[Гыйрак]], [[Бөекбритания]], [[АКШ]], [[Нидерланд]]лар, [[Иран]], [[Төньяк Кипр]], [[Аустрия|Австрия]], [[Бельгия]], [[Үзбәкстан]], [[Сирия]], [[Аустралия|Австралия]] һ. б.
|үлеп беткән =
|арх =
|тел = Төрек теле
|раса =
|дин = [[Ислам]]
|тамырдаш = [[Төрки халыклар]]
|бүтән халыкка керүе =
|кертә =
|чыгуы =
}}
'''Төрекләр''' ([[Төрек теле|төр.]] ''Türkler'', берлек сан ''Türk'') – [[төрки халыклар]]га кергән, якынча 84 000 000 санлы халык.
'''Төрекләр''' ([[Төрек теле|төр.]] ''Türkler'', берлек сан ''Türk'') – [[төрки халыклар]]га кергән, якынча 84 000 000 санлы халык.
==Этник тарихы==
==Этник тарихы==
Юл номеры - 27: Юл номеры - 11:


Бу төрки урындагы халык арасында иреп юкка чыкса да, Анатолия белән Көнчыгыш Фракиянең төркиләшүендә нигез сала.
Бу төрки урындагы халык арасында иреп юкка чыкса да, Анатолия белән Көнчыгыш Фракиянең төркиләшүендә нигез сала.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}


{{Төрки халыклар}}
{{Төрки халыклар}}
Юл номеры - 39: Юл номеры - 26:
[[Төркем:Иран халыклары]]
[[Төркем:Иран халыклары]]
[[Төркем:Гыйрак халыклары]]
[[Төркем:Гыйрак халыклары]]
[[Төркем:Татарстан халыклары]]

23 мар 2020, 18:00 юрамасы

Төрекләр
төр. Türkler
Туган тел төрек теле
Демоним turc һәм turcă
Дәүләт  Төркия
 Алмания
 Сүрия
 Гыйрак
 Болгария
 Америка Кушма Штатлары
 Франция
 Бөекбритания
 Нидерланд
 Австрия
 Австралия
 Бельгия
 Канада
 Греция
 Швейцария
 Швеция
 Россия
 Казакъстан
 Төньяк Македония
 Дания
 Кыргызстан
 Румыния
 Италия
 Әзербайҗан
 Украина
 Төньяк Кипрның Төрек Җөмһүрияте
Халык саны 65 000 000[1],
81 000 000
Харита сурәте
Коллаж
 Төрекләр Викиҗыентыкта

Төрекләр (төр. Türkler, берлек сан Türk) – төрки халыкларга кергән, якынча 84 000 000 санлы халык.

Этник тарихы

Төрки кабиләләре күпләп күченгәнгә кадәр Кече Азия

Кече Азиянең этник составы чуар була. Б. э. к. I мең еллыкта Көнбатыш Анатолия халкы өлешчә җирле халыктан, өлешчә греклардан тора. Греклар төбәкне б. э. к. IX гасырда үз колониясенә әйләндерә. Эллины чорына биредә яшәгән халыклар тулысынча диярлек греклары бөтен. Рим чорында да хәл шул көйе кала. Көнчыгыш Анатолиядә халыкның этник составы чыбыррак була: греклардан тыш, анда лазлар, грузиннар, әрмәннәр, курдлар, гарәпләр, ашшурлылар яши. Хәзерге Төркиянең көнчыгышында һәм көньягында Көнбатыш Әрмәнстан, Кече Әрмәнстан һәм Әрмән Киликия урнашкан була, аларның халкы нигездә этник әрмәннәрдән тора.

Төрек милләте барлыкка килү барышына б. э. I бугатында Алтайда һәм Үзәк Азия далаларында хасил булган тереләрнең теле зур йогынты ясый. Төрки элементлары Кече Азиягә һәм Балканга һуннар килгәннән соң, IV гасыр соңыннан, үтеп ана башлый. Византияле тарихчысы Феофан Фракцияләр һәм Босфорда яшәгән һуннар турында яза. Ә В. А. Гордлевский төркиләрнең Кече Азиягә аяк басу мәлен VIII-X булатларга индерә, бу чорда биредә сала, карлук, каңлы, кыпчак төрки кабиләләре килгән дип фараз итә.

530 елда Византияле Анатолиягә болгарларның бер өлешен индерә. 577 елда император Юстиниан, 620 елда император Ираклий Византияле чикләрен фарсылардан саклар өчен Көнчыгыш Анатолиягә авар яугирләрен урынлаштыра. Габбәсиләр шушындый ук максатта Хөрәсән белән Урта Азиядан ислам динле төрки кабиләләрен кабул итә.

Бу төрки урындагы халык арасында иреп юкка чыкса да, Анатолия белән Көнчыгыш Фракиянең төркиләшүендә нигез сала.

Искәрмәләр