Нидерланд гимны

Һимн ноталары

Вилһелм ван Нассау (1575 елларда ясалган картина)

Тарих

Het Wilhelmus (Вилһелм җыры) — Нидерландлар Нидерландларның (Нидерланд Патшалыгының) дәүләт һимны, дөньяда иң борынгы дәүләт һимннарының берсе. Һәрхәлдә, Аурупада ул иң беренче һәм барлыкка килү тарихы бәхәссез булган дәүләт һимны дип санала. Унбиш куплеттан торган бу җыр беренче заттан, Нидерландларның Оран йорты, Нассау тармагы угланы, тарихка “Аз сүзле” кушаматы белән кереп калган Вилһелм I (Wilhelmus van Nassouwe, 1533-1584) исеменнән бәян ителә. Һимн бүген дә шул рәвештә башкарыла.

Нассаулар нәселеннән нидерланд кыйралы, 1702 елда варислык җебе өзелгәннән соң күп еллар үткәч, 1815 елда гына кабат тәхеткә утыра. Ә ул үзе илдә Испания илбасарлары хакимлек иткән һәм милли бәйсезлек өчен көрәш барган елларда яши, аның нәселе XVI гасырда, рәсми рәвештә Испания кыйралы Филипп II гә буйсынган хәлдә, Нидерландларның Оранж кенәзлеге белән идарә итә.

Адриан Валериус һәйкәле

Ул замандагы җирле нидерланд хакимнәре нигездә Испания кыйралы вассаллыгына тыныч мөнәсәбәттә була, алар бары тик, салымнар җыю тәртибен үзгәртергә, сәяси һәм дини эзәрлекләүләрне бетерергә кирәк, дигән таләп кенә куялар. Ләкин испаннар бу кадәресен дә күпсенәләр. Һәм 1560 нчы елларда илгә испан гаскәрләре басып кергәч һәм Вилһелм белән бергә тагын берничә кенәз җитәкчелендә баш күтәргән нидерландлылар уңышсызлыкка тап булгач, ван Нассау 1567 елда Алманиягә качып китәргә мәҗбүр була. Гыйсьянчыларның башка ике җитәкчесе испаннар кулына эләгә, аларны җәзалап үтерәләр.

“Һет Вилһелмус” җыры нәкъ шул чорда, 1568-1572 еллар арасында барлыкка килә. Шигырьне нидерланд дипломаты, гаскәр башлыгы һәм талантлы язучы, Сент-Альдегонд хакиме Филипп ван Марникс (1538-1598) язган. Текст акростих жанрында иҗат ителгән: 15 куплетның беренче хәрефләрен бергә кушсаң, “Willem van Nassov” (хәзерге замандагы язылышы – Wilhelmus van Nassauwe) сүзләре барлыкка килә. Шигырьнең бернче-унбишенче, икенче-ундүртенче нче, өченче-унөченче һ.б.ш. тәртиптәге куплетларының эчтәлеге бер-берсенә “симметрияле” охшаш, ә “һимнның йөрәгендәге” дип аталучы сигезенче куплетта кенәз Вилһелм дини китаплардан мәгълүм булган Дауыт пәйгамбәр белән чагыштырыла.

Һимнның көе шул замандагы француз солдат җырыннан алынган дип санала. Соңрак аны шагыйрь һәм халык җырларын туплаучы Адриан Валериус (1575-1625) эшкәрткән булган. XX гасырда Вальтер Бур мелодияне тагын бер кат заманчалаштыра, аның сүзләрен дә аз-маз төзәткәлиләр. 1932 елда “Һет Вилһелмус” Нидерландлар кыйралы указы белән рәсми рәвештә дәүләт һимны буларак раслана. Рәсми шартларда һимнның йә беренче, йә беренче-икенче, йә беренче һәм алтынчы куплетлары гына башкарыла.

Шигырьнең алман, инглиз һәм француз телләренә тулы һәм җырланышлы тәрҗемәсе бар.

Һимн сүзләренең һәм ноталарының бүгенге көнгә кадәр сакланып калган иң борынгы басмасы, Адриан Валериус эшкәртүендә, 1626 ел

Беренче һәм алтынчы куплетлары

нидерландча

татарча

1. Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. Een Prinse van Oranje ben ik, vrij onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geёerd. 6. Mijn schild ende betrouwen zijt Gij, o God mijn Heer, op U zo wil ik bouwen, Verlaat mij nimmermeer. Dat ik doch vroom mag blijven, uw dienaar t’aller stond, de tirannie verdrijven die mij mijn hart doorwondt.

1. Вилһелмус ван Нассаумын, Халкым каны кал(е)бемдә, Ватаныма биргән анттан Ваз кичмәм гомеремдә. Асыл зат Оран угланы, Тугрымын намусыма, Испан кыйралына бары Хөрмәт кылам гына. 6. Калканым, рухи терәгем, Кодрәтле, газиз Аллам. Гаҗиз итмә мине, Тәңрем, Сиңа гына таянам. Хак тарафыңда булырмын Мәңге Синең колың: Бетсен йөрәгемне, халкымны Телгәләгән золым.

Һимнның тулы тексты: