Рәмзи Гарифуллин

Гарифуллин Рәмзи Малик улы ( 1924 елның 3 мартта Аксаит авылында (Башкортостан)да туган) — оригиналь жанрдагы популяр татар артисты, иллюзионист һәм эквилибрист, Бөтенроссия конкурсы дипломанты.

Биография

1931 елда, аңа җиде яшь булганда, алар авылына концертлар белән «күз буучылар» киләләр («куз буучылар» сүзен Р.М.Гарифуллинның «Фокус серләре» китабыннан карагыз). Шуннан соң авыл халкы әле ун еллап бу могҗизаларны искә ала. Нәкъ менә шул вакытта ул үзе өчен ниндидер үзенчәлекле артистлар, артистлар-тылсымчылар булуы турында ачыш ясый... алар аны шаккатыра, шуңа күрә башка артистлар аны азрак кызыксындыра башлый. Аңарда нәкъ менә шундый артист булу хыялы туа. Ул үскәч, сугыш аңа бу хыялын тормышка ашырырга комачаулый. Ул сугыш вакытында Уфа заводында эшли. Шул вакытлардан аның хәтерендә бер кисәк икмәк алу бәхете турындагы хатирәләре генә калган. Аннан газ белән эретеп ябыштыручы булып эшли. Ул 1944 елда Уфадагы А.Матросов исемендәге паркта күчмә цирк гастрольләрен искә төшерә. Бу Юрий Дуровның гастрольләре була. Рәмзи Гарифуллин бу циркны карарга йөгерә. Анда эквилибристлар, фокусчылар һәм жонглерлар чыгыш ясый. Ул аларның чыгышларын бик ошатып карый. Икенче көнне, эштән соң, тагын фокусчылар чыгышын карарга китә. "Их, бер генә фокуска булса да өйрәнсәң иде», дигән фикер аның башында туктаусыз әйләнә. Көн саен бу цирк программасына йөри башлый. Ул өч фокуска өйрәнгәнче йөри һәм үз заводы сәхнәсендә күрсәтергә карар итә. Рәмзи Гарифуллин беренче чыгышын беркайчан да онытмый. Өйдә көзге каршында яхшы эшли алган фокуслар, стресс һәм борчылу аркасында, куллары калтырау һәм тыңламау сәбәпле... сәхнәдә килеп чыкмыйлар. Гомумән, ул күп хаталар ясый... һәм аудитория аның беренче чыгышыннан һәм уңышсызлыгыннан көлә... көлү һәм алкышлар астында ул сәхнәдән чыгып китә... Ул чакта әле ул, кайчандыр газ белән эретеп ябыштыруны үзләштергән кебек, яңа эшне үзләштерү шулкадәр авыр булыр дип уйламаган була... Күрәсең, бу махсус күнекмәләр һәм психик көч таләп итә торган башка нәрсә? Тик болар барысы да фокусчы-артист булу рухын сындырмый, киресенчә, аны артист булырга тагын да дәртләндерә. Укырга кирәк, фән, физика, химия һ.б. белергә кирәк, шул нигездә яңа фокуслар уйлап табарга, репетиция ясарга, эшләргә һәм бер ноктага сугарга кирәк... җиңүгә кадәр – бу сүзләр аның Казан газеталарының берсендә булган интервьюдан. Аның хыялы танылган фокусларны башкару гына түгел, ә яңаларын уйлап табу була. Киләчәктә ул үзенең күп кенә фокусларын «Фокус серләре» («Фокус серләре», 1978, 111 бит., Казан, Татар китап нәшрияты) китабында бастырып чыгара.

Ул вакытта Рәмзи Гарифуллин менә нинди нәтиҗәләргә килә. 1945 елда, Бөек Ватан сугышы тәмамланганнан соң, Казан театр училищесына укырга керә. 1949 елда аны тәмамлый. Профессиональ артист була. Минзәлә театрында эквилибрист һәм иллюзионист булып эшли башлый. Бу жанрларны нәфис сүз жанры белән берләштерә. Аннары армиядә хезмәт итә (башта укчы, аннан соң Мәскәү музыка взводында хезмәт итә). Аннан соң, армия сафларында хезмәт иткәннән соң, Г.Тукай исемендәге Татар дәүләт филармониясенә эшкә керә. Советлар Союзы республикалары буенча гастрольләрдә йөри. Заводта эшләве, армиядә хезмәт итүе өчен беркайчан да үкенми. Сәнгатьтән ерак торган сынаулар аша үтүе аны чыныктыра, иллюзион сәнгатьтә кирәк булган ихтыярын үстерә.

1961 елда Рәмзи Гарифуллин тегүче Нәсимә Абдрахманованы ярата һәм аңа өйләнә. Алар Казанның Горький исемендәге ял паркында биюләр вакытында танышалар. Ә 1962 елда уллары Рамил (танылган Россия психологы Рамил Гарифуллин), ә 1963 елда кызы Гүзәл (Гүзәл Ордынцева — талантлы икътисадчы) туа.

1965 елда Мәскәүдә эстрада сәнгате остаханәсенә укырга керә. Эквилибристлар һәм иллюзионистлар остаханәсендә укый. Аны танылган эстрада артистлары-педагоглары укыта. Алар аңа яңа иллюзион номерлар формалаштырырга, осталыкларын күтәрергә ярдәм итәләр. Татар филармониясенә яңа номерлар һәм программа белән әйләнеп кайткач, ул Советлар Союзы буенча гастрольләрен дәвам итә. Хәзер бу аерым иллюзион программа була инде. Бу лекция-концертлар була. Ул, фокусчы-манипулятор һәм иллюзионист буларак, төрле иллюзион номерларны кызыклы итеп юмор белән сөйли һәм күрсәтә. Әнә шулай әкренләп аңа дан килә. Җитмешенче еллар башында иллюзионист Рәмзи Гарифуллин Яңа елда «Зәңгәр утлар» тапшыруында һәм татар телевидениесендәге концертларда даими катнаша (аның Яңа ел тостларын, әледән-әле ничектер тулып тора торган шампан шәрабы бокалларын тамашачы хәзер дә истә тота ). Казан кинохроника студиясе 1968 елда оригиналь жанрдагы популяр татар артисты, иллюзионист һәм эквилибрист Рәмзи Малик улы Гарифуллин турында кыска метражлы фильм төшерә. Аның чыгышын караган тамашачыларга карасагыз, сез талантлы артисттан килгән тылсымлы нурланышны тоячаксыз. Моннан тыш, иллюзиончы Рәмзи Гарифуллин Мәскәүдә үзәк телевидениедә - авыл хуҗалыгы көненә багышланган бәйрәм концертында да чыгыш ясый.

Кайбер иллюзион этюдлары якынча менә болайрак уза торган була. Башта бер предметны икенчесенә әйләндерә. Кәгазь бите түбәтәйгә әйләнә. Яулык - кувшин яки күгәрченгә. Йотылган предметлар, кәгазьгә әйләнеп, колаклардан һәм авыздан озын тасма рәвешендә сузыла (ул бөтен тамашачылар залын тасма белән күмә). Тамашачы, кәгазь тасмалар атылып чыга торган кечкенә генә башта ничек инде шулкадәр макулатура булырга мөмкин, дип аптырый (ә бәлки ул йоткылыкта яки ашказанында сакланадыр?). Ә соңыннан, композитор Салих Сәйдәшев маршы астында, авызыннан зур флаг чыга. Рәмзи Гарифуллин тәмәке белән дә оста итеп манипуляцияләр ясый. Алар портсигардан очып чыгалар һәм турыдан-туры авызына эләгәләр. Ул гади шырпы тартмасын яки әңгәмәдәш кесәсеннән чыккан нинди дә булса предметларны да кулда йөртә яки биергә мәҗбүр итә. Аның учларында төрле көнкүреш әйберләре барлыкка килә һәм юкка чыга. Сүз уңаенда, танышлары аны бу фокусларын ресторанда яки сыраханәдә (шешәләр, тәлинкәләр, пычаклар, азык-төлек белән һ. б.) өстәл артында эшли алуы өчен дә бәяли. Әйтик, ул икмәк пычагы белән бармагын кисеп ала һәм шунда ук аны кире “ябыштыра”. Бервакыт, мәктәптә укучылар алдында чыгыш ясаганда, үз кулын указка белән “тишә”. Ул, иллюзион манипуляцияләр ясаганда, предметларны еш кына үзенең реквизитыннан түгел, ә кул астына эләккән әйберләрдән ала. Рәмзи Гарифуллин үз фокусларын юмористик гыйбарәләр белән бергә алып бара. Рәмзи Малик улы Гарифуллин 1982 елның 3 октябрендә Кырымдагы гастрольләр вакытында Джанкой шәһәрендә үлә (соңгы чыгышы Ялтаның бер мәктәбендә була). Казанда Яңа Татар зиратында җирләнгән.

Ирешкән уңышлары

• Энциклопедия Российской ассоциации иллюзионистов [1]

Публикацияләр

Кызыклы анлашу (Интересные открытия) // Татарстан яшлэре (Молодежь Татарстана), 1962, № 136 (4038);

*Фокуслар (Фокусы) // Азат хатын (Освобожденная женщина), 1964, № 2;

*Фокуслар (Фокусы) // Азат хатын (Освобожденная женщина), 1965

* Куз буу ничек була? (Что такое гипноз?) // Яшь ленинчы (Юный Ленинец), 1969, № 12 (1919);

*Бер галэден чыктык без, Максатка ирешергэ момкин (Как достичь цели) // Кызыл тан (Красная заря), 1972, № 289 (13209);

*Кырык татма (Сорок узелков) // Ялкын (Пламя), 29.06.1975, стр. 31–32;

*Фокуслар (Фокусы) // Ялкын (Пламя), 1975, стр. 30; Ырым-юрауларгаышану каян килэ? (Откуда берется вера в предсказания?) // Татарстан яшларе (Молодежь Татарстана), 1977, № 5 (6251);

*Фокус серлэре (Секреты фокусов). Казань: Татарское книжное издательство, 1978, 112 стр.; Фокус серлэре (Секреты фокусов) // Коммунизмга (Вперед к коммунизму), 1978, № 99 (4015);

*Могжизалар ясаучы (Чудотворец) // Социалистик Татарстан (Социалистический Татарстан), № 198 (18698), стр. 4;

*Осталык, хезмэт, могжиза (Мастерство исполнения чудес) // Татарстан яшлэре (Молодежь Татарстана), № 36 (5970), стр. 4.