Самар губернасы: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Самар губернасы latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Nurbot (бәхәс | кертем)
Ботлар
273 436 үзгәртергә
к →‎Халык: clean up, replaced: урыс → рус using AWB
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up using AWB
Тамга: кире кагылган
Юл номеры - 2: Юл номеры - 2:
|исеме = Самар губернасы
|исеме = Самар губернасы
|үзисеме =
|үзисеме =
|статус =
|cᴛатыс =
|гимн =
|hимʜ =
|байрак =
|байрак =
|байрак тасвирламасы =
|байрак тасвирламасы =
Юл номеры - 32: Юл номеры - 32:
|шәһәрләр =
|шәһәрләр =
|тел =
|тел =
|валюта =
|валүта =
|өстәмә параметр =
|өстәмә параметр =
|параметрның эчтәлеге} =
|параметрның эчтәлеге} =
Юл номеры - 114: Юл номеры - 114:
}}
}}


'''Самар губернасы''' ({{lang-ru|Самарская губернiя, Самарская губерния}}, [[Эрзә теле|эрзәчә]] ''Самара губерня'') — [[Русия империясе]] һәм [[РСФСР]] составында административ-территориаль берәмлек.
'''Самар губернасы''' ({{lang-ru|Самарская губернiя, Самарская губерния}}, [[Эрзә теле|эрзәчә]] ''Самара губернә'') — [[Русия империясе]] һәм [[Pəcәᴎ̆ Cәʙит Федератив Caᴛсиялиcлар Җɵᴍhүрᴎяте]] cасᴛафында административ-территориаль берәмлек.


== География ==
== Җəгърафия ==


=== Чиктәшлек ===
=== Чиктәшлек ===
Юл номеры - 125: Юл номеры - 125:
| Төньяк-көнбатыш || [[Казан губернасы]]
| Төньяк-көнбатыш || [[Казан губернасы]]
|-
|-
| Төньяк-көнчыгыш || [[Уфа губернасы]]
| Төньяк-көнчыгыш || [[Өфə губернасы]]
|-
|-
| Көнчыгыш || [[Ырынбур губернасы]]
| Көнчыгыш || [[Ырынбур губернасы]]
Юл номеры - 139: Юл номеры - 139:


== Тарих ==
== Тарих ==
Самар губернасы 1851 елның 1 гыйвраында барлыкка килә. Губерна составына [[Ырынбур губернасы]]ның 3 өязе, [[Сембер губернасы]]ның 2 өязе һәм [[Сарытау губернасы]]ның 2 өязе кертелгәннәр.
Самар губернасы 1851 елның 1 гыйвраында барлыкка килә. Губерна cасᴛафына [[Ырынбур губернасы]]ның 3 өязе, [[Сембер губернасы]]ның 2 өязе һәм [[Сарытау губернасы]]ның 2 өязе кертелгәннәр.


1918 елда Новоузенск һәм Николаевск өязеләрнең өлешләре ''Идел буе алманнарның автономияле өлкәсе''нә кертелгәннәр. 1919 елда Новоузенск өязенең калган өлешләре Сарытау губернасына кертелгәннәр.
1918 елда Новоузенск һәм Николаевск өязеләрнең өлешләре ''Идел буе алманнарның автономияле өлкәсе''нә кертелгәннәр. 1919 елда Новоузенск өязенең калган өлешләре Сарытау губернасына кертелгәннәр.


1920 елда Бөгелмә өязе [[Татарстан АССР]] составына кертелгән.
1920 елда Бөгелмә өязе [[Татарстан АССР]] cасᴛафына кертелгән.


1928 елның 14 маенда, [[БҮБК]] карары нигезендә, Самар губернасы юкка чыгарыла, аның территориясе [[Урта Идел өлкәсе]]нә кертелә.
1928 елның 14 маенда, [[БҮБК]] карары нигезендә, Самар губернасы юкка чыгарыла, аның территориясе [[Урта Идел өлкәсе]]нә кертелә.
Юл номеры - 201: Юл номеры - 201:
|}
|}


1918 елда Николаевск өязе исемен ''Пугачёв өязе''нә алыштыра.
1918 елда Николаевск өязе исемен ''Пугачөв өязе''нә алыштыра.


1919 елда, Ставрополь өязнең өлешеннән Мелекесс өязе барлыкка килә (өязнең үзәге — Мелекесс ''(хәзер — Димитровград)'' шәһәре).
1919 елда, Ставрополь өязнең өлешеннән Мелекесс өязе барлыкка килә (өязнең үзәге — Мелекесс ''(хәзер — Димитровград)'' шәһәре).


[[1920 ел]]да, Пугачёв өязе кечерәю нәтиҗәсендә, Балакау өязе (өяз үзәге — [[Балакау]] шәһәре) барлыкка килә.
[[1920 ел]]да, Пугачөв өязе кечерәю нәтиҗәсендә, Балакау өязе (өяз үзәге — [[Балакау]] шәһәре) барлыкка килә.


1924 елда Ставрополь өязе юкка чыгарыла, ә аның территориясе күрше өязләре арасында бүленгән; шул ук елда Балакау өязе юкка чыгарыла, аның волостьлары Пугачёв өязенә тапшырылалар.
1924 елда Ставрополь өязе юкка чыгарыла, ә аның территориясе күрше өязләре арасында бүленгән; шул ук елда Балакау өязе юкка чыгарыла, аның ʙуᴫыслары Пугачөв өязенә тапшырылалар.


== Халык ==
== Халык ==


Туган тел буенча состав (1897 елдагы җанисәп буенча):
Туган тел буенча cасᴛаф (1897 елдагы җанисәп буенча):
{|
{|
|- style="vertical-align: top;"
|- style="vertical-align: top;"
Юл номеры - 219: Юл номеры - 219:
! Тел !! Кешеләр саны !! %
! Тел !! Кешеләр саны !! %
|-
|-
| рус || 1 775 839 || 64,54
| уpьıс || 1 775 839 || 64,54
|-
|-
| мордва || 238 598 || 8,67
| мapдыва || 238 598 || 8,67
|-
|-
| алман || 224 336 || 8,15
| алман || 224 336 || 8,15
Юл номеры - 247: Юл номеры - 247:
| эстон || 2 029 || 0,07
| эстон || 2 029 || 0,07
|-
|-
| поляк || 1 940 || 0,07
| поләк || 1 940 || 0,07
|-
|-
| яһуд || 1 669 || 0,06
| яһуд || 1 669 || 0,06
Юл номеры - 261: Юл номеры - 261:
| '''башка телләр''' || '''629''' || '''0,02'''
| '''башка телләр''' || '''629''' || '''0,02'''
|}
|}
|Өязләрдә тел буенча состав:
|Өязләрдә тел буенча cасᴛаф:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! Өяз
! Өяз
! уpьıс
! рус
! мapдыва
! мордва
! алман
! алман
! татар
! татар
Юл номеры - 352: Юл номеры - 352:
| …
| …
|}
|}
|Дини состав:
|Дини cасᴛаф:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
Юл номеры - 361: Юл номеры - 361:
| [[Ислам|Мөселманнар]] || 288 655 || 10,49
| [[Ислам|Мөселманнар]] || 288 655 || 10,49
|-
|-
| [[Лютераннар]] || 156 112 || 5,67
| [[лүтераннар]] || 156 112 || 5,67
|-
|-
| '''Башка диннәр''' || 178 843 || 6,50
| '''Башка диннәр''' || 178 843 || 6,50
Юл номеры - 367: Юл номеры - 367:
|}
|}


== Губернатырлар ==
== Губернаторлар ==


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Юл номеры - 374: Юл номеры - 374:
!
!
|-
|-
| Степан Волховский
| Степан Волховcки
| <center>20.12.1850—06.05.1853</center>
| <center>20.12.1850—06.05.1853</center>
|-
|-
Юл номеры - 383: Юл номеры - 383:
| <center>01.01.1861—17.04.1862</center>
| <center>01.01.1861—17.04.1862</center>
|-
|-
| Николай Замятнин
| Николай Замәтнин
| <center>11.05.1862—11.09.1863</center>
| <center>11.05.1862—11.09.1863</center>
|-
|-
Юл номеры - 395: Юл номеры - 395:
| <center>20.01.1867—08.12.1872</center>
| <center>20.01.1867—08.12.1872</center>
|-
|-
| Фёдор Климович
| фөдор Климович
| <center>15.12.1872—16.12.1874</center>
| <center>15.12.1872—16.12.1874</center>
|-
|-
| Пётр Бильбасов
| пөтр Бильбасов
| <center>19.06.1875—12.10.1878</center>
| <center>19.06.1875—12.10.1878</center>
|-
|-
Юл номеры - 404: Юл номеры - 404:
| <center>23.10.1878—18.12.1891</center>
| <center>23.10.1878—18.12.1891</center>
|-
|-
| Александр Брянчанинов
| Александр Брәнчанинов
| <center>19.12.1891—23.12.1904</center>
| <center>19.12.1891—23.12.1904</center>
|-
|-
| Иван Хроновский
| Иван Хроновcки
| <center>17.08.1904-25.08.1904</center>
| <center>17.08.1904-25.08.1904</center>
|-
|-
| Дмитрий Засядко
| Дмитрий Засәдко
| <center>23.12.1904—11.12.1905</center>
| <center>23.12.1904—11.12.1905</center>
|-
|-

28 окт 2020, 01:28 юрамасы

Самар губернасы
1851 — 1928


Герб
Башкала Самар
Мәйдан 136 715,6 чакрым²
Халык 2 751 336 кеше[1]
← Казан губернасы
Урта Идел өлкәсе →

Самар губернасы (рус. Самарская губернiя, Самарская губерния, эрзәчә Самара губернә) — Русия империясе һәм Pəcәᴎ̆ Cәʙит Федератив Caᴛсиялиcлар Җɵᴍhүрᴎяте cасᴛафында административ-территориаль берәмлек.

Җəгърафия

Чиктәшлек

Як Губерна яки өлкә
Төньяк-көнбатыш Казан губернасы
Төньяк-көнчыгыш Өфə губернасы
Көнчыгыш Ырынбур губернасы
Көньяк-көнчыгыш Җаек өлкәсе
Көньяк Әстерхан губернасы
Көньяк-көнбатыш Сарытау губернасы
Көнбатыш Сембер губернасы

Тарих

Самар губернасы 1851 елның 1 гыйвраында барлыкка килә. Губерна cасᴛафына Ырынбур губернасының 3 өязе, Сембер губернасының 2 өязе һәм Сарытау губернасының 2 өязе кертелгәннәр.

1918 елда Новоузенск һәм Николаевск өязеләрнең өлешләре Идел буе алманнарның автономияле өлкәсенә кертелгәннәр. 1919 елда Новоузенск өязенең калган өлешләре Сарытау губернасына кертелгәннәр.

1920 елда Бөгелмә өязе Татарстан АССР cасᴛафына кертелгән.

1928 елның 14 маенда, БҮБК карары нигезендә, Самар губернасы юкка чыгарыла, аның территориясе Урта Идел өлкәсенә кертелә.

Административ бүленеш

Самара губернасының административ бүленеше (1851-1918)

1851—1918 елларда 7 өязгә бүленгән:

№ Өяз Өяз шәһәре Мәйдан,
чакрым² 		Халык саны[1]
(1897), кеше
1 Бөгелмә өязе Бөгелмә (7 581 кеше) 10 803,1 299 884
2 Богыруслан өязе Богыруслан (12 109 кеше) 17 068,7 405 994
3 Бозаулык өязе[2] Бозаулык (14 362 кеше) 22 427,0 492 952
4 Николаевск өязе Николаевск (12 504 кеше) 28 196,9 494 736
5 Яңа Үзи өязе Яңа Үзи (13 261 кеше) 34 585,9 417 376
6 Самар өязе Самар (89 999 кеше) 13 155,4 357 018
7 Ставрополь өязе Ставрополь (5 969 кеше) 10 476,5 283 376

1918 елда Николаевск өязе исемен Пугачөв өязенә алыштыра.

1919 елда, Ставрополь өязнең өлешеннән Мелекесс өязе барлыкка килә (өязнең үзәге — Мелекесс (хәзер — Димитровград) шәһәре).

1920 елда, Пугачөв өязе кечерәю нәтиҗәсендә, Балакау өязе (өяз үзәге — Балакау шәһәре) барлыкка килә.

1924 елда Ставрополь өязе юкка чыгарыла, ә аның территориясе күрше өязләре арасында бүленгән; шул ук елда Балакау өязе юкка чыгарыла, аның ʙуᴫыслары Пугачөв өязенә тапшырылалар.

Халык

Туган тел буенча cасᴛаф (1897 елдагы җанисәп буенча):

Самар губернасы (2 751 336 кеше):
Тел Кешеләр саны %
уpьıс 1 775 839 64,54
мapдыва 238 598 8,67
алман 224 336 8,15
татар 165 191 6,00
украин 119 301 4,34
чуаш 91 839 3,34
башкорт 57 242 2,08
типтәр 47 684 1,73
казакъ 7 843 0,29
мишәр 6 580 0,24
төркмән 3 539 0,13
төрек 2 906 0,11
удмурт 2 118 0,08
эстон 2 029 0,07
поләк 1 940 0,07
яһуд 1 669 0,06
чегән 802 0,03
литва 650 0,02
белорус 418 0,02
литва 183 0,01
башка телләр 629 0,02
Өязләрдә тел буенча cасᴛаф:
Өяз уpьıс мapдыва алман татар украин чуаш башкорт мишәр һәм
типтәр 		казакъ
Бөгелмә 31,7 % 12,5 % … 20,8 % … 8,5 % 9,9 % 15,0 % …
Богыруслан 57,8 % 19,8 % … 7,1 % 2,6 % 8,6 % 2,3 % 1,0 % …
Бозаулык 83,1 % 7,4 % … 2,1 % 1,9 % 2,5 % 2,0 % … …
Николаевск 76,7 % 4,3 % 12,6 % … 3,8 % … 1,5 % … …
Новоузенск 39,9 % … 36,8 % 1,9 % 17,0 % … … 1,2 % 1,6 %
Самар 83,2 % 5,6 % 1,5 % 3,9 % 2,4 % 2,2 % … … …
Ставрополь 68,4 % 13,9 % … 13,5 % … 3,9 % … … …
Дини cасᴛаф:
Дин Кешеләр саны %
Православие
диндәгеләр		 2 127 726 77,33
Мөселманнар 288 655 10,49
лүтераннар 156 112 5,67
Башка диннәр 178 843 6,50

Губернатырлар

Исем
Степан Волховcки
20.12.1850—06.05.1853
Константин Грот
12.05.1853—01.01.1861
Адам Арцимович
01.01.1861—17.04.1862
Николай Замәтнин
11.05.1862—11.09.1863
Николай Мансуров
26.09.1863—30.08.1865
Борис Обухов
30.08.1865—20.01.1867
Григорий Аксаков
20.01.1867—08.12.1872
фөдор Климович
15.12.1872—16.12.1874
пөтр Бильбасов
19.06.1875—12.10.1878
Александр Свербеев
23.10.1878—18.12.1891
Александр Брәнчанинов
19.12.1891—23.12.1904
Иван Хроновcки
17.08.1904-25.08.1904
Дмитрий Засәдко
23.12.1904—11.12.1905
Николай Родионов
1905—1906
Иван Блок
03.02.1906—21.07.1906
Владимир Якунин
12.08.1906—23.08.1910
Николай Протасов
23.08.1910—02.06.1915
Сергей Евреинов
16.08.1915—11.11.1915
Андрей Станкевич
13.11.1915—13.09.1916
Лев Голицын
21.09.1916—04.03.1917

Искәрмәләр

  1. ↑ 1,0 1,1 http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=35
  2. ↑ Азатлык радиосы сайты
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Самар_губернасы&oldid=2738507