Татар һәм башкорт мәдәни үзәге (Чиләбе)

Чиләбе өлкәсенең татар һәм башкорт үзәге — 1988 елда Чиләбе мәдәният фонды булышлыгы белән оештырылган өлкә җәмәгать оешмасы.

Тарихы

Советлар Союзында узган гасырның 80 елларында башланган демократик үзгәртеп корулар милли үзаң үсешенә тибеш бирә, милли-мәдәни үзәкләр барлыкка килә. Бу дулкында 1988 елның 3 апрелендә Шәйехзада Бабич исемендәге Чиләбе өлкәсе башкорт һәм татар әдәбияты китапханәсендә өлкәнең башкорт һәм татар милләтле кешеләре өчен өлкә мәдәни үзәген оештыру җыены үтә. Анда Магнитогорск, Троицк, Аргаяш, Коншак, Кәсле кала һәм районнарыннан, өлкәнең башка төбәкләреннән килгән вәкиллек катнаша.

Җыенда кискен һәм көнүзәк проблемалар, югалтылган кыйммәтләр турында сөйләү була. Троицкида революциягә кадәр татар телендә әдәби атналык нәшер ителгән була, Троицк һәм Аргаяш педучилищеларында милли мәктәпләр өчен укытучылар әзерләнә, Коншак районында башкорт телендә атналык чыга, Бөек Ватан сугышына кадәр Чиләбедә башкорт һәм казакъ телләрендә гәзитләр чыга, профессиональ татар театры эшли, Чиләбе шәһәренең өч мәктәбендә укыту башкорт һәм татар телләрендә бара, анасына өч тапкыр мәйдан радиосында башкорт телендәге тапшырулар үтә.

Үзәкне булдыру башында ССРБ-ның атказанган тренеры Харис Йосыпов, ССРБ Язучылар берлеге ағзалары, шагирзар Рамазан Шәгалиев белән Сәлисә Гәрәева, язучы Рөстәм Вәлиев, композитор Рафаил Бакиров, Башкортстанның атказанган мәдәният хезмәткәре Урал Сафиуллин, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре Рәшидә Сираҗиева, тарих фәннәре кандидаты Луиза Алмаева, юрист Рәхим Гайнуллин һәм башкалар тора.

Җыенда үзәк рәисе итеп сәнгатьле үзешмәкәр ветераны Җаек Сафиуллинны сайлыйлар. Башкорт һәм татар мәдәнияте үзәге милли традицияләрне һәм йолаларны, телне саклау һәм үстерү, башкорт һәм татар халыкларының тарихын һәм әдәбиятен күнегү, башка милләт кешеләрен башкорт һәм татар мәдәни мирасына җәлеп итү, башка милли һәм иҗтимагый җәмгиятләр белән хезмәттәшлек итү, халыклар дуслыгын ныгыту максатларын куя. Бу юнәлешләрдә эш башлана.

Эшчәнлеге

Үзәк оештырган башлангыч чараларның берсе Аргаяшта башкорт һәм татар сәнгате фестивале була.

1990 елның 1 гыйнварында «Челябинский рабочий» гәзитенең махсус чыгарылышы буларак башкорт телендә «Туган як» һәм татар телендә «Дуслык» гәзитләренең 10 мең данәле беренче саннары чыга. Ул гәзитләрнең баш мөхәррире Ш. Айбулатов була.

Башкорт һәм татар мәдәни үзәге эшмәкәрлеген киң җәелдерә, әлеге вакытта мәйдан калаларында һәм районнарында аның 20 филиалы бар.

Үзәкнең «Ил-йорт» һәм «Дуслык» газеталары чыгуын дәвам итә. Үзәк янында татар телен өйрәнү курсы, милли бию һәм җыр түгәрәкләре эшли. 2000 елдан алып Башкорт һәм татар мәдәнияте үзәге Чиләбе шәһәренең 14-се балалар йортына шефлык итә.

Чыганаклар

• Как это было.
• Центр татарской и башкирской культуры.