Älifba: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

5 ноя 2010, 17:09 юрамасы


Dönyä älifba tarixı
Urta Baqır Çorı älifbası m.k. 19. ğasır. Berençe Keldani älifbası m.k. 14. ğasır. Ugarit älifbası m.k. 13. ğasır Finiki älifbası m.k. 11. ğasır İbrani älifbası m.k. 9. ğasır Şumer älifası m.k. 6. ğasır Aramey älifbası m.k. 9. ğasır İbraniy älifbası m.k. 3. ğasır Pehlewi älifbası 224 Ğäräp älifbası 4. ğasır Grek älifbası 8. ğasır Glagolitsa 862 Kiril älifbası 10. ğasır Eski İtalik älifbası m.k. 8. ğasır Latin älifbası m.k.7. ğasır Run yazuı 2. ğasır

Älifba här telneñ awazlarına turı kilgän häreflär tezemeder. "Älifba" süze ğäräp teleneñ berençe ike härefe isemennän oyışqan.

Tatar teleneñ häzerge waqıtta bernäçä älifbası bar: 1. Räsmi bularaq qullanışta bulğanı - Kiril älifbası. 2. 2000. yıllar başında kertelä başlanğan, läkin soñraq Räsäy xökümäte tarafınnan tıyılğan Yañalif.

Yazulı belgelär taşığan añlam buyınça tellär ike törgä bülenä: tawışçıl tellär (fonetik tellär) häm ideogramlı tellär. Tawışçıl tellärdä här ayırım belgeneñ añlamı bulmıy, ul berär awaznı ğına belderä häm añlamnı başqa häreflär belän bergä kilgändä genä qazana. İdeogramlı tellärdä ğädättä här belge berär äyberne añlata, qayber äyberlär ikä yä kübräk belge belän belderelä (ürnäge: Yapon tele).

Ölkälärdä qullanıla torğan älifbalar

Alfabeler: Latin elifbası , Kiril elifbası , Latin da Kiril elifbaları , Yunan alfabesi , Gruzin da Ermen elifbaları
Abyatlar: Arep elifbası , Arep te Latin elifbaları , Yehud te Arep elifbaları
Abugidalar: Tunyak Indik , Kunyak Indik , Thaana , Efiopik , Efiopik hem Arep
Logografik+eyikli: Saf logografik , Bootalgan logografik hem eyikli , Elifba-beyli eyikli de ciklengen dereyede logografik Elifba-beyli eyikli ]] ya:アルファベット yv:Alfabèt

@@ Юл номеры - 2: / Юл номеры - 2: @@
 |+ align=bottom style="text-align:right;" |
 |-
-! style="font-weight:normal;" | Donja '''[[Elifba]]''' tarihy<br>
+! style="font-weight:normal;" | Dönyä älifba tarixı<br>
 |-
 |
-[[Oorta Bakyr Cory Elifbasy]] m.k. 19. asyr.
+[[Urta Baqır Çorı älifbası]] m.k. 19. ğasır.
-[[Birinci Keldani Elifbasy]] m.k. 14. asyr.
+[[Berençe Keldani älifbası]] m.k. 14. ğasır.
-*[[Ugarit Elifbasy]] m.k. 13. asyr
+*[[Ugarit älifbası]] m.k. 13. ğasır
-*[[Fenikij Elifbasy]] m.k. 11. asyr
+*[[Finiki älifbası]] m.k. 11. ğasır
-**[[Ibranij Elifbasy]] m.k. 9. asyr
+**[[İbrani älifbası]] m.k. 9. ğasır
-***[[Chumer Elifasy]] m.k. 6. asyr
+***[[Şumer älifası]] m.k. 6. ğasır
-**[[Aramij Elifbasy]] m.k. 9. asyr
+**[[Aramey älifbası]] m.k. 9. ğasır
-***[[Ibranij Elifbasy]] m.k. 3. asyr
+***[[İbraniy älifbası]] m.k. 3. ğasır
-***[[Pehlewij Elifbasy]] 224
+***[[Pehlewi älifbası]] 224
-***[[Arep Elifbasy]] 4. asyr
+***[[Ğäräp älifbası]] 4. ğasır
-**[[Grek Elifbasy]] 8. asyr
+**[[Grek älifbası]] 8. ğasır
 ***[[Glagolitsa]] 862
-****[[Kiril Elifbasy]] 10. asyr
+****[[Kiril älifbası]] 10. ğasır
-***[[Eski Italik Elifba]] m.k. 8. asyr
+***[[Eski İtalik älifbası]] m.k. 8. ğasır
-****[[Latin elifbasy]] m.k.7. asyr
+****[[Latin älifbası]] m.k.7. ğasır
-****[[Roon jazowy]] 2. asyr
+****[[Run yazuı]] 2. ğasır
 |}
+'''Älifba''' här telneñ awazlarına turı kilgän häreflär tezemeder. "Älifba" süze [[ğäräp tele]]neñ berençe ike härefe isemennän oyışqan.
+[[Tatar tele]]neñ häzerge waqıtta bernäçä älifbası bar:
+. Räsmi bularaq qullanışta bulğanı - [[Kiril älifbası]].
+. [[2000]]. yıllar başında kertelä başlanğan, läkin soñraq Räsäy xökümäte tarafınnan tıyılğan [[Yañalif]].
+Yazulı belgelär taşığan añlam buyınça tellär ike törgä bülenä: [[tawışçıl tellär]] (fonetik tellär)  häm [[ideogramlı tellär]]. Tawışçıl tellärdä här ayırım belgeneñ añlamı bulmıy, ul berär awaznı ğına belderä häm añlamnı başqa häreflär belän bergä kilgändä genä qazana. İdeogramlı tellärdä ğädättä här belge berär äyberne añlata, qayber äyberlär ikä yä kübräk belge belän belderelä (ürnäge: [[Yapon tele]]).
-'''Elifba''' her tilnin' awazlaryna towry kelgen herifler tizimidir. "Elifba" suuzi [[Arep]] tilinin' birinci eki herifi isiminnen ojychkan..
+== Ölkälärdä qullanıla torğan älifbalar ==
-[[Tatar tili|Tatar tilinin']] hezirgi wakytta birnece elifbasy bar:
-. Resmij boolarak koollanychta boolgany - [[Kiril Elifbasy]].
-. [[2000]]. jyllar bachynda kirtile bachlangan, lekin son'rak Resej hukumeti tarafynnan tyjylgan [[Jan'alif]].
-Boo bet alternatif projektly elifba negizinde jazylgan. [[Tatar]] tilinnen bachka [[Bachkort]], [[Kazak]], [[Kyrymtatar]], [[Sibir Tatarlary]] tillerine jarachtyrylgan boolowyna sebepli an'a [[Kypcak elifbasy]] isimin koocharga karar berildi.
-Jazowly bilgiler tachygan an'lam boojynca tiller eki turge buuline: [[tawychcyl tiller]] (fonetik tiller)  hem [[ideogramly tiller]]. Tawychcyl tillerde her ajyrym bilginin' an'lamy boolmyj, ool birer awazny gyna bildire hem an'lamny bachka herifler bilen birge kelgende gine kazana. Ideogramly tillerde adette her bilgi birer ejbirni an'lata, kajbir ejbirler eki je kuubrek bilgi bilen bildirile (uurnegi: [[Japon]] tili).
-== Ulkelerde koollanyla torgan elifbalar ==
-[[Räsem:Mísal.jpg]]
 '''Alfabeler:'''
-<span style="background-color:#AAAAAA;color:black;">&nbsp;Latin elifbasy&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:#AAAAAA;color:black;">&nbsp;Latin elifbası&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:#008080;color:white;">&nbsp;Kiril elifbasy&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:#008080;color:white;">&nbsp;Kiril elifbası&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:cyan;color:black;">&nbsp;Latin da Kiril elifbalary&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:cyan;color:black;">&nbsp;Latin da Kiril elifbaları&nbsp;</span>,
 <span style="background-color:blue;color:white;">&nbsp;Yunan alfabesi&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:darkblue;color:white;">&nbsp;Gruzin da Ermen elifbalary&nbsp;</span>
+<span style="background-color:darkblue;color:white;">&nbsp;Gruzin da Ermen elifbaları&nbsp;</span>
 <br>
-'''Abjatlar:'''
+'''Abyatlar:'''
-<span style="background-color:green;color:white;">&nbsp;Arep elifbasy&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:green;color:white;">&nbsp;Arep elifbası&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:#66FF00;color:black;">&nbsp;Arep te Latin elifbalary&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:#66FF00;color:black;">&nbsp;Arep te Latin elifbaları&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:#00ff7f;color:black;">&nbsp;Jehud te Arep elifbalary&nbsp;</span>
+<span style="background-color:#00ff7f;color:black;">&nbsp;Yehud te Arep elifbaları&nbsp;</span>
 <br>
 '''Abugidalar:'''
-<span style="background-color:yellow;color:black;">&nbsp;Tunjak Indik&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:yellow;color:black;">&nbsp;Tunyak Indik&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:wheat;color:black;">&nbsp;Kunjak Indik&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:wheat;color:black;">&nbsp;Kunyak Indik&nbsp;</span>,
 <span style="background-color:orange;color:black;">&nbsp;Thaana&nbsp;</span>,
 <span style="background-color:#800000;color:white;">&nbsp;Efiopik&nbsp;</span>,
 <span style="background-color:olive;color:white;">&nbsp;Efiopik hem Arep&nbsp;</span>
 <br>
-'''Logografik+ejikli:'''
+'''Logografik+eyikli:'''
 <span style="background-color:red;color:white;">&nbsp;Saf logografik&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:#DC143C;color:white;">&nbsp;Bootalgan logografik hem ejikli&nbsp;</span>,
+<span style="background-color:#DC143C;color:white;">&nbsp;Bootalgan logografik hem eyikli&nbsp;</span>,
-<span style="background-color:#FF00FF;color:black;">&nbsp;Elifba-bejli ejikli de ciklengen derejede logografik&nbsp;</span>
+<span style="background-color:#FF00FF;color:black;">&nbsp;Elifba-beyli eyikli de ciklengen dereyede logografik&nbsp;</span>
-<span style="background-color:#800080;color:white;">&nbsp;Elifba-bejli ejikli&nbsp;</span>]]
+<span style="background-color:#800080;color:white;">&nbsp;Elifba-beyli eyikli&nbsp;</span>]]
 <!-- interwiki -->
@@ Юл номеры - 111: / Юл номеры - 105: @@
 [[ia:Alphabeto]]
 [[id:Alfabet]]
-[[ik:Atchagat]]
+[[ik:Atşagat]]
 [[io:Alfabeto]]
 [[is:Stafróf]]
 [[it:Alfabeto]]
-[[ja:アルファベット]]
+[[ya:アルファベット]]
-[[jv:Alfabèt]]
+[[yv:Alfabèt]]
 [[ka:ანბანი]]
 [[kab:Agemmay]]
@@ Юл номеры - 134: / Юл номеры - 128: @@
 [[mk:Азбука]]
 [[ml:അക്ഷരമാല]]
-[[ms:Abjad]]
+[[ms:Abyad]]
 [[mt:Alfabett]]
 [[my:အက္ခရာ]]
@@ Юл номеры - 169: / Юл номеры - 163: @@
 [[ur:حروف تہجی]]
 [[vec:Alfabeto]]
-[[vi:Bảng chữ cái]]
+[[vi:Bảng şữ cái]]
 [[wa:Alfabet]]
 [[war:Abakadahan]]