Регул: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Регул latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Luckas-bot (бәхәс | кертем)
к r2.7.1) (робот үзгәртте: pt:Régulo
Ерней (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
[[Рәсем:Regulus1.jpg|thumb|Регул]]
'''Ре́гул''' ({{lang-la|Rēgulus}} — «кечкенә патша», «патша улы»; Әсәт ''α'', Әсәт альфасы, ''α'' Leo) — [[Әсәт йолдызлыгы]]ның иң якты һәм [[күк йөзе]]нең [[иң якты йолдызлар исемлеге|иң якты йолдызларыннан]] берсе [[йолдыз]]. Бу +1,35 [[йолдызча зурлык]]тагы [[кабатлы йолдыз]] [[Җир]]дән 77,5 [[яктылык елы]] ераклыкта урнаша.
'''Ре́гул''' ({{lang-la|Rēgulus}} — «кечкенә патша», «патша улы»; Әсәт ''α'', Әсәт альфасы, ''α'' Leo) — [[Әсәт йолдызлыгы]]ның иң якты һәм [[күк йөзе]]нең [[иң якты йолдызлар исемлеге|иң якты йолдызларыннан]] берсе [[йолдыз]]. Бу +1,35 [[йолдызча зурлык]]тагы [[кабатлы йолдыз]] [[Җир]]дән 77,5 [[яктылык елы]] ераклыкта урнаша.

Регул 1 нче [[йолдызча зурлык|зурлыктагы]] йолдызлар исемлегендә ахыргы урында тора, чөнки аннан яктырыш буенча чираттагы йолдыз [[Газараэ]] 1,50<sup>m</sup> йолдызча зурлыктагы, димәк ул инде 2 нче зурлыктагы йолдыз булып тора. Иң якты йолдызлардан Регул [[эклиптика]]га иң якын йолдыз булып тора, [[Кояш]] аңа иң якын ел саен [[23 август]]та була. Шуңа күрә аны вакыт-вакыт [[Ай (иярчен)|Ай]] каплана.

Регулның массасы [[Кояш]]ныкыннан 3,5 тапкыр зуррак, ә [[яктыртучанлык|яктыртучанлыгы]] — 150 тапкыр. Ул үз күчәре тирәсендә бик тиз әйләнә (бары тик 15,9 сәг. эчендә әйләнеп чыга), шуңа күрә аны ямьшәйтә һәм аның экватор диаметры котып диаметрыннан ⅓ артыграк. Бу хәл йолдызны тартылыш караңгылануына китерә, аның котыплары экватордан 50 % кайнаррак һәм 5 тапкыр яктырак.


== Йолдыз системасы ==
== Йолдыз системасы ==
Регул [[кабатлы йолдыз|дүртле йолдыз системасы]] ике [[куш йолдыз]]дан гыйбарәт. Спектр куш Регул A аклы-күкле [[баш эзлеклелек]] йолдызыннан һәм аның күренмәс иптәш [[ак кәрлә йолдыз]]дан гыйбарәт. Алар гомуми масса үзәге тирәсендә якынча 40 көн эчендә әйләнеп чыгалар. Регул B һәм Регул C бер-береннән 100 а.б. ераклыкта торалар һәм гомуми масса үзәге тирәсендә 2000 ел эчендә әйләнеп чыгалар. Бу ике йолдыз Регул A дан 4200 а.б. ераклыкта торалар һәм төп йолдыз тирәсендә 130&nbsp;000 ел эчендә әйләнеп чыгалар.
Якты аклы-күкле [[йолдыз]]. Аның [[яктыртучанлык|яктыртучанлыгы]] [[Кояш]]ныкыннан 160 тапкыр зуррак һәм ул Җирдән 85 [[яктылык елы]] ераклыгында урнашкан.


== Тарих ==
== Тарих ==
Юл номеры - 9: Юл номеры - 14:
== Искәрмәләр ==
== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}
{{Искәрмәләр}}
{{Star-stub}}


[[Төркем:Йолдызлар]]
[[Төркем:Йолдызлар]]

18 май 2011, 17:23 юрамасы

Регул

Ре́гул (лат. Rēgulus — «кечкенә патша», «патша улы»; Әсәт α, Әсәт альфасы, α Leo) — Әсәт йолдызлыгының иң якты һәм күк йөзенең иң якты йолдызларыннан берсе йолдыз. Бу +1,35 йолдызча зурлыктагы кабатлы йолдыз Җирдән 77,5 яктылык елы ераклыкта урнаша.

Регул 1 нче зурлыктагы йолдызлар исемлегендә ахыргы урында тора, чөнки аннан яктырыш буенча чираттагы йолдыз Газараэ 1,50m йолдызча зурлыктагы, димәк ул инде 2 нче зурлыктагы йолдыз булып тора. Иң якты йолдызлардан Регул эклиптикага иң якын йолдыз булып тора, Кояш аңа иң якын ел саен 23 августта була. Шуңа күрә аны вакыт-вакыт Ай каплана.

Регулның массасы Кояшныкыннан 3,5 тапкыр зуррак, ә яктыртучанлыгы — 150 тапкыр. Ул үз күчәре тирәсендә бик тиз әйләнә (бары тик 15,9 сәг. эчендә әйләнеп чыга), шуңа күрә аны ямьшәйтә һәм аның экватор диаметры котып диаметрыннан ⅓ артыграк. Бу хәл йолдызны тартылыш караңгылануына китерә, аның котыплары экватордан 50 % кайнаррак һәм 5 тапкыр яктырак.

Йолдыз системасы

Регул дүртле йолдыз системасы ике куш йолдыздан гыйбарәт. Спектр куш Регул A аклы-күкле баш эзлеклелек йолдызыннан һәм аның күренмәс иптәш ак кәрлә йолдыздан гыйбарәт. Алар гомуми масса үзәге тирәсендә якынча 40 көн эчендә әйләнеп чыгалар. Регул B һәм Регул C бер-береннән 100 а.б. ераклыкта торалар һәм гомуми масса үзәге тирәсендә 2000 ел эчендә әйләнеп чыгалар. Бу ике йолдыз Регул A дан 4200 а.б. ераклыкта торалар һәм төп йолдыз тирәсендә 130 000 ел эчендә әйләнеп чыгалар.

Тарих

Аның гарәп исеме Кальбеләсәд (гарәп. قلب لأسدқәлб әл-’әсәд — «арыслан йөрәге»[1], моннан лат. Cor Leōnis) һәм Нәҗемелмәлик (гарәп. نجم المليكнәҗм әл-мәлик — «патша йолдызы»[2]).

Искәрмәләр

  1. Кальб — йөрәк, күңел; әсәд — арслан. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б.
  2. Нәҗем — йолдыз; мәлик — патша, солтан, хөкемдар. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге.