Мәсек: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

14 ноя 2012, 08:05 юрамасы

Мәсе́к (лат. тат. mǝsec, рус. масек) — татар һәм гомум төрки мифологиясе персонажы,антропоморф мифик персонаж. Башкортостанның Чишмә районы Әмин авылының мәзәкләренең герое, урман буендагы чокыр-чакырлар, елга ерымларының, сазлыклардагы куе куаклыкларның рухының персонификациясе.

Термин

Әлбәттә "мәсек" термины бик борынгы булса кирәк. Ул елга буйларындагы караңгы чокыр-чакырларның явыз рухының, мифик җан иясенең исем аташы. Идел-Урал өлкәсенең башка бер авылларында да очрамый.

Этимологиясе

Гомүм төрки.

Җенесе һәм үз-үзен тотышы

Обычно описывается как низкорослое, широкоплечее, очень волосатое и неприятно пахнущее существо. Очень хитёр и похотлив. Глумится и измывается над людьми, вступает в насильственную сексуальную связь с человеком, заманивая и завлекая хитростью в укромные места. Активность проявляет в вечернее и ночное время. В остальное время прячется в сырых чащобах, в балках и оврагах возле рек и т.д. Известно, что он очень любит овражистые, влажные, темные и малопродуваемые пространства.

Мәсек образы әдәбияттә

Масек — Чишмә районы Әмин авылының мәзәкләре һәм әкиятләренең төп герое, авыл фольклорының персонажы.

Моны да карагыз

Шүрәле — татар әкиятләренең мифик герое
Арсури — чуаш әкиятләрендә
Пицен — Себер татарларының мифик җан иясе
Йыш кеше — Тубыл һәм Омск татарларының аналогы
Эбәдә

Чыганаклар

Р. Сайфуллин, «Масек бродит вдоль деревни», газета «На берегах Дёмы» № 11, 2012

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
-'''''Масе́к''''' ({{lang-tt|мәсек}}) — [[татар мифологиясе|татар]] һәм гомум [[төрки мифологиясе]] персонажы,антропоморф мифик персонаж. [[Башкортостан]]ның [[Чишмә районы]] [[Әмин]] авылының [[мәзәк]] ләренең, персонификация духа оврагов и буреломов, прибрежных ям, бочагов, заовраженных малых рек, заросших кустарником.
+'''''Мәсе́к''''' ({{lang-tt2|mǝsec}}, {{lang-ru|масек}}) — [[татар мифологиясе|татар]] һәм гомум [[төрки мифологиясе]] персонажы,антропоморф [[Миф|мифик]] персонаж. [[Башкортостан]]ның [[Чишмә районы]] [[Әмин]] авылының [[Мәзәк|мәзәкләренең]] герое, урман буендагы чокыр-чакырлар, елга ерымларының, сазлыклардагы куе куаклыкларның рухының персонификациясе.
-== Название ==
+== Термин ==
+Әлбәттә "мәсек"  термины бик борынгы булса кирәк.  Ул елга буйларындагы караңгы чокыр-чакырларның явыз [[рух]]ының, [[Миф|мифик]] җан иясенең исем аташы. [[Идел-Урал татарлары|Идел-Урал]] өлкәсенең башка бер авылларында да очрамый.
-Видимо, термин «масек» восходит к древнему названию образа духа прибрежных чащоб, оврагов и буреломов. Среди народов  [[Урало- Поволжье|Урало-Поволжья]] нигде более не распространен.
+== Этимологиясе ==
-== Этимология ==
+Гомүм төрки.
-Общетюркское.
+== Җенесе һәм үз-үзен тотышы ==
-== Внешний вид и повадки ==
 Обычно описывается как низкорослое, широкоплечее, очень волосатое и неприятно пахнущее существо. Очень хитёр и похотлив. Глумится и измывается над людьми, вступает в насильственную сексуальную связь с человеком, заманивая и завлекая хитростью в укромные места. Активность проявляет в вечернее и ночное время. В остальное время прячется в сырых чащобах, в балках и оврагах возле рек и т.д. Известно, что он очень любит овражистые, влажные, темные и малопродуваемые пространства.
+== Мәсек образы әдәбияттә ==
-== Образ в литературе ==
+Масек — [[Чишмә районы]] [[Әмин]] авылының мәзәкләре һәм әкиятләренең төп герое, авыл фольклорының персонажы.
-Масек — герой сельского фольклора, а также персонаж ряда сказок деревни [[Аминево]] [[Чишминский район Башкортостана|Чишминского района]] [[Башкортостан]]а.
-Также Масек герой ряда произведений местного краеведа Р. Сайфуллина:
-{{начало цитаты}}… Весь день искал Упэ своего коня. Вконец устал и замучился. К вечеру забрел он к неизвестной речушке, поросшей высоким кустарником. Под ногами захлюпала болотистая жижа. Идти стало тяжело. Вдруг Упэ почувствовал, как его правая штанина зацепилась за что-то цепкое. Упэ дернул ногой посильнее, не тут-то было. Посмотрел Упэ на ногу и увидел, что ногу его держит волосатая и короткопалая лапа. Долго бились Упэ и масек. Много сил потратил Упэ пытаясь вырваться из цепких лап масека. И когда совсем силы оставили его, масек утробно урча утащил тело юноши в чащобу. Долго искали Упэ земляки. Даже тела юноши не нашли. Сгинул бесследно Упэ. «Видно масек постарался»,- говорили в деревне.{{конец цитаты}}
-== См. также ==
+== Моны да карагыз ==
+* [[Шүрәле]] — [[татар]] [[әкият]]ләренең мифик герое
-* [[Шурале]] — герой сказок и мифов татар Волжского региона
+* [[Арсури]] — [[Чуашлар|чуаш]] әкиятләрендә
-* [[Арзюри]] — чувашский аналог
-* [[Пицен]] — сибирскотатарский аналог
+* [[Пицен]] — [[Себер татарлары]]ның мифик җан иясе
-* [[Йыш кеше]] — похожее у тобольских и омских татар
+* [[Йыш кеше]] — [[Тубыл]] һәм [[Омск]] татарларының аналогы
-* [[Эбэдэ]]
+* [[Эбәдә]]
-== Ссылки ==
+== Чыганаклар ==
  Р. Сайфуллин, «Масек бродит вдоль деревни», газета «На берегах Дёмы» № 11, 2012