Яңавыл районы: юрамалар арасында аерма
к r2.6.5) (робот өстәде: it:Janaul'skij rajon |
Marat-avgust (бәхәс | кертем) Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 28: | Юл номеры - 28: | ||
|Искәрмә= |
|Искәрмә= |
||
}} |
}} |
||
'''Яңавыл районы''' ({{lang-ru|Янаульский район}}) — [[Башкортстан]]га керүче [[муниципаль район]]. Административ үзәге — [[Яңавыл]] шәһәре.<br /> |
'''Яңавыл районы''' ({{lang-ru|Янаульский район}}) — [[Башкортстан]]га керүче [[муниципаль район]]. [[административ үзәк|Административ үзәге]] — [[Яңавыл]] шәһәре.<br /> |
||
[[1930 ел]]ның [[20 август]]ында Үзәк башкарма комитетының карары белән барлыкка килә. Үзәге итеп Яңавыл тимер юл станциясе тәгаенләнә.<br /> |
[[1930 ел]]ның [[20 август]]ында Үзәк башкарма комитетының карары белән барлыкка килә. Үзәге итеп Яңавыл тимер юл станциясе тәгаенләнә.<br /> |
||
Район 103 торак урынын берләштерә, алар 18 авыл советына һәм 1 шәһәр советына буйсына. |
Район 103 торак урынын берләштерә, алар 18 авыл советына һәм 1 шәһәр советына буйсына. |
17 фев 2013, 14:16 юрамасы
| |||
Ил | |||
---|---|---|---|
Статус | |||
Административ үзәк |
Яңавыл шәһәре | ||
Нигезләү датасы | |||
Халык саны (2010) |
48 905 | ||
Халык тыгызлыгы |
22,5 кеше/км2 кеше/км² | ||
Мәйдан |
2094 км² | ||
yanaul.ru | |||
Яңавыл районы (рус. Янаульский район) — Башкортстанга керүче муниципаль район. Административ үзәге — Яңавыл шәһәре.
1930 елның 20 августында Үзәк башкарма комитетының карары белән барлыкка килә. Үзәге итеп Яңавыл тимер юл станциясе тәгаенләнә.
Район 103 торак урынын берләштерә, алар 18 авыл советына һәм 1 шәһәр советына буйсына.
География
Яңавыл муниципаль районы Башкортстанның төньяк-көнбатышында чыгынкы бер җирендә урнашкан. Ул Пермь крае һәм Удмуртия белән чиктәш.
Яңавыл районы җиреннән Буй елгасы ага. Аның өстенә Карман ГЭСе урнаштырылган. Районның 23,2% җире урман белән капланган. Файдалы казылмалардан нефть бар: Игрово, Вояды, Чытырман, Байсар һәм Львов ятмалары. Шулай ук кирпеч сугу өчен чимал (Буй, Яңавыл карьерлары), ком-таш катнашмасы (Әтлегәч).
Халык
Халык саны – 48905 кеше (2010). Халыкның күпчелеге Яңавылда яши. Районда татарлар һәм татар телле башкорт, шулай ук удмуртлар (2002 ел сан алуы буенча – 6821 кеше), урыслар (5822), марилар (3426) яши.
Район җирендә туган танылган кешеләр
- Мәгъсүм Имаметдинов — Советлар берлеге герое (1945)
- Гайнанша Хәйдәршин — Советлар берлеге герое (1944)
Язучылар:
- Нурихан Фәттах,
- Нил Юзиев,
- Илдар Юзеев,
- Гайнан Әмири,
- Саҗидә Сөләйманова,
- Риза Ишморат,
- Әдип Маликов,
- Фәрит Суфияров,
- Сәет Кальметов,
- Радик Гәрәев — җырчы,
- Эрот Зарипов — рәссам,
- Нәфкать Нигъмәтуллин — җырчы
Икътисад
Яңавыл районында сәнәгате дә, авыл хуҗалыгы да алга киткән.
Нефть ятмаларын Башнефтенең бүлеге НГДУ «Краснохолмскнефть» файдалана. 2009 елда 0,9 млн тонна “кара алтын” чыгарылган. Бар 21 күмәк хуҗалык, 3 совхоз, 1 балыкчылык хуҗалыгы. 72 фермер хуҗалыгы бар. Шәхси хуҗалыкларда җылытмаларда яшелчәләр үстерәләр. Шәхси хуҗалыклар 65% авыл хуҗалыгы продукциясен җитештерә. 2009 елда 98% бәрәңге, 78% яшелчә, 77% кош һәм терлек ите, 78% сөт савылган, 75% бал.[2]
Транспорт
Яңавыл – Горький тимер юлының әһәмиятле станциясе.
Мәгариф
Районда 2006-07 уку елында башкорт теле һєм әдәбиятын — 5792 бала, татар теле һєм әдәбиятын — 824, удмурт телен — 519, мари теле һәм әдәбиятын 250 бала өйрәнә.[3]
Матбугат
Район газетасы «Октябрь юлы» (хәзер “Яңавыл таңнары”) 1931 елдан чыга. 1931 елда урысча чыга торган «Путь Октября» (хәзер “Янаульские зори”) барлыкка килә. 1955 елда "Яңавыл таңнары" дубляжга калдырылган.
1993 елда барлыкка килгән Яңавыл телевидениесе урыс һәм башкорт телләрендә эфирга чыга.
Искәрмәләр
- ↑ Фамилия Бәзгетдин исеменнән ясалган булса кирәк
- ↑ Социально-экономическое положение в январе-декабре 2009 года
- ↑ «“Туган тел-2007” конкурсына рєхим итегез!»