Җир: юрамалар арасында аерма
к r2.7.2+) (робот өстәде: min:Bumi; косметик үзгәртүләр |
к Bot: Migrating 212 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2 (translate me) |
||
| Юл номеры - 48: | Юл номеры - 48: | ||
{{Link GA|simple}} |
{{Link GA|simple}} |
||
[[ab:Адгьыл]] |
|||
[[ace:Bumoë]] |
|||
[[af:Aarde]] |
|||
[[als:Erde]] |
|||
[[am:መሬት]] |
|||
[[an:Tierra]] |
|||
[[ang:Eorðe]] |
|||
[[ar:الأرض]] |
|||
[[arc:ܐܪܥܐ]] |
|||
[[arz:الارض]] |
|||
[[as:পৃথিৱী]] |
|||
[[ast:Tierra]] |
|||
[[ay:Aka pacha]] |
|||
[[az:Yer]] |
|||
[[bar:Eadn]] |
|||
[[bat-smg:Žemė]] |
|||
[[bcl:Kinaban]] |
|||
[[be:Планета Зямля]] |
|||
[[be-x-old:Зямля]] |
|||
[[bg:Земя]] |
|||
[[bh:पृथ्वी]] |
|||
[[bn:পৃথিবী]] |
|||
[[bo:སའི་གོ་ལ།]] |
|||
[[br:Douar (planedenn)]] |
|||
[[bs:Zemlja (planeta)]] |
|||
[[ca:Terra]] |
|||
[[cbk-zam:Tierra]] |
|||
[[cdo:Dê-giù]] |
|||
[[ceb:Kalibotan (planeta)]] |
|||
[[chr:ᎡᎶᎯ]] |
|||
[[ckb:زەوی]] |
|||
[[crh:Dünya]] |
|||
[[cs:Země]] |
|||
[[csb:Zemia]] |
|||
[[cu:Ꙁємлꙗ]] |
|||
[[cv:Çĕр (планета)]] |
|||
[[cy:Y Ddaear]] |
|||
[[da:Jorden]] |
|||
[[de:Erde]] |
|||
[[diq:Dınya]] |
|||
[[dsb:Zemja]] |
|||
[[dv:ބިން]] |
|||
[[el:Γη]] |
|||
[[eml:Tèra]] |
|||
[[en:Earth]] |
|||
[[eo:Tero]] |
|||
[[es:Tierra]] |
|||
[[et:Maa (planeet)]] |
|||
[[eu:Lurra]] |
|||
[[ext:Tierra]] |
|||
[[fa:زمین]] |
|||
[[fi:Maa]] |
|||
[[fiu-vro:Maa (hod'otäht)]] |
|||
[[fo:Jørðin]] |
|||
[[fr:Terre]] |
|||
[[frp:Tèrra]] |
|||
[[frr:Jard]] |
|||
[[fur:Tiere]] |
|||
[[fy:Ierde]] |
|||
[[ga:An Domhan]] |
|||
[[gan:地球]] |
|||
[[gd:Saoghal]] |
|||
[[gl:Terra]] |
|||
[[gn:Yvy]] |
|||
[[gu:પૃથ્વી]] |
|||
[[gv:Yn Chruinney]] |
|||
[[ha:Duniya]] |
|||
[[hak:Thi-khiù]] |
|||
[[haw:Honua]] |
|||
[[he:כדור הארץ]] |
|||
[[hi:पृथ्वी]] |
|||
[[hif:Dunia]] |
|||
[[hr:Zemlja]] |
|||
[[hsb:Zemja]] |
|||
[[ht:Latè]] |
|||
[[hu:Föld]] |
|||
[[hy:Երկիր]] |
|||
[[ia:Terra]] |
|||
[[id:Bumi]] |
|||
[[ig:Àlà]] |
|||
[[ilo:Daga (planeta)]] |
|||
[[io:Tero]] |
|||
[[is:Jörðin]] |
|||
[[it:Terra]] |
|||
[[iu:ᓄᓇ]] |
|||
[[ja:地球]] |
|||
[[jbo:terdi]] |
|||
[[jv:Bumi]] |
|||
[[ka:დედამიწა]] |
|||
[[kg:Ntoto]] |
|||
[[kk:Жер (ғаламшар)]] |
|||
[[kl:Nunarsuaq]] |
|||
[[km:ផែនដី]] |
|||
[[kn:ಭೂಮಿ]] |
|||
[[ko:지구]] |
|||
[[koi:Мушар]] |
|||
[[krc:Джер]] |
|||
[[ksh:Ääd (Planeet)]] |
|||
[[ku:Erd]] |
|||
[[kv:Му]] |
|||
[[kw:Dor]] |
|||
[[ky:Жер]] |
|||
[[la:Tellus (planeta)]] |
|||
[[lad:Tierra]] |
|||
[[lb:Äerd]] |
|||
[[lez:Чил (планета)]] |
|||
[[li:Eerd]] |
|||
[[lij:Tæra]] |
|||
[[lmo:Tera]] |
|||
[[ln:Mabelé]] |
|||
[[lo:ໂລກ]] |
|||
[[lt:Žemė]] |
|||
[[ltg:Zeme]] |
|||
[[lv:Zeme]] |
|||
[[map-bms:Bumi]] |
|||
[[mdf:Мода (шары тяште)]] |
|||
[[mg:Tany]] |
|||
[[mhr:Мланде]] |
|||
[[min:Bumi]] |
|||
[[mk:Земја (планета)]] |
|||
[[ml:ഭൂമി]] |
|||
[[mn:Дэлхий]] |
|||
[[mr:पृथ्वी]] |
|||
[[ms:Bumi]] |
|||
[[mt:Art]] |
|||
[[mwl:Tierra]] |
|||
[[my:ကမ္ဘာဂြိုဟ်]] |
|||
[[myv:Мода (пертпельксэнь вал)]] |
|||
[[mzn:زمین]] |
|||
[[nah:Tlālticpactli]] |
|||
[[nap:Terra]] |
|||
[[nds:Eer]] |
|||
[[nds-nl:Eerde]] |
|||
[[ne:पृथ्वी]] |
|||
[[new:बँग्वारा]] |
[[new:बँग्वारा]] |
||
[[nl:Aarde (planeet)]] |
|||
[[nn:Jorda]] |
|||
[[no:Jorden]] |
|||
[[nov:Tere]] |
|||
[[nrm:Tèrre]] |
|||
[[nso:Lefase]] |
|||
[[nv:Nahasdzáán]] |
|||
[[oc:Tèrra]] |
|||
[[or:ପୃଥିବୀ]] |
|||
[[os:Зæхх]] |
|||
[[pa:ਧਰਤੀ]] |
|||
[[pam:Yatu]] |
|||
[[pap:Tera]] |
|||
[[pcd:Tière]] |
|||
[[pfl:Erd]] |
|||
[[pih:Erth]] |
|||
[[pl:Ziemia]] |
|||
[[pms:Tèra (pianeta)]] |
|||
[[pnb:زمین]] |
|||
[[ps:ځمکه]] |
|||
[[pt:Terra]] |
|||
[[qu:Tiksimuyu]] |
|||
[[rm:Terra]] |
|||
[[rmy:Phuv]] |
|||
[[ro:Pământ]] |
|||
[[ru:Земля]] |
|||
[[rue:Земля (планета)]] |
|||
[[rw:Isi]] |
|||
[[sa:पृथ्वी]] |
|||
[[sah:Сир]] |
|||
[[sc:Terra]] |
|||
[[scn:Terra (pianeta)]] |
|||
[[sco:The Yird]] |
|||
[[se:Eana]] |
|||
[[sh:Zemlja (planet)]] |
|||
[[si:මහ පොළොව]] |
|||
[[simple:Earth]] |
|||
[[sk:Zem]] |
|||
[[sl:Zemlja]] |
|||
[[sn:Rinopasi]] |
|||
[[so:Aduunka]] |
|||
[[sq:Toka]] |
|||
[[sr:Земља]] |
|||
[[st:Lefatshe]] |
|||
[[su:Marcapada]] |
|||
[[sv:Jorden]] |
|||
[[sw:Dunia]] |
|||
[[szl:Źymja]] |
|||
[[ta:புவி]] |
|||
[[te:భూమి]] |
|||
[[tg:Замин]] |
|||
[[th:โลก (ดาวเคราะห์)]] |
|||
[[tl:Daigdig]] |
|||
[[tpi:Giraun]] |
|||
[[tr:Dünya]] |
|||
[[ug:يەر شارى]] |
|||
[[uk:Земля]] |
|||
[[ur:زمین]] |
|||
[[uz:Yer]] |
|||
[[vec:Tera]] |
|||
[[vep:Ma]] |
|||
[[vi:Trái Đất]] |
|||
[[vls:Eirde (planete)]] |
|||
[[vo:Tal]] |
|||
[[wa:Daegne]] |
|||
[[war:Kalibutan (planeta)]] |
|||
[[wo:Suuf]] |
|||
[[wuu:地球]] |
|||
[[xal:Делкә һариг]] |
|||
[[xmf:დიხაუჩა]] |
|||
[[yi:ערד-פלאנעט]] |
|||
[[yo:Ayé]] |
|||
[[za:Giuznamh]] |
|||
[[zea:Aerde]] |
|||
[[zh:地球]] |
|||
[[zh-classical:地球]] |
|||
[[zh-min-nan:Tē-kiû]] |
|||
[[zh-yue:地球]] |
|||
8 мар 2013, 18:04 юрамасы
.gif) | |
| Тәртип саны | 3 |
|---|---|
| Кояштан уртача ераклык | 149 597 887,5 км |
| Максималь ераклык | 152 097 701 км |
| Минималь ераклык | 147 098 074 км |
| Радиус | 6 371,0 км |
| Масса | 5,9736×1024 кг |
| Тыгызлык | 5,5153 г/см³ |
| Тәүлек озынлыгы | 0,99726968 көн |
| Ел озынлыгы | 365,256366 җир тәүлеге (365 көн 6 сәг 9 мин 10 с) |
| Иярченнәр | Ай |
|
| |
Җир (лат. Terra) — Кояш системасының Кояштан өченче планетасы. Җирсыман планеталар арасында диаметр, масса һәм тыгызлык буенча иң зуры.
Ешрак Җир, Җир шары, Дөнья исемнәр астында телгә алына. Бүгенгесе көнгә кешеләргә мәгълүм булган Кояш системасының һәм Бөтен Галәмнең мәхлуклар яши торган бердәнбер планетасы (күк җисеме).
Фәнни мәгълүматлар буенча, Җир Кояш томанлыктан якынча 4,54 млрд. ел элек барлыкка килгән, һәм тиздән үзенең бердәнбер табигый иярчене — Айны булдырды. Җирдә тереклек якынча 3,5 млрд. ел элек барлыкка килде. Планетаның өслегенең 70,8 % Дөнья океаны каплый, өслегенең башка өлешене кыйтгалар һәм утраулар тәшкил итәләр. Тереклек бар булу өчен кирәкле сыек су Кояш системасының башка планеталарының өслегендә юк. Җирнең эчке өлкәләре шактый активлы һәм калын, чагыштырмача каты каттан — мантиядән, аның астындагы тышкы сыек төштән һәм эчке каты тимер төшеннән гыйбарәт.
Җир башка галәми җисемнәр белән, Кояш һәм Ай шул исәптән, үзара тәэсир итә (тарту көчләре белән тарттыра). Җир Кояш тирәсендә әйләнә һәм 365,26 көн эчендә әйләнеп чыга. Бу вакыт аралыгы — сидерик ел, ул 365,26 кояш тәүлегенә тигез. Җирнең әйләнү күчәре аның орбита яссылыкка карата 23,4° ка авыша. Моннан сәбәпле планета өслегендә бер тропик ел (365,26 кояш тәүлеге) эчендә фасыл үзгәрешләре булалар.
_cancelled.jpg)
| Кояш системасы | |
|---|---|
 | |
| Үзәк йолдыз һәм планеталар | Кояш • Меркурий • Чулпан • Җир • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун |
| кәрлә планеталар | |
| зур иярченнәр | |
| Иярченнәр / боҗралар[ru] |
Җирнеке •
Марсныкы •
Юпитерныкы / ∅[ru] •
Сатурнныкы[ru] / ∅[ru] •
Уранныкы[ru] / ∅[ru] |
| Беренче ачылган астероидлар |
(2) Паллада • (3) Юнона • (4) Веста • (5) Астрея • (6) Геба • (7) Ирида • (8) Флора • (9) Метида • (10) Гигея • (11) Парфенопа |
| Кече җисемнәр | |
| Һипотетик җисемнәр |
Вулкан[ru] һәм вулканоидлар[ru] •
Меркурий иярченнәре[ru] •
Венера иярченнәре[ru] |
Астрономик җисемнәр •  Портал:Астрономия • Проект:Астероидлар | |
Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link GA Калып:Link GA Калып:Link GA Калып:Link GA Калып:Link GA Калып:Link GA