Зәгыйфь тәэсир итешү: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Зәгыйфь тәэсир итешү latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 2: Юл номеры - 2:
[[Файл:PiPlus-muon-decay.png|250px|мини|уңда|Пи-плюс-мюон таркалышы зәгыйфь тәэсир итешү аркасында]]
[[Файл:PiPlus-muon-decay.png|250px|мини|уңда|Пи-плюс-мюон таркалышы зәгыйфь тәэсир итешү аркасында]]
[[Файл:Beta-minus Decay.svg|250px|мини|уңда|Атом төшенең бета-минус таркалышы]]
[[Файл:Beta-minus Decay.svg|250px|мини|уңда|Атом төшенең бета-минус таркалышы]]
'''Зәгыйфь тәэсир итешү''' яки '''зәгыйфь төш тәэсир итешүе''' (''tat.lat. [http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Зәгыйфь_тәэсир_итешү Zäğif tä'sir iteşü]'') - физиканың дүрт фундаменталь тәэсир итешүнең берсе. Зәгыйфь тәэсир итешү атом төшенең бета-таркалышы өчен һәм Кояшта баручы термотөш реакцияләре өчен җаваплы.
'''Зәгыйфь тәэсир итешү''' яки '''зәгыйфь төш тәэсир итешүе''' (''tat.lat. [http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Зәгыйфь_тәэсир_итешү Zäğif tä'sir iteşü]'') - физиканың дүрт фундаменталь тәэсир итешүнең берсе. Зәгыйфь тәэсир итешү атом төшенең бета-таркалышы өчен һәм Кояшта баручы термотөш реакцияләре (йолдызлар энергиясенең чыганагы) өчен җаваплы.


Шушы тәэсир итешү зәгыйфь дип йөртелә чөнки [[Көчле тәэсир итешү|көчле төш тәэсир итешүе]] һәм электромагнит тәэсир итешүе интенсивлыгы шактый зуррак. Ләкин зәгыйфь тәэсир итешү дүртенче фундаменталь тәэсир итешүгә - гравитациягә караганда шактый зуррак.
Шушы тәэсир итешү зәгыйфь дип йөртелә чөнки [[Көчле тәэсир итешү|көчле төш тәэсир итешүе]] һәм электромагнит тәэсир итешүе интенсивлыгы шактый зуррак. Ләкин зәгыйфь тәэсир итешү дүртенче фундаменталь тәэсир итешүгә - гравитациягә караганда шактый зуррак.

29 июн 2013, 19:14 юрамасы

Нейтронның бета-таркалышы зәгыйфь тәэсир итешү аркасында: протонга, электронга, антинейтринога. Фейнман диаграммасы
Пи-плюс-мюон таркалышы зәгыйфь тәэсир итешү аркасында
Атом төшенең бета-минус таркалышы

Зәгыйфь тәэсир итешү яки зәгыйфь төш тәэсир итешүе (tat.lat. Zäğif tä'sir iteşü) - физиканың дүрт фундаменталь тәэсир итешүнең берсе. Зәгыйфь тәэсир итешү атом төшенең бета-таркалышы өчен һәм Кояшта баручы термотөш реакцияләре (йолдызлар энергиясенең чыганагы) өчен җаваплы.

Шушы тәэсир итешү зәгыйфь дип йөртелә чөнки көчле төш тәэсир итешүе һәм электромагнит тәэсир итешүе интенсивлыгы шактый зуррак. Ләкин зәгыйфь тәэсир итешү дүртенче фундаменталь тәэсир итешүгә - гравитациягә караганда шактый зуррак.

Зәгыйфь тәэсир итешү - кыска аралыклы - атом төше радиусына шактый кыскарак аралыкта гына тәэсир итә, тәэсир итү радиусы - м.

Стандарт модель буенча электромагнит һәм зәгыйфь тәэсир итешүләр - бердәм электрозәгыйфь тәэсир итешүнең күрсәтмәсе (Ш. Глэшоу, А. Салам и С. Вайнберг теориясе, 1979 елгы Нобель премиясе).

Зәгыйфь тәэсир итешү теориясе

Зәгыйфь тәэсир итешүнең таратучылары - векторлы бозоннар , һәм .Коргылы зәгыйфь агымлы һәм нейтраль зәгыйфь агымлы тәэсир итешү бар.

Коргылы агымнар тәэсир итешүе ( бозоннары катнашында) кисәкчекләрнең коргыларын үзгәртә һәм бертөрле лептоннарны һәм кваркларны икенче төрле лептоннарга һәм кваркларга әйләндерә.

Нейтраль агымнар тәэсир итешүе ( бозоны катнашында) кисәкчекләрнең коргыларын үзгәртмиләр һәм бертөрле лептоннарны һәм кваркларны шул ук төрле лептоннарга һәм кваркларга әйләндерә.

Үзлекләр

Зәгыйфь тәэсир итешүдә бөтенесе фундаменталь фермионнар (лептоннар, кварклар) катнашалар, нейтрино зәгыйфь тәэсир итешүдә генә (гравитация бик кечкенә) катнаша, шуңа күрә нейтрино бик үтеп керүче кисәкчек.

Зәгыйфь тәэсир итешү ярдәмендә лептоннар, кварклар - энергия, масса, коргы, квант санары белән алмашылалар.

Зәгыйфь тәэсир итешү Кояшта термотөш реакцияләре йөреше өчен җаваплы: дүрт протоннан - гелий-4 синтезы, ике позитрон һәм ике нейтрино таратуы белән. Зәгыйфь тәэсир итешүгә күрә Кояшның (һәм бүтән йолдызларның) нурланышы барлыкка килә.

Әдәбият

  • К. Манолов, В. Тютюнник Биография атома. — М.: Мир, 1984. — 246 с. — 50 000 экз.
  • Griffiths, David J. (1987) Introduction to Elementary Particles, Wiley, John & Sons, Inc. ISBN 0-471-60386-4
  • A. Lesov. The Weak Force: From Fermi to Feynman. — Thesis, University of South Carolina, 2009.
  • D.A. Bromley (2000). Gauge Theory of Weak Interactions. Springer. ISBN 3-540-67672-4.
  • G.D. Coughlan, J.E. Dodd, B.M. Gripaios (2006). The Ideas of Particle Physics: An Introduction for Scientists (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-67775-2.
  • W. N. Cottingham; D. A. Greenwood (1986, 2001). An introduction to nuclear physics (2 ed.). Cambridge University Press. p. 30. ISBN 978-0-521-65733-4.