Өкеләр: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

9 ноя 2013, 18:45 юрамасы

Байгышлар (лат. Bubo) — ябалаклар семьялыгыннан кошлар ыругы, 19 төрене эченә ала. Ауразия, Америка һәм Төньяк Африкада таралганнар. Русиядә бер төре — байгыш (B. bubo) очрый. Татарстан территориясендә сирәк очрый, утрак төр.

Биек кәүсәле урманнарда, урман үскән чокырларда яши. 80 см га кадәр озынлыкта, ана байгыш 3 кг, ата байгыш 2,5 кг чамасы авырлыкта, канат җәеме 180 см га җитә. Каурыйлары йомшак, кара тимгелләр һәм тар аркылы сызыклары булган җирәнрәк көрән төстә. Башында тырпаеп торган зур кара каурыйлары — «колаклары» бар. Йомры башлы, йөзе яхшы күренә. Зур күзләре алга карый. Аяклары көчле, тулысынча диярлек каурый белән капланган, бармаклары аска бөгелгән очлы тырнаклы. Томшыгы кыска, ыргаксыман кәкре. Башы 270 градуска борыла. Очуы салмак һәм тавышсыз. Март ахыры - апрельдә парлашу чорында үзенчәлекле тавышлары ишетелә. Җир өстендә аулак чокырда оялый. 2–3 ак йомырка сала. Төп азыгы — тычкансыман кимерүчеләр (йомран, әрлән, су тычканнары), бака, балыклар. Озак вакыт аучылык хуҗалыгына зыян китерә дип исәпләнә, кырып бетерелергә тиеш була, шуның нәтиҗәсендә бик сирәгәя. Мәчебашлы ябалакның 70 елга кадәр яшәү очраклары мәгълүм.

ТРның Кызыл китабына кертелгән.

Төрләр

Байгыш (Bubo bubo)
Виргиния байгышы (Bubo virginianus)
Магеллан байгышы (Bubo magellanicus)
Бенгалия байгышы (Bubo bengalensis)
Чүл байгышы (Bubo ascalaphus)
Кап байгышы (Bubo capensis)
Африка байгышы (Bubo africanus)
Соры байгыш (Bubo cinerascens)
Гвинея байгышы (Bubo poensis)
Узамбара байгышы (Bubo vosseleri)
Непал байгышы (Bubo nipalensis)
Малайя багышы (Bubo sumatranus)
Буйлы байгыш (Bubo shelleyi)
Аксыл байгыш (Bubo lacteus)
Каралҗым байгыш (Bubo coromandus)
Көнбатыш Африка байгышы (Bubo leucostictus)
Филиппин байгышы (Bubo philippensis)
Ак ябалак (Bubo scandiacus, Nyctea scandiaca)
Балык байгышы (Bubo blakistoni, Ketupa blakistoni)

Галерея

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
+{{исемен үзгәртергә|Байгышлар}}
-[[Файл:Bubo virginianusDO1908P01CA.JPG|200px|thumb|right|]]
+[[Файл:Bubo virginianusDO1908P01CA.JPG|250px|thumb|right|Виргиния байгышы]]
-'''Мәчебашлы ябалак''' (Bubo) - [[ябалаклар]] гаиләлегеннән кошлар ыругы. 12 төре билгеле, [[Евразия]], [[Америка]] һәм [[Төньяк Африка]]да таралганнар. [[Русия]]дә бер төре - гади мәчебашлы ябалак (B. bubo) очрый. [[Татарстан]] территориясендә сирәк очрый, утрак төр.
+'''Байгышлар''' ({{lang-lat|Bubo}}) — [[ябалаклар]] семьялыгыннан кошлар ыругы, 19 төрене эченә ала. [[Ауразия]], [[Америка]] һәм Төньяк [[Африка]]да таралганнар. [[Русия]]дә бер төре — байгыш (B. bubo) очрый. [[Татарстан]] территориясендә сирәк очрый, утрак төр.
-Биек кәүсәле урманнарда, урман үскән чокырларда яши. 80 см га кадәр озынлыкта, ана байгыш 3 кг, ата байгыш 2,5 кг чамасы авырлыкта, канат җәеме 180 см га җитә. Каурыйлары йомшак, кара тимгелләр һәм тар аркылы сызыклары булган җирәнрәк көрән төстә. Башында тырпаеп торган зур кара каурыйлары - «колаклары» бар. Йомры башлы, йөзе яхшы күренә. Зур күзләре алга карый. Аяклары көчле, тулысынча диярлек каурый белән капланган, бармаклары аска бөгелгән очлы тырнаклы. Томшыгы кыска, ыргаксыман кәкре. Башы 270 градуска борыла. Очуы салмак һәм тавышсыз. Март ахыры - апрельдә парлашу чорында үзенчәлекле тавышлары ишетелә. Җир өстендә аулак чокырда оялый. 2-3 ак йомырка сала. Төп азыгы - тычкансыман кимерүчеләр ([[йомран]], [[әрлән]], су тычканнары), [[бакалар|бака]], балыклар. Озак вакыт аучылык хуҗалыгына зыян китерә дип исәпләнә, кырып бетерелергә тиеш була, шуның нәтиҗәсендә бик сирәгәя. Мәчебашлы ябалакның 70 елга кадәр яшәү очраклары мәгълүм.
+Биек кәүсәле урманнарда, урман үскән чокырларда яши. 80 см га кадәр озынлыкта, ана байгыш 3 кг, ата байгыш 2,5 кг чамасы авырлыкта, канат җәеме 180 см га җитә. Каурыйлары йомшак, кара тимгелләр һәм тар аркылы сызыклары булган җирәнрәк көрән төстә. Башында тырпаеп торган зур кара каурыйлары — «колаклары» бар. Йомры башлы, йөзе яхшы күренә. Зур күзләре алга карый. Аяклары көчле, тулысынча диярлек каурый белән капланган, бармаклары аска бөгелгән очлы тырнаклы. Томшыгы кыска, ыргаксыман кәкре. Башы 270 градуска борыла. Очуы салмак һәм тавышсыз. Март ахыры - апрельдә парлашу чорында үзенчәлекле тавышлары ишетелә. Җир өстендә аулак чокырда оялый. 2–3 ак йомырка сала. Төп азыгы — тычкансыман кимерүчеләр ([[йомран]], [[әрлән]], су тычканнары), [[бакалар|бака]], балыклар. Озак вакыт аучылык хуҗалыгына зыян китерә дип исәпләнә, кырып бетерелергә тиеш була, шуның нәтиҗәсендә бик сирәгәя. Мәчебашлы ябалакның 70 елга кадәр яшәү очраклары мәгълүм.
 ТРның Кызыл китабына кертелгән.
-== Чыганаклар ==
+== Төрләр ==
+* [[Байгыш]] (''Bubo bubo'')
+* [[Виргиния байгышы]] (''Bubo virginianus'')
+* [[Магеллан байгышы]] (''Bubo magellanicus'')
+* [[Бенгалия байгышы]] (''Bubo bengalensis'')
+* [[Чүл байгышы]] (''Bubo ascalaphus'')
+* [[Кап байгышы]] (''Bubo capensis'')
+* [[Африка байгышы]] (''Bubo africanus'')
+* [[Соры байгыш]] (''Bubo cinerascens'')
+* [[Гвинея байгышы]] (''Bubo poensis'')
+* [[Узамбара байгышы]] (''Bubo vosseleri'')
+* [[Непал байгышы]] (''Bubo nipalensis'')
+* [[Малайя багышы]] (''Bubo sumatranus'')
+* [[Буйлы байгыш]] (''Bubo shelleyi'')
+* [[Аксыл байгыш]] (''Bubo lacteus'')
+* [[Каралҗым байгыш]] (''Bubo coromandus'')
+* [[Көнбатыш Африка байгышы]] (''Bubo leucostictus'')
+* [[Филиппин байгышы]] (''Bubo philippensis'')
+* [[Ак ябалак]] (''Bubo scandiacus'', ''Nyctea scandiaca'')
+* [[Балык байгышы]] (''Bubo blakistoni'', ''Ketupa blakistoni'')
+== Галерея ==
-* ТР Фәннәр академиясенең Татар энциклопедиясе институты
+<gallery>
-* [http://tatarile.org/maglumat/%D0%B1%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%87%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80-%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F/%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%80 Татар энциклопедиясе. Казан, 2008.]
+File:Bubo bubo winter 1.jpg|[[Байгыш]]
+File:Bubo virginianusPCCA20031019-0367B.jpg|[[Виргиния байгышы]]
+File:SpottedEagleOwl2546MG2.jpg|[[Африка байгышы]]
+File:Bubo ascalaphus -Kakegawa Kacho-en, Kakegawa, Shizuoka, Japan-8a.jpg|[[Чүл байгышы]]
+File:Bubo sumatranus -Kuala Lumpur Bird Park-8a-2cp.jpg|[[Малайя байгышы]]
+File:Bubo cinerascens.jpg|[[Соры байгыш]]
+File:Bubo capensis mackenderi.jpg|[[Кап байгышы]]
+File:Bubo philippensis.jpg|[[Филиппин байгышы]]
+File:Dusky eagle owl Bubo coromandus (2154437883).jpg|[[Каралҗым байгыш]]
+File:Bengalese Eagle Owl.jpg|[[Бенгалия байгышы]]
+File:Snowy Owl Barrow Alaska.jpg|[[Ак ябалак]]
+File:Blakiston`s fish owl1.jpg|[[Балык байгышы]]
+</gallery>
-[[Төркем:Кошлар]]
+[[Төркем:Ябалаклар]]
+[[Төркем:Байгышлар| ]]
-[[Төркем:Әлифба буенча хайваннар]][[Төркем:ябалаклар]]