Эчтәлеккә күчү

Әчинск

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әчинск latin yazuında])
Әчинск
рус. Ачинск
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 1683
Сурәт
Дәүләт  Россия[1]
Нәрсәнең башкаласы Ачинский район[d][1] һәм Городской округ город Ачинск[d][1]
Административ-территориаль берәмлек Городской округ город Ачинск[d][1]
Сәгать поясы UTC+07:00
Халык саны 2300 (1856)[2],
7026 (1897)[3],
18 000 (1926)[4],
18 800 (1931)[2],
32 484 (1939)[5],
50 323 (1959)[6],
60 000 (1962)[2],
69 000 (1967)[2],
97 001 (1970)[7],
106 000 (1973)[2],
113 000 (1975)[8],
113 000 (1976)[9],
116 854 (1979)[10],
118 000 (1982)[11],
120 000 (1985)[12],
120 000 (1986)[9],
121 000 (1987)[13],
121 572 (1989)[14],
121 000 (1990)[15],
122 000 (1991)[9],
122 000 (1992)[12],
122 000 (1993)[9],
122 000 (1994)[9],
122 000 (1995)[12],
122 000 (1996)[12],
123 000 (1997)[16],
123 000 (1998)[12],
122 400 (1999)[17],
121 600 (2000)[18],
120 400 (2001)[12],
118 744 (2002)[19],
118 700 (2003)[2],
116 800 (2004)[20],
115 500 (2005)[21],
112 700 (2006)[22],
111 600 (2007)[23],
110 800 (2008)[24],
110 336 (2009)[25],
109 155 (2010)[26],
109 200 (2011)[27],
108 312 (2012)[28],
107 583 (2013)[29],
106 502 (2014)[30],
106 029 (2015)[31],
105 364 (2016)[32],
105 264 (2017)[33],
105 259 (2018)[34],
105 531 (2020)[35],
100 621 (2021)[36]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 220 метр
Мәйдан 103 км²
Почта индексы 662150–662165
Рәсми веб-сайт adm-achinsk.ru​(рус.)
Җирле телефон коды 39151
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Объектның күренешләре өчен төркем [d]
Карта
 Әчинск Викиҗыентыкта

Әчинск (рус. Ачинск) — Россиядә шәһәр, Красноярск краенда халык саны буенча округының өченче шәһәр.

Халык саны — 109 156 кеше.[37]

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әчинск Чулым елгасында, Красноярскидан 160 километр көнбатыштарак урнаша. Красноярск тимер юлында станция.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Уртача еллык температура — 0,8 °C
  • Уртача еллык һава дымлылыгы — 66,2 %
  • Уртача еллык җил тизлеге — 4,0 м/с
Әчинск климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Уртача максимум, °C −11,9 −10 −4 3,1 14,8 20,6 24,1 21,0 12,3 3,8 −5,6 −10,5 4,9
Уртача температура, °C −15 −13,6 −8,5 −1,2 9,8 15,7 19,1 16,1 8,5 1,0 −8,7 −14 0,8
Уртача минимум, °C −18,7 −17,7 −13,8 −6,1 4,7 10,3 13,9 11,5 4,8 −1,7 −12 −17,4 −3,4
Чыганак: [1]

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әчинск Ак Июс елгасында 1641 елда острог буларак нигезләнә. 1683 елдагы янгыннан соң острог Ачинка елгасының Чулымга коя торган җиренә күчерелә.

1782 елдан — Тубыл наместниклыгында (1796 елдан — Тубыл губернасы) өяз шәһәре. 1822 елдан — Енисей губернасы составында.

1856 елда Әчинск шәһәрендә 3 чиркәү, 466 йорт һәм 46 лавка (кибет) булган.

1924 елдан — Әчинск районы үзәге.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1840[38] 1856[39] 1897[40] 1931[39] 1939[39] 1959[41] 1970[42] 1979[43] 1989[44] 2002[45] 2010[37]
2 158 ~2 300 6 699 ~18 800 ~32 500 50 323 97 001 116 854 121 572 118 744 109 156

Милли состав (2002): руслар — 92,1%, украиннар — 1,5%, татарлар — 1,1%.[46]

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәрнең төп предприятиесе — глинозём комбинаты, шулай ук нефть эшкәртү заводы, һөм төзелеш материалларын ясый торган ширкәтләр бар.

Югары уку йортлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Красноярск дәүләт аграр университетының филиалы
  • Красноярск дәүләт педагогика университетының филиалы
  • Заманча һуманитар академиясенең филиалы

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 ОКТМО. 179/2016. Сибирский ФО — 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Народная энциклопедия «Мой город». Ачинск.
  3. ↑ Ачинск: годы, события, люди : иллюстрированный календарь знаменательных и памятных дат на 2023 год / сост.: Я. А. Журова, А. А. Иванникова, комп. набор, верстка И. В. Андрюкова. — Текст : непосредственный. — Ачинск: МБУК «АГЦБС», 2022. — 67 с.
  4. ↑ Города с численностью населения 100 тысяч и более человек.
  5. ↑ Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам.
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  7. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  8. ↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Российский статистический ежегодник. 1994.
  10. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  11. ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001.
  13. ↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет : [арх. 28 июнь 2016] : юбилейный статистический ежегодник / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
  14. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
  15. ↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат. сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
  16. ↑ Российский статистический ежегодник. 1997 год.
  17. ↑ Российский статистический ежегодник. 1999 год.
  18. ↑ Российский статистический ежегодник. 2000 год.
  19. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более.
  20. ↑ Российский статистический ежегодник. 2004 год.
  21. ↑ Российский статистический ежегодник, 2005 год.
  22. ↑ Российский статистический ежегодник, 2006 год.
  23. ↑ Российский статистический ежегодник, 2007 год.
  24. ↑ Российский статистический ежегодник, 2008 год.
  25. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. 2014-01-02 тикшерелгән.
  26. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Итоги по Красноярскому краю. 1.10 Численность населения гор.округов, мун.районов, гор. и сел. поселений и населенных пунктов.
  27. ↑ Города с численностью населения 100 тысяч человек и более на 1 января 2011 года.
  28. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. әлеге чыганактан 2013-05-16 архивланды. 2014-05-31 тикшерелгән.
  29. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Федеральная служба государственной статистики Росстат (2013).
  30. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. 2014-08-02 тикшерелгән.
  31. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. 2015-08-06 тикшерелгән.
  32. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (2018-10-05). әлеге чыганактан 2021-05-08 архивланды. 2021-05-15 тикшерелгән.
  33. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (2017-07-31). әлеге чыганактан 2017-07-31 архивланды. 2017-07-31 тикшерелгән.
  34. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. әлеге чыганактан 2018-07-26 архивланды. 2018-07-25 тикшерелгән.
  35. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года.
  36. ↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более (XLSX). 2022-09-01 тикшерелгән.
  37. ↑ 37,0 37,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-01-26 
  38. ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 http://www.mojgorod.ru/krsnjar_kraj/achinsk/index.html
  40. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=601
  41. ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  42. ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  43. ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  44. ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  45. ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  46. ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2017-11-11, retrieved 2013-01-26 
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Әчинск&oldid=3554955