Ай тотылган төндә (спектакль)
| Викибирелмәләрнең буш элементы |
| Ай тотылган төндә |
|---|
«Ай тотылган төнлә» — язучы һәм драматург Мостай Кәрим пьесасы буенча куелган спектакль.
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Беренче тапкыр пьеса Өфедә Башкорт академиягә драма театрында (режиссеры — Шәүрә Мортазина) 1964 елда куелган.[1]
Ролләрне Зәйтүнә Бикбулатова (Тәңкәбикә), Рәгыйдә Янбулатова, Илшат Йомаголов (Акъегет), Д. З. Фәйзуллина (Зөбәрҗәт) һ. б. башкаралар. 1967 елда спектакль К. С. Станиславский исемендәге РСФСР дәүләт премиясена лаек була.
Спектакль 100-гә якын театр сәхнәсендә бара, шул исәптән Башкорт дәүләт академиягә драма театрында, Арыслан Мөбәрәков исемендәге Сибай башкорт дәүләт драма театрында (1966), Салават башкорт дәүләт драма театрында (1977), Туймазы татар дәүләт драма театрында (1998), Стәрлетамак рус драма театрында (1999), Г. Камал исемендәге Татар дәүләт театрында , Моссовет театрында, А. С. Пушкин исемендәге Мәскәү театрында, Литва дәүләт театрында, Хәмзә исемендәге Үзбәк дәүләт драма театрында һ. б.[2][3]
1992 елда башкорт академиягә драма театрында яңадан сәхнәләштерелә. Пьеса постановкалары театрда 2011 һәм 2014 елларда куела. 2017 елда пьесаны 4-нче буын театр артислары уйный. Спектаклнең яңа постановкасы режиссеры — Рифкать Исрафилов, сәхнә бизәүчесе — К. Г. Еникеев, композиторы Рим Хәсәнов.[4]
Сюжеты[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Спектакльда вакыйгалар Башкортстанда XVII гасырда бара. Борыңгы башкорт ыруы белән, ире һәлак булганнан соң, бай хатын "Тәңкәбикә идарә итә". Тәңкәбикә гаиләсендә аның кече улы Ишморза, уртанчы улы — Акъегет, олы улы — Юлморза яши. Акъегет - гүзәл Зөбәрҗәт белән никахлашкан, ә Юлморза Шәфәкъкә өйләнгән. Хәрби хезмәттә Юлморза һәлак була.
Ыруда шушындый йола үтәгәннәр — хатынлы олы улы һәлак булган очракта, туганы тол катынга өйләнә. Шәфәкне Акъегет алырга тиеш була, ә Зөбәрҗәтне 11 яшьлек Ишморзага бирергә тура киләчәк.
Йолага тиешле Акъегетне Шәфәкъкә өйләндерәләр, ә Зөбәрҗәтне Ишморзага кияүгә бирәләр. Зөбәрҗәт һәм Акъегет меңгелек законына буйсынырга теләмиләр һәм аларны куалар. Алар, ай тотылуы тамамланганын, аннары караңгы вакытлар да беткәнен белдереп, «ай яктысына» китәләр, һәм аларның тормыш юлы дәвам итә.
Нәсел йолаларын һәм халык холык-гадәтләрен кабул итмәү пьесаның драматик низаг нигезен тәшкил итә. Автор укучыны, көндәлек кешелек кимәлләрен аңларга кирәк, ата-бабаларыбызның холык-гадәтләренә сукырларча иярү трагедиягә китерергә мөмкин дигән фикергә китерә.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ ЛЕГЕНДАРНАЯ ПЬЕСА МУСТАЯ КАРИМА «В НОЧЬ ЛУННОГО ЗАТМЕНИЯ». 50 ЛЕТ НА СЦЕНЕ, archived from the original on 2020-08-15, retrieved 2020-05-08
- ↑ Туймазы татар дәүләт драма театры
- ↑ Башкорт академиягә драма театры, archived from the original on 2020-02-22, retrieved 2020-05-08
- ↑ В Башкирском театре драмы состоится золотой день легендарной постановки «В ночь лунного затмения», archived from the original on 2014-10-30, retrieved 2020-05-08
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- М. Кәрим. Ай тотылган төндә. Пьеса. Уфа. 1965.
- Харисов Ф. «Ай тотылган төндә» операсы һәм трагедиясе турында // Башкортстан укытучысы. 2004. № 5.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- М. Кәрим. Ай тотылган төнлә, пьеса
- «Ай тотылган төнлә». 2014 елның 30 октябрь көнендә архивланган. «Коммунизм байрагы» 1978 елның 15 апрелендә