Надежда (таракан)
| Надежда | |
| Это организм таксона | Рыжий таракан[d] |
|---|---|
| Җенес | ана зат |
| Туу урыны | Россия |
| Эшчәнлек еллары | 2007[1] |
Надежда ул 2007 елның 14-26 сентябрендә Фотон М-3 пилотсыз космик аппаратында космоста булган һәм космоска очу вакытында туган нәселен калдырган беренче Җир хайваны булган кызыл таракан.
Очыш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кызыл тараканнар белән космик эксперимент идеясе Воронеж дәүләт медицина академиясе (хәзерге Н. Н. Бурденко исемендәге ВГМУ) студентларына карый, аларның проекты конкурс сайлап алуыннан уза, Фотон м-3 орбиталь лабораториясендә гамәлгә ашырылган дүрт студент проектының берсе була[2]. Надежда һәм башка бөҗәкләр герметик контейнер эчендә сәяхәт иттеләр, һәм видеокамера бөтен очыш процессын төшерде.
Надежданың балалары һәм оныклары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Орбитадан кайткач, Надежда 33 токымны уңышлы тудыра[3][4]. Эксперимент кураторы-вгму биология һәм экология кафедрасы ассистенты Дмитрий Атякшин хәбәр иткәнчә, Надежда балалары нормадан бераз тизрәк үсә һәм үсә[2], аерым алганда, аларның хитин панцирьләре гадәттәгедән тизрәк каралана. Моның сәбәбе авырлыксызлык булырга мөмкин дигән фараз бар[2]. Ләкин олыгайгач, «космик тараканнар» гадәти туганнарыннан бернинди аерма күрсәтмәде. Аларның токымы (Надежда оныклары) да нинди дә булса үзенчәлекләр белән аерылып тормый[2].
Нәфис әдәбиятта[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Тараканнарны космоска «Фотон М-3» аппаратында җибәрү буенча Эксперимент Андрей лакроның «Җир өмете» фантастик хикәясе сюжетының нигезенә салынган, ул Волгоградның «Перископ-Волга» нәшриятында конкурс сайлап алуын узган һәм кешенең космоска беренче очышының 60 еллыгына багышланган «ачык космос»җыентыгында басылган. Надежда хикәянең төп персонажларының берсе булып тора[5][6].
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ http://twocircles.net/2007oct04/cockroaches_which_conceived_space_under_observation.html
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Воронежская космонавтка-тараканиха стала бабушкой (рус.), Interfax.ru (2008-05-15). 24 июль 2018 тикшерелде.
- ↑ "Hope" the Russian cockroach gives birth to first space babies | Science | RIA Novosti. en.ria.ru. 2014-02-09 тикшерелгән.
- ↑ Первые "космические" тараканы родились в Воронеже (рус.), РИА Новости. 17 май 2017 тикшерелде.
- ↑ "Открытый космос" (к 60-летию первого полёта человека в космос). Перископ-Волга (2021-02-08).
- ↑ Лакро Андрей. Земная Надежда // Открытый космос: сборник фантастических рассказов к 60-летию первого полёта человека в космос(рус.). — Волгоград: Перископ-Волга, 2021. — С. 496—502. — 720 с. — ISBN 978-5-907288-88-1.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Сисакян Н.М., Парин В.В., Черниговский В.Н., Яздовский В.И. Некоторые проблемы изучения и освоения космического пространства // Проблемы космической биологии. — М.: АН СССР, 1962. — Т. 1. — С. 5—16.
- Шашков B.C., Антипов В.В., Раушенбах М.О. и др. Влияние факторов космического полета на уровень серотонина в крови животных // Проблемы космической биологии. — М.: АН СССР, 1962. — Т. 1. — С. 258—264.
- Яздовский В.И. На тропах Вселенной. — Москва ГНИИИА и КМ, 1990. — Рукопись p.
- Уманский Семён Петрович (под редакцией Ю. Н. Коптева). Геофизические ракеты. Космодром Капустин Яр // Ракеты-носители. Космодромы. — М.: Рестарт+, 2001. — С. 34, 122. — ISBN 5-94141-002-6.
- Стивен Уокер. Первый. Новая история Гагарина и космической гонки = Stephen Walker. Beyond: The Astonishing Story of the First Human to Leave Our Planet and Journey into Space. — М.: Альпина нон-фикшн, 2024. — С. 578. — ISBN 978-5-00139-664-2.