Цетрария

Цетрария
Цетрария
Халыкара фәнни исем	Cetraria Ach., 1803
Таксономик ранг	ыру
Югарырак таксон	Пармелиевые[d]
Таксономик төр	цетрария исландская[d]
	Цетрария Викиҗыентыкта

Цетрария (лат. Cetraria) - пармелиячәләр семьялыгыннан лишайниклар ыругы. - Фотобионт ролен үтәүче яшел суүсемне үз эченә алучы куакчыл лишайниклар.

Таралуы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Якынча 45 төре билгеле, Төньяк һәм Көньяк ярымшарларда таралганнар. Күпчелек төрләре төньяк поясларда очрый.

Татарстанда бер төре – Исландия цетрариясе (C. islandica) бар, Идел-Кама саклаулыгының Раифа һәм Саралан участоклары территориясендә очрый. Комлы ачык урыннарда, коры нарат һәм каен-нарат урманнарында очрый.

Ботаник тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

5-10 см биеклектәге яфраксыман куаклы күпьеллык лишайник, туфракка яки агач кайрысына берегеп үсә, яшькелт-коңгырт төстәге тармаклы катламалы. Калаксыман яфраклары яссы батынкы, кыска кара керфекчекле, аскы ягына төрле формадагы аксыл таплар сибелгән. Тәлинкәсыман, көрән, яссы яки җиңелчә батынкы дисклы үрчү өлеше нык кына киңәеп киткән калаклары төбендә барлыкка килә. Катламасы дымлы һава булганда йомшак тиречел, корыда – каты, көрән-соры. Нигездә, вегетатив юл (таллом кисәкләре) белән үрчи.

Куллану[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Цетрария – әйләнә-тирә мохитнең чисталыгын күрсәтүче үсемлек.

ТРның Кызыл китабына кертелгән (2006).^[3]

Cetraria islandica, Исландия мүге, ачлык вакытында Төньяк Европа кешеләре ашаган берничә азык лишайникларының берсе.

Тагын бер төре бүген традицион һинд ашларында кулланыла.

Төрләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Cetraria aculeata (Schreb.) Fr. (1826)
Cetraria arenaria Kärnefelt (1977)
Cetraria australiensis W.A.Weber ex Kärnefelt (1977)
Cetraria corrugata (R.F.Wang, X.L.Wei & J.C.Wei) Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)
Cetraria endochrysea (Lynge) Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)
Cetraria ericetorum Opiz (1852)
Cetraria flavonigrescens (A.Thell & Randlane) Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)
Cetraria isidiigera (Kurok. & M.J.Lai) Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)
Cetraria islandica (L.) Ach. (1803)
Cetraria kamczatica Savicz (1914)
Cetraria laevigata Rass. (1943)
Etетрия минускуласы (Elenkin & Savicz) McCune (2018)
Cetraria muricata (Ach.) Eckfeldt (1895)
Cetraria nigricans Nyl (1859)
Cetraria odontella (Ach.) Ach. 1814)
Cetraria racemosa (Lynge) Øvstedal (2009)
Cetraria sepincola (Hoffm.) Ach. (1803)
Cetraria sinensis (X.Q.Gao) Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)
Cetraria wangii Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)
Cetraria weii Divakar, A.Crespo & Lumbsch (2017)