22-нче армия (ССРБ) исемле битнең чыганагын карау

{{ Хәрби берләшмә
 | исеме                = 22-нче армия<br>22 А
[[Файл:Mo narznaki78 1.png|250px]]
 | еллар                = [[июнь]] [[1941 ел]] — [[1945 ел]]
 | ил                   = {{USSR}}
 | тип                  = бөтен гаскәрле армия
 | сугышлар             = [[Икенче бөтендөнья сугышы]]<br>[[Бөек Ватан сугышы]]
 | сугышчан хәрәкәтләр  = [[Смоленск бәрелеше (1941)]]<br>[[Мәскәү өчен сугыш|Мәскәү бәрелеше (1941—1942)]]<br>[[Ржев бәрелеше (1942–1943)]]
 | хәзерге_командир     = 
 | танылган_командирлар = [[генерал-лейтенант]] [[Ершаков Ф.А.]] (июнь — август 1941 ел); [[генерал-майор]], марттан 1943 ел. — генерал-лейтенант [[Юшкевич В.А.]] (август — октябрь 1941 гел; апрель — декабрь 1942 ел һәм март 1943 ел — апрель 1944 ел); генерал-майор [[Вострухов В.И.]] (октябрь 1941 ел — апрель 1942 ел)...<!-- [[Степан Калинин]]<br>[[Константин Ракутин]]-->
 }}
{{мәгънәләр|22-нче армия}}
'''22-нче армия''' (22 А) – [[Бөек Ватан сугышы]] вакытында [[СССР|ССРБ]] [[Кораллы көчләр]]е эчендәге [[әрме|оператив хәрби берләшмә]] (бөтен гаскәр армиясе).
Хәрәкәттәге армия

== [[Тарих]] ==
== Беренче оештыру ==
[[әрме|Армия]] [[1941 ел]]ның [[июнь|июнендә]] [[Урал хәрби округы]] ([[УрХО]]) дивизиялар нигезендә  ике [[укчы корпус]] составында ([[51-нче укчы корпус|51-нче]] һәм [[62-нче укчы корпус|62-нче]]; бөтенесе алты [[укчы дивизия]]ләр. [[1941 ел]]ның [[13 июнь|13 июнендә]] барлык [[УрХО]] дивизияләре [[Көнбатыш аерым хәрби округы|Көнбатыш аерым хәрби округка]] күченешкә директиваны алдылар.
<!-- === Хәрәкәттәге армиядә ===
Беренче тапкыр [[1941 ел]]ның [[июнь|июнендә]] [[Себер хәрби округы]]нда оештырылган, [[15 июль]]га кадәр  турыдан-туры [[Югары Төп Башлык]] Ставкасына буйсына торган булган.-->

[[1941 ел]]ның [[июль|июлендә]] армия эчендәге 51-нче һәм 62-нче укчы корпуслары, артиллерия һәм башка оештырылмалар белән [[Вязьма районы]]нда саклану чиген әзерләгән, Неликвидова, Белый, Дорогобуҗ буйлап, аеруча [[Смоленск]], Вязьма якларын көчәйткән.

==== [[Белосток-Минск сугышы]] ====
[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның июле#1941 елның 9 июле. 18-нче сугыш көне|9 июльдә]] [[3-нче танк армиясе (Вермахт)|3-нче танк төркеме]] [[Көнбатыш Двина]] һәм [[Днепр]] елгалары чигәне якын килде [[Полоцк]]тан [[Жлобин]]га хәтле фронтында, [[Көнбатыш фронт (Бөек Ватан сугышы)|Көнбатыш фронтның]] [[20-нче армия (ССРБ)|20-нче]] һәм 22-нче армиялар ялганышы  саклануын ертып, [[Витебск]]ны басып алды һәм Көнбатыш Двина елгаласының төньяк ярында [[Десна]] янында плацдармны алды.

==== Смоленск бәрелеше ====
[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның июле#1941 елның 11 июле. 20-нче сугыш көне|11 июльне]] [[3-нче танк армиясе (Вермахт)|3-нче танк төркеме]] [[Көнбатыш фронт (Бөек Ватан сугышы)|Көнбатыш фронтның]] 22-нче һәм [[20-нче армия (ССРБ)|20-нче армиялар]] ялганышын саклаун ертып һәм [[Витебск]] шәһәрен басып алды. [[2-нче танк армиясе (Вермахт)|2-нче танк төркеме]] [[Могилев]]тан төньяграк һәм көньяграк [[Днепр]] аша чыкты.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның июле#1941 елның 12 июле. 21-нче сугыш көне|12 июльне]] [[Көнбатыш фронт (Бөек Ватан сугышы)|Көнбатыш фронтның]] 22-нче, [[19-нчы армия (ССРБ)|19-нче]] һәм [[20-нче армия (ССРБ)|20-нче армиялар]] һөжүмгә күчтәләр [[Витебск]]ны азат итәргә дип бурыч белән. [[3-нче танк армиясе (Вермахт)|3-нче танк төркеме]]

[[15 июль]]дә [[Резерв Армияларының Фронты]]на кушылган. [[21 июль]]дән [[29 июль|29 июлене]] бирле [[Көнбатыш фронты]] гаскәрләрә белән бергә [[Белый]], [[Дорогобуҗ]], [[Ельня]]ны дошманнардан саклаган.

Дошманга икә контрудар китердә:
# Ул уз уң флангысы белән [[30нче армия]] ярдәмендә [[Смоленск]]ны төньяктан әйләндәреп җыенган алман-фашистлар гаскәрлерене китереп бәреп аларның алга баруын туктатты.
# Өлешчә көче белән ул уз сул флангысы белән [[Ельня]] районыннан [[Дорогобуҗ]]га һөҗум итуче дошманнарга китереп бәрдә.

[[30 июль]]дә 22нче армия [[Резерв фронт]]ка тапшырылды. Оңа кушылып август - сентябрь айларында 1941нче елның [[Ельня операциясе]]ндә катнашты. Ельня районында дошманга җиңелу китердә һәм Ельня чыгынтын бетерде. Соңыннан 24нче армия Ельня шәһәреннән көнбатышрак һәм көньяк-көнбатышрак саклау фронтын тотты.

==== [[Мәскәү өчен сугыш]] ====
Октябрьның беренче яртысында армияның гаскәрләре Алман купле көчләре фланг сугу өстеннен тарафыннан боҗрага чолгап алындылар.

== Гаскәр башлыклары составы ==
=== Гаскәр башлыклары ===
* [[Филипп Ершаков]] (июнь — август 1941), [[генерал-лейтенант]];
* [[Юшкевич, Василий Александрович|В. А. Юшкевич]] (август — 19 октября 1941, апрель — декабрь 1942 и март 1943 — апрель 1944), ген.-майор, с марта 1943 ген.-лейтенант;
* [[Вострухов, Владимир Иванович|В. И. Вострухов]] (20 октября 1941 — март 1942), генерал-майор;
* [[Селезнёв, Дмитрий Михайлович|Д. М. Селезнёв]] (декабрь 1942 — март 1943), генерал-майор;
* [[Коротков, Геннадий Петрович|Г. П. Коротков]] (апрель 1944 — май 1945), генерал-лейтенант.
* [[Юдин, Сергей|Сергей Юдин]] (2007—до расформирования в 2009), генерал-майор.
<!-- * [[генерал-лейтенант]] [[Степан Калинин]] (1941 елның июнь–июль айлары)
* генерал-м. [[Константин Ракутин]] (1941 елның июль–октябрь айлары)-->

== Икенче оештыру ==
=== Хәрәкәттәге армиядә ===
Икенче тапкыр [[1941 ел]]ның [[8 декабрь|8 декабрендә]] оештырылган.

== Өченче оештыру ==
=== Хәрәкәттәге армиядә ===
Өченче тапкыр [[1942 ел]]ның [[20 май|20 маендә]] оештырылган.

== Дуртенче оештыру ==
=== Хәрәкәттәге армияда ===

== Әдәбият ==
* «24нче армия». Сугыш энциклопедия сүзлек. — М.,Военное издательство, 1983
* «4нче гвардия армиясы». Сугыш энциклопедия сүзлек. — М.,Военное издательство, 1983
* ''Воронцов Т. Ф., [[Бирюков, Николай Иванович (генерал)|Бирюков Н. И.]], Смекалов А. Ф., Шинкарев И. И.'', От Волжских Степей до Австрийских Альп. — М.: Воениздат, 1971.
* ''Гусев Д. Н., Шепилов Д. Т. Семенов В.Н, Смирнов В. Ф., Тереножкин А. И.'' От Сталинграда до Вены: Боевой путь Н-ской Гвардейской Армии. — : Действующая армия, 1945
* ''Бирюков, Н. И.'' [https://archive.is/20121221233604/victory.mil.ru/lib/books/memo/birukov_ni/title.html Трудная наука побеждать]. — Москва, [[Воениздат]], [[1968 ел]].

{{Бөек Ватан сугышында ССРБ Кораллы көчләре}}
{{Тәрҗемә|ru|22-я армия (СССР)}}

[[Төркем:ССРБ Кораллы көчләре]]
[[Төркем:Бөек Ватан сугышы]]


{{Mil-unit-stub}}
{{ЭKKA-stub}}