Pötr İlyiç Çaykovskiy

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.

Pötr İlyiċ Ċaykovski

Pötr İlyiċ Ċaykovski (Rusċa Пётр Ильич Чайковский) - romantik ċorga qaragan rus kompozitorı.

Ċaykovski dönyakülәm ṡöhrәt qazana. Biograf yazuċı Anthony Holden assızıqlawınċa, Ċaykovskiga qәdәr rus muzıkası xalıq cırlarınnan hәm kapella yañgırawlarınnan torgan. Ṡulay uq Ċaykovski berenċe tapqır ċit il tıñlawċısın rus muzıkası belәn tanıṡtıra. Mәsәlәn, Mixail Glinka üz tormıṡında berdәnber tapqır ċit il konsertın Parijda birә.

Tormıṡı

Pötr Ċaykovski 1840 yılnıñ 7 mayında xәzerġe Udmurtia respublikasınıñ Votkinsk ṡәhәrendә dönyaġa kilә. Ətise – İlya Petroviċ ṡaxta injenerı, әnise – fransuz tamırınnan bulġan Aleksandra Andreyevna Assier. Ċaykovski öyendә pianino tawıṡı tuqtamaġan. Pötr berenċe muzıka dәreslәren 5 yәṡendә baṡlıy. Öċ yıl eċendә ul notalarnı uqıtuċısı dәrәcәsendә uqıy alırday yuġarılıqqa kütәrelә.

1850 yılda Ċaykovski Sankt-Peterburgnıñ Xoquq mәktәbenә kerergә dip әzerlek klassların ala baṡlıy. 1858 yılġa xәtle ul ṡul mәktәpne tәmamlıy. Ṡunnan soñ ul Yustitsiә Ministrlıġına bilgelәnә. Bu eṡne ul öċ yıl dәwamında alıp bara.

1862 yılda Ċaykovski Anton Rubinstein qulı astında muzıka dәreslәren ala baṡlıy.

1891 yılda Ċaykovski konsertları belәn AQṠnı qolaċlıy. Carnegie Hall aċılu tantanasında ul Slavonic March әsәren baṡqara.

1893 yılda Ċaykovskiġa Cambridge universitetınıñ Muzıka fәnnәre doktorı dәrәcәse birelә.

Kompozitor 1893 yılda dönya quya.

Ṡәxsi tormıṡ

Ozaq yıllar dәwamında Çaykovski icatın öyrәnüçelәr anıñ gomoseksual sıyfatların tikşerep kildelәr. Bu ezlәnülәr Sovet xökümәte waqıtında ber çiktәn ikençe çikkә taypıla. Lәkin, nәrsә genә bulsa da, 1870nçe yıllar tirәsendә Çaykovski ğailә qoru telәge belәn yana başlıy.

Ozaq yıllar buyınça Çaykovskiğa emotsianal yaqtan zur terәk bulıp Nadejda fon Mek tora. Bu xatın belәn ul berqayçan da oçraşmasa da, anıñ patornatı hәm finans yәrdәme belәn dönya kürә. Alarnıñ küpsanlı xatları Çaykovskineñ şәxsi tormışı turında bay mәğlümatnı açıqlıy.

Töp әsәrlәr

• Romeo hәm Julliet
• Könbatıṡ Sonata
• 1812 yıl Uvertürası
• Slaw Marṡı
• Ċiklәwek Watuċı (The Nutcracker)
• Yevgeni Onegin
• Berenċe Pianino Konsertı
• İolanta