Stalin repressiäläre исемле битнең чыганагын карау

[[Файл:Loubianka square memorial.jpg|right|thumb|300px|Solovki utrawlarındağı maxsus sörgen lagerennan taş – [[SSRB]]'dağı säyäsi repressiälär qorbannarına häykäl. {{RUS-lat}}neñ başqalası {{Mäskäw gerbı}}däge Lubänka mäydanında ''([[NKVD]], soñraq [[KGB]] baş-fatirları urnaşqan binası qarşısında)'' [[1990]] yılnıñ [[30 oktäber]] könne urnaştırılğan.]]

'''Stalin repressiäläre''' - [[İosif Stalin]] idärä itkän çorda ([[1929]]-[[1953]]) [[SSRB]]da ütkärelgän mass-küläm säyäsi repressiälär.

Säyäsi ([[inqıylab]]qa qarşı) cinäyätlär öçen ülemgä xökem itelgän yäki irektän maxrüm itelgän, sörgengä cibärelgän qorbannar sanı milionnar belän sanala.

Stalin repressiäläre [[SSRB]] cämğiätenä zur demografik zıyan kitergän.

[[1937]]-[[1938]] yıllarda uzğan iñ kisken mass-küläm repressiälär çorı - [[Zur terror]] dip atala.

Stalin repressiäläre ğälämdäge Konstitutsiäne bozğan, mäsälän mäxkämädän tış organnarnı buldıru SSRB Konstitutsiäsenä qarşı bulğan.

[[SSRB]] arxivların açu näticäsendä küp ülemgä xökem itü qararların Stalin üze imzalağan dip açıqlanğan.

Açılğan dokumentlarğa qarağanda Stalin üze säyäsi repressiälärne oyıştırğan.

== Repressiälängän tatarlar ==
{{seealso|Төркем:Репрессияләнгән татарлар{{!}}Törkem:Repressiälängän tatarlar}}
Stalin repressiälärenä astına küp kenä kürenekle tatar şäxesläre elägä.

=== Repressiälängän tatar yazuçıları ===
*[[Şärif Kamal]] 
*[[Kärim Tinçurin]] 
*[[Fatix Kärim]] 
*[[Şamil Usmanov]] 
*[[Mäxmüt Ğäläw]]

=== Repressiälängän tatar däwlät eşlekleläre ===
* [[Ğilemdar Bayımbätov]]
* [[Xösäyen Tarpisçev]]
* [[Mirsäyet Soltanğäliev]]
* [[Kärim Xäkimov]]
* [[Säxibgäräy Säyetğäliev]]
* [[Xaci Ğabidullin]]
* [[Käşşäf Moxtarov]]
* [[Şäyğärdän Şäymärdänov]]
* [[Qıyam Abramov]]
* [[Äxmätsafa Däwlätyarov]]

== Monı da qarağız ==
{{seealso|Төркем:Сталин репрессияләре корбаннары{{!}}Törkem:Stalin repressiäläre qorbannarı}}
* [[Катынь җинаяте|Katin cinäyäte]]
* [[Сандармох|Sandarmox]]
* [[ГУЛАГ|GULAG]]
* [[Кырым татарлары сөргене|Qırım tatarları sörgene]]
* [[ССРБдагы күмәкләштерү|SSRBdağı kümäkläşterü]]
* [[:ru:Депортации народов в СССР|SSRB xalıqlarınıñ sörelüläre]] {{ref-ru}}

== Sıltamalar==
* [http://gulagmuseum.org Виртуальный музей Гулага] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100304130917/http://gulagmuseum.org/ |date=2010-03-04 }}
* ''Мозохин О. Б.'' [http://www.fsb.ru/new/mozohin.html «СТАТИСТИКА РЕПРЕССИВНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ОРГАНОВ БЕЗОПАСНОСТИ СССР НА ПЕРИОД С 1941 ПО 1953 ГГ.»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071218230706/http://www.fsb.ru/new/mozohin.html |date=2007-12-18 }}
* [http://mozohin.ru/article/a-10.html Мозохин О. Б., «Правовое регулирование внесудебных полномочий ВЧК»]
* [http://memory.sakharov-center.ru/tb/0Main2.asp?BookPartID=801 Законодательная база советской репрессивной политики] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090604011537/http://memory.sakharov-center.ru/tb/0Main2.asp?BookPartID=801 |date=2009-06-04 }}
* [http://www.sakharov-center.ru/projects/bases/ Программа «Память о бесправии»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120629131243/http://www.sakharov-center.ru/projects/bases/ |date=2012-06-29 }} 
*[http://www.alexanderyakovlev.org/almanah/inside/almanah-intro/1005111 СТАЛИНСКИЙ ПЛАН ПО УНИЧТОЖЕНИЮ НАРОДА: Подготовка и реализация приказа НКВД № 00447 «Об операции по репрессированию бывших кулаков, уголовников и других антисоветских элементов»]
* [http://www.agitclub.ru/gorby/ussr/ussr1988.htm Записка Комиссии Политбюро ЦК КПСС по дополнительному изучению материалов, связанных с репрессиями, имевшими место в период 30-40-х — начала 50-х годов от 25 декабря 1988 года]
* [http://perpetrator2004.narod.ru/Great_Terror.htm Доклад «комиссии Шверника» (1963 г.) и другие документы о репрессиях]

[[Төркем:Террор]]
[[Төркем:Оештырылган җинаятьчелек]]
[[Төркем:Сәясәт]]
[[Төркем:Совет дәүләтендә репрессияләр]]