Изборск ныгытмасы

Изборск ныгытмасы
	Изборск ныгытмасы
Нигезләнү датасы	1341
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Изборск[d]
Урын	Изборск[d]
Архитектура стиле	Псков архитектура мәктәбе[d]
Входит в состав списка памятников культурного наследия	Культурное наследие России/Псковская область/Изборск[d]
Мирас статусы	федераль әһәмияттәге Россия мәдәни мирас объекты[d]
Адрес	Старый Изборск, крепость
	Изборск ныгытмасы Викиҗыентыкта

Изборск ныгытмасы — Псков өлкәсе Изборск шәһәрендә урнашкан таш ныгытма. 1330 елда Псков посаднигы Селога, псковлылар һәм изборсклылар белән бергә Псков җиренең көнбатыш чикләрен саклау өчен җир тавында төзелә. XV гасырга кадәр төзелгән вакыттан бирле сигез тапкыр камалуга дучар була.

Крепость төзелгәнгә кадәр шәһәр («Вакытлы еллар повестьлары» Изборскы) Труворов шәһәрчегендә урнашкан була.

Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Борынгы Изборскка VII һәм VIII гасырлар чигендә күл борыны атуында нигез салына. IX гасырда ныгытма зур булмаган күләмдә була һәм 4500 м² территорияне били.

X гасырда Изборск протогородтан, кривичларның нәсел үзәгеннән, урта гасырдагы шәһәргә, эре һөнәрчелек һәм сәүдә үзәгендә зверелә. XI-XIII гасырларда агач ныгытма таш ныгытмага үзгәртелә.

1233 һәм 1240 елларда Изборскны ике тапкыр немецлар яулап ала, өстәвенә, 1240 елда рыцарьлар ныгытманы штурм белән икенче көнне үк алуга ирешәләр. Немец рыцарьларын псковлылар 1242 елда Чуд күле бозында Александр Невский гаскәрләре җиңгәннән соң гына куа.

XIV гасыр башында, шәһәрне ныгыту өчен, крепость башта агачтан корыла, ә 1330 елда Псков посаднигы Шелогой тарафыннан ташка үзгәртелә.

1342 елда ныгытма унбер көн дәвамында ливонлылар камавында була, әмма алай да алынмый. 1367 елның җәендә 18 көн буе шәһәрне, шул ук вакытта тараннар кулланып яу тоткан немецлар да бернисез китә.

1581 елда Изборск Стефан Батория гаскәрләре тарафыннан алына. Каршылыклар вакытында крепость Александр Лисовский гаскәрләренә каршы тора, ә Төньяк сугыштан соң хәрби әһәмияткә ия була.

XIX гасыр урталарында крепостьта җимереклек хөкем сөрә, һәм 1842 елда гына император Николай I боерыгы буенча анда крепость диварларына ремонт ясала һәм яңа собор колокольнясы төзелә.

Изборск ныгытмасы «Изборск» музей-тыюлыгы составына керә һәм музей карау объекты булып тора. Крепость территориясендә даими рәвештә тикшеренү һәм реставрация эшләре бара.

Ныгытма тасвирламасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Беренче таш ныгытманың (XI—XII гасыр) ике капкасы бар: көнбатыш капкасы - посад белән элемтә өчен кулланылган һәм көнчыгыштагы пристань һәм сәүдә булган Городище күленә алып бара. Идән ягыннан вал 6 метр биеклеккә җитә, шәһәрнең борын өлешендәге таш дивары 3 метр киңлектә һәм 3 метр биеклектә була. Манара янында диварда 0,8 метр киңлектәге һәм 1 метр биеклектәге яшерен тоннель була, тыштан ул плитняк белән ябылган була..

1330 нчы елларда яңа урынга күчерелгән икенче ныгытма, көнчыгыш диварга тоташкан бердәнбер Луковка манарасыннан тыш, башта агач ныгытмага ия була. Аның тышкы диаметры 9,5 метр тәшкил иткән һәм биеклеге 13 метр булган түгәрәк нигезенә ия була. Аның стеналары һәм ике катлы сводлары плитняк белән түшәлгән, чыгу юлы бура белән әйләндереп алынган һәм коега әйләндерелгән.