Мантыйк исемле битнең чыганагын карау

{{УК}}
[[Файл:Gregor Reisch, Margarita Philosophica, Typus Logice.jpg|thumb|300px|[[:ru:Рейш, Грегор|Грегор Рейш]]. «Мантыйк үзенең төп мәсьәләләрен күрсәтә», Margarita Philosophica, 1503/08 (?). ''Veritas'' ({{lang-la|хакыйкать}}) һәм ''falsitas'' ({{lang-la|ялган}}) исемле ике эт преследуют зайца ''problema'' ({{lang-la|проблема}}) исемле куанны куганда, логика, вооруженная мечом [[силлогизм]] кылычы белән коралланган мантыйк артларыннан чаба. Түбәндә, сул яктагы гротта сурәтләнгән [[Парменид]] белән логик аргументация үзенә фәлсәфәгә юл ача.]]

'''Мантыйк''' яки ''Логика'' ([[грек теле|грек.]] {{lang|el|[[wikt:λογική|λογική]], ''logikē''}}) — «дөрес фикерләү турында фән», «фикерләү сәнгате»  — [[фәлсәфә]]нең бүлеге, норматив фән <ref>Основы логики, 1998. Глава I. Понятия и предмет логики, стр.9</ref> [[интеллект]]уаль [[гыйлем]] туплау эчшәнлегенең формалар, методлар һәм кануннар турындагы [[фән]]. Адымнар [[формаль тел]] ярдәмендә тасвирлана. Бу белемгә [[зиһен]] ярдәмендә ирешелгәнлеге сәбәпле, мантыйкны шулай ук ''дөрес'' [[уй]]лау кануннары һәм формалары турында фән буларак билгеләргә мөмкинлек бирә. Уйлау телдә [[исбатлау]] һәм [[кире кагу]] кебек [[фикерләү]] ысуллары белән тасвирлануы сәбәпле, мантыйкны шулай ук кайвакыт фикерләү юллары турында фән, яки исбат итү һәм кире кагу юллары турында фән. Фән буларак, мантыйк гыйлем алу процессында хакыйкатькә турыдан-туры тәҗрибә алу юлы белән ирешү урынына, элек-электән тупланган белемнәр нигезендә килеп чыгуны өйрәнә.

Мантыйк үз арасына  [[Һиндстан]]ны, [[Кытай]], [[фарсылар]] һәм [[Борынгы Греция]]не алучы берничә борынгы цивилизацияләрендә өйрәнелгән иде. Көнбатышта, формаль фән буларак мантыйкның үсешенә нигезне [[Аристотель]] сала, анарга фәлсәфә эчендә фундаменталь урын аера. Көнчыгышта, мантыйк [[Буддачылык|буддистлар]] һәм [[Җәйничелек|җәйннәр]] эшчәнлегендә үсеш ала.

Һәр фән эчендә мантыйк төп коралларыннан берсенең урынын ала<ref name="gauch">''Gauch H. G.'' [http://books.google.ru/books?id=iVkugqNG9dAC&lpg=PA124&hl=ru&pg=PA124#v=snippet&q=PEL%20model&f=false The PEL model of full disclosure] // Scientific Method in Practice.— Cambridge University Press, 2003.— p.124.— 435pp.— ISBN 9780521017084</ref>.

==Шулай ук карагыз==
{{Портал|Мантыйк}}
* [[Математика]]
** [[Математика мәкаләләре исемлеге]]
** [[Математика төзелешенең аңлатмасы]]
* [[Мантыйк төзелешенең аңлатмасы]]
* [[Фәлсәфә]]
** [[Фәлсәфә темаларының исемлеге]]
** [[Фәлсәфә төзелешенең аңлатмасы]]
* [[Зиһен]]
* [[Мантыйк символлары төзмәсе]]
* [[Хакыйкать]]

==Искәрмәләр==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [[:en:Nuel Belnap|Nuel Belnap]], (1977). "A useful four-valued logic".  In Dunn & Eppstein, ''Modern uses of multiple-valued logic''.  Reidel: Boston.
* [[:en:Józef Maria Bocheński|Józef Maria Bocheński]] (1959).  ''A précis of [[:en:mathematical logic|mathematical logic]]''.  Translated from the French and German editions by Otto Bird.  D. Reidel, Dordrecht, South Holland.
* Józef Maria Bocheński, (1970).  ''A history of [[:en:formal logic|formal logic]]''.  2nd Edition.  Translated and edited from the German edition by Ivo Thomas.  Chelsea Publishing, New York.
* {{cite book | last = Brookshear | first = J. Glenn | year = 1989 | title = Theory of computation: formal languages, automata, and complexity | publisher = Benjamin/Cummings Pub. Co. | location = Redwood City, Calif. | isbn = 0-8053-0143-7}}
* Cohen, R.S, and Wartofsky, M.W. (1974). ''Logical and Epistemological Studies in Contemporary Physics''. Boston Studies in the Philosophy of Science. D. Reidel Publishing Company: Dordrecht, Netherlands.  ISBN 90-277-0377-9.
* Finkelstein, D. (1969). "Matter, Space, and Logic". in R.S. Cohen and M.W. Wartofsky (eds. 1974).
* [[:en:Dov Gabbay|Gabbay, D.M.]], and Guenthner, F. (eds., 2001–2005). ''Handbook of Philosophical Logic''. 13 vols., 2nd edition. Kluwer Publishers: Dordrecht.
* [[:en:David Hilbert|Hilbert, D.]], and [[:en:Wilhelm Ackermann|Ackermann, W]], (1928). ''Grundzüge der theoretischen Logik'' (''[[:en:Principles of Mathematical Logic|Principles of Mathematical Logic]]''). Springer-Verlag. [http://worldcat.org/oclc/2085765 OCLC 2085765]
* [[:en:Susan Haack|Susan Haack]], (1996).'' Deviant Logic, Fuzzy Logic:  Beyond the Formalism'', University of Chicago Press.
* [[:en:Wilfred Hodges|Hodges, W.]], (2001). ''Logic.  An introduction to Elementary Logic'', Penguin Books.
* Hofweber, T., (2004), [http://plato.stanford.edu/entries/logic-ontology/ Logic and Ontology]. ''[[:en:Stanford Encyclopedia of Philosophy|Stanford Encyclopedia of Philosophy]]''. [[:en:Edward N. Zalta|Edward N. Zalta]] (ed.).
* Hughes, R.I.G., (1993, ed.). ''A Philosophical Companion to First-Order Logic''. Hackett Publishing.
* {{cite book | first = Morris | last = Kline | title = Mathematical Thought From Ancient to Modern Times | publisher = Oxford University Press | year = 1972 | isbn = 0-19-506135-7}}
* [[:en:William Kneale (logician)|Kneale, William]], and Kneale, Martha, (1962). ''The Development of Logic''. Oxford University Press, London, UK.
* Mendelson, Elliott, (1964). ''Introduction to Mathematical Logic''. Wadsworth & Brooks/Cole Advanced Books & Software: Monterey, Calif. [http://worldcat.org/oclc/13580200 OCLC 13580200]
* {{cite web | first= Robert | last = Harper | url = http://www.etymonline.com/index.php?term=logic | title = Logic | work = [[:en:Online Etymology Dictionary|Online Etymology Dictionary]] | year = 2001 | accessdate = 8 May 2009}}
* [[:en:Barry Smith (ontologist)|Smith, B.]], (1989). "Logic and the Sachverhalt". ''The Monist'' 72(1):52–69.
* [[:en:Alfred North Whitehead|Whitehead, Alfred North]] and [[:en:Bertrand Russell|Bertrand Russell]], (1910). ''[[:en:Principia Mathematica|Principia Mathematica]]''. Cambridge University Press: Cambridge, England. [http://worldcat.org/oclc/1041146 OCLC 1041146]
{{тышкы сылтамалар}}

[[Төркем:Абстракция]]
[[Төркем:Фәлсәфә бүлекләре]]
[[Төркем:Формаль фәннәр]]
[[Төркем:Мантыйк| ]]


{{Stub}}