Юкамен районы исемле битнең чыганагын карау

{{Административ берәмлек-2
|Татар исеме= Юкаменское районы
|Герб= Coat_of_Arms_of_Yukamenskoe_Rayon_(Udmurtia).png
|Гербның астагы язуы= 
|Байрак = 
|Харита= Location of Yukamenskoye Region (Udmurtia).svg
|Хаританың астагы язуы=
|Чын исем= рус. ''Юкаменский район''<br />удм. ''Юкамен ёрос''
|Регион= [[Удмуртия]]
|Нигезләү= [[15 июль]] [[1929]]
|Башкала= [[Юкаменское]]
|Регион төре=Төбәк
|Киңлек=
|Озынлык=
|Башлык исеме= район башлыгы
|Башлык= Востриков Борис Васильевич
|Башлык исеме2=
|Башлык2=
|ТМП= <!--тулаем милли продукт-->
|ТМП исәбе елы=
|Телләр= [[ар теле|удмурт]], [[рус теле|рус]]
|Халык саны= 10 206<ref name="gks.ru">{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |access-date=2012-01-23 |archive-date=2011-06-27 |archive-url=https://www.webcitation.org/5zkxwkUEt?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |dead-url=yes }}</ref>
|Халык саны исәбе елы= 2010
|Халык тыгызлыгы= 10 кеше/км²
|Мәйдан= 1026
|Сәгать поясы= MSK (UTC+4)
|Сайт=http://yukamensk.udmurt.ru/
|Искәрмә=
}}
'''Юкамен районы''' ({{lang-ru|Юкаменский район}}, {{lang-udm|Юкамен ёрос}}) — [[Удмуртия]]нең төньяк-көнбатышында урнашкан муниципаль район. Бу җирләрдә күбрәк [[арлар]], бесермәннәр яши.

[[административ үзәк|Административ үзәге]] — [[Юкаменское]] авылы.

== География ==

=== Чиктәшлек ===
{| class="wikitable"
|-
! Як !! Район яки регион
|-
|Төньяк-көнчыгыш<br />|| [[Кез районы]]
|-
|Төньяк|| [[Яр районы]]
|-
|Көнбатыш|| [[Киров өлкәсе]] ([[Фалёнки районы]], [[Уни районы]])
|-
|Көньяк|| [[Красногорское районы]]
|-
|Көньяк-көнчыгыш<br />Көнчыгыш|| [[Глазов районы]]
|-
|}

Район Красногорское калкулыгында урнашкан; район территориясендә Лекма, Лема, Убыть, һ. б. елгалар ага.

== Тарих ==

Район [[1929 ел]]ның [[15 июль|15 июлендә]] элекке Глазов өязенең Юкамен, Ежево һәм Курья волостьларның 17 авыл советлардан барлыкка килгән. [[1931 ел]]да, [[Красногорское районы|Святогорское районы]] бетерелә һәм район составына кертелә. [[1935 ел]]да район кабаттан Святогорское һәм Юкамен районнарга бүленгән. [[1963]]-[[1967 ел]]ларда ''Глазов авыл районы'' составына кергән. [[1967 ел]]да район яңадан торгызылган.

== Халык ==
{| class="standard"
! [[1970]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg1.php]</ref>
! [[1979]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg1.php]</ref>
! [[1989]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg1.php]</ref>
! [[2002]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg1.php]</ref>
! [[2010]]<ref name="gks.ru"/>
|-
| align="right" | 16 874 || align="right" | 14 312 || align="right" | 13 172 || align="right" | 11 947 || align="right" | 10 206
|-
|}

Милли состав: [[арлар]] — 48,2 %, [[руслар]] — 16,1 %, [[татарлар]] — 19,5 % (2002 җанисәбе буенча). Юкамен районы — [[Удмуртия]]дәге иң «татар» районы дип санала.

Татарлар күпләп Починки, Засеково, Палагай авылларында торалар.<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2021431.html Удмуртия төбәкләрендә Тукайны искә алдылар]</ref>

== Административ бүленеше ==
{| class="standard sortable" width="100%"
! Авыл җирлеге !! Административ үзәге !! Торак пунктларның<br />саны !! Халык саны<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.udmgossovet.ru/samoupravlenie/regions/ukamenskiy/ |access-date=2012-01-23 |archive-date=2011-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110516111551/http://www.udmgossovet.ru/samoupravlenie/regions/ukamenskiy/ |dead-url=yes }}</ref>,<br />кеше<br />(2007 ел) !! Мәйдан,<br />га
|-
| align=center | Верх-Уни авыл җирлеге || align=center | Верх-Уни || align=right | 5 || align=right | 681 || align=right | 6938
|-
| align=center | Засеково авыл җирлеге || align=center | Засеково || align=right | 14 || align=right | 1096 || align=right | 13647
|-
| align=center | Ертем авыл җирлеге || align=center | Ертем || align=right | 9 || align=right | 515 || align=right | 10940
|-
| align=center | Ежево авыл җирлеге || align=center | Ежево || align=right | 14 || align=right | 1564 || align=right | 15315
|-
| align=center | Пышкет авыл җирлеге || align=center | Пышкет || align=right | 8 || align=right | 1113 || align=right | 15378
|-
| align=center | Палагай авыл җирлеге || align=center | Палагай || align=right | 3 || align=right | 574 || align=right | 5443
|-
| align=center | Шамардан авыл җирлеге || align=center | Шамардан || align=right | 7 || align=right | 733 || align=right | 11081
|-
| align=center | Юкаменское авыл җирлеге || align=center | [[Юкаменское]] || align=right | 12 || align=right | 5411 || align=right | 23230
|}

== Социаль инфраструктура ==
17 мәктәп, 12 балалар бакчасы, 1 балалар иҗат үзәге, 1 музыкаль мәктәп; 3 хастаханә, 22 фельдшер-акушерлык пункты. Шулай ук 19 мәдәният йорты, 17 китапханә һәм ике музей эшли.<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.udmgossovet.ru/samoupravlenie/regions/ukamenskiy/pasport/rajsovet/uchrezhdeniya_sots._sfer |access-date=2012-01-23 |archive-date=2012-04-01 |archive-url=https://www.webcitation.org/66boYr01A?url=http://www.udmgossovet.ru/samoupravlenie/regions/ukamenskiy/pasport/rajsovet/uchrezhdeniya_sots._sfer |dead-url=yes }}</ref>

== Икътисад ==
* Авыл хуҗалыгы
* "Юкаменский льнозавод" предприятиесе

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

{{Удмуртия}}