Арштат

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Арштат latin yazuında])
Арштат

Арштат (Авеста телендә:arštāt) Зәрдөштлек принцибының Авеста теле исеме һәм я "гаделлек"[1] я "намуслык" дигәнне билгели.[2] Исем сүз буларак, арштат Арштат Алиһәсен билгели, ул “намуслык” яки “гаделлек”нең гипостазы. Аның даими эпитеты булып "дөньяны дәвам итүче" яки "дөньяны тәэмин итүче."

Язмада[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Гәрчә Арштатка багышланган номиналь яшт булса да (Яшт 18), бу гимнда ул искә алынмый һәм arš- “дөрес” пәйда булуы багышлау өчен сәбәп булырга мөмкин булган дип фараз ителә.[3] Арштат "иң намуслы" Рашну, "Хөкемдар" белән якын бәйле. Икәү Яшт 10.139 һәм 12.40-та, “Яшт” 10.139-да һәм 12.40-та һәм “Сирозеһ” 1.18 һәм 2.18-дә двандва буларак пәйда була.[4] Бу эсхатологик идентификация һәм литургиядә үлемнән соң өченче көндә укыла, ул Рашну, Сраоша “Буйсыну” һәм Митра “Килешү” , бергә Чинват күперенең өч сакчысы.[5] Сирозеһ 1.26 һәм 2.26-та,[6] Арштат айның 26-ынчы көне өстеннән Илаһ буларак мөрәҗәгать ителә (Зәрдөштлек календаре белән чагыштырырга мөмкин). Ике шигырь дә аны мифик Ушидарена [6] the "акыллылык саклаучысы" белән ассоциацияли, Зәрдөштлек традициясендә ул Зәрдөшт еллар буе изоляциядә уздырган урын. Ясна 16.6 айның 26-ынчы көне аңа изге дип раслый. Арштат кайчандыр (Висперад 7.2) Даэна белән идентификацияләнә[5][7] (гомуми рәвештә "дин" буларак тәрҗемә ителә).

Традициядә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кире ягында Ришти (Арштат) белән Кушан хөкемдары Хувишка.[8]

Арштатның эсхатологик роле 9-ынчы-14-енче гасыр текстларында алга таба хәрәкәтләндерелә, анда ул Урта Фарсы телендәге Аштад буларак пәйда була. Арштат барлык җаннар узарга тиеш күпер Чинват күперендә гамәлләр сынаучысы. Бундаһишн (37.10–14)-да Арштат Амеша Спента Амеретат белән ролен уйный, Арштат аның haмкары "хемзәттәше"; һәм Арда Вираз Китабында (5.3), ул анда Митра, Рашну, Вайю-Вата һәм Веретһрагна белән тора.[5] Апокалиптик Занд-и Ваһман ясн-да (7.19-20), Арштат Наирьосангһа, Митра, Рашну, Веретһрегна, Сраоша һәм шәхесләндерелгән Хваренаһ белән — Пешьйотан каһарманына ярдәм итә.[5]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Gershevitch, 1959, p. 286ff.
  2. ↑ Bartholomae, 1904, col. 205.
  3. ↑ Skjærvø, 1987, p. 826 citing
        Lommel, 1927, p. 166.
  4. ↑ Dhalla, 1938, p. 176.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Gnoli, 1987, p. 826.
  6. ↑ 6,0 6,1 Dhalla, 1938, p. 193.
  7. ↑ Dhalla, 1938, p. 178.
  8. ↑ Dani, Ahmad Hasan; Harmatta, János (in en). History of Civilizations of Central Asia. Motilal Banarsidass Publ.. pp. 327-328. ISBN 978-81-208-1408-0. https://books.google.com/books?id=DguGWP0vGY8C&pg=PA327. 

Библиография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Bartholomae, Christian (1904), Altiranisches Wörterbuch, Strassburg: Trübner  (fasc., 1979, Berlin: de Gruyter)
  • Dhalla, Maneckji Nusservanji (1938), History of Zoroastrianism, New York: OUP 
  • Gershevitch, Ilya (1959), The Avestan Hymn to Mithra, Cambridge: University Press 
  • Gnoli, Gerardo (1987), "Aštād", Encyclopaedia Iranica, 2, New York: Routledge & Kegan Paul : 826
  • Lommel, Herman (1927), Die Yašts des Awesta, Göttingen/Leipzig: J. C. Hinrichs 
  • Skjærvø, Prods Oktor (1987), "Aštād Yašt", Encyclopaedia Iranica, 2, New York: Routledge & Kegan Paul : 826
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Арштат&oldid=3479234