Бахуннар
 |
Бу мәкаләгә башка Википедия мәкаләләре сылтамыйлар. Зинһар, ярдәмчене кулланып, кабул ителгән киңәшләргә күрә сылтамалар куегыз.
|
| Бахуннар | |
| Үз аталышы |
बाहुन/पहाडी ब्राह्मण/खस ब्राह्मण |
|---|---|
| яшәү җире | |
| Теле | |
| Дине | |
| Кардәш халыклары: | |
 Бахуннар Викиҗыентыкта | |
Баһуннар (непал. बाहुन) яки Кхас Брамин(непал. खस ब्राह्मण) - Кхас этник Пахари халкы арасында каста. Бахун - ул Непали сөйләшүче калкулык Браминнар өчен төшенчә. 2011 Непал халык санын алу буенча, Бахун яки Калкулык Брамины Непалда Чхетрилардан соң иң күпсанлы төркем булып тора.[1]
1854 елның Muluki Ain (Непал Канун Коды) буенча, Бахуннар Изге җеп киючеләр (Упанаяна ритуалын узучылар) ("Тагадхари") һәм Ике туган Һинд дине тарафдарлары арасында каста булып торалар.
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Традицион рәвештә, Бахуннар (алар "Кхас Браминнар") дип аталалар Чхетрилар (Кхас Кшатрийлар) белән бергә Кхас җәмәгатенең әгъзасы булганнар. Мөгаен Кхаса Малла Патшалыгының сәяси куәтенә күрә, Кхас Бахун һәм Кхас Раджпутларның хәзерге көнбатыш Непалда иҗтимагый статусы күчеп килгән Брамин һәм Раджпутларныкына караганда югарырак булган. Бахуннар Чхетрилар белән бергә югары сыйныф Кхас төркеме булып саналганнар һәм Горкха Патшалыгы белән ассоциацияләнгән булганнар. Күп контекстларда Бахуннар (Чхетрилар бергә) түбәнрәк шөгыльле Ками, Сарки һ.б. караганда Хасларның кабилә атамасы булып тора.
Кланнар һәм фамилияләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бахуннар яшәү урыны нигезендә ике кланга бүленгән булганнар. Махакали елгасыннан көнчыгышта Бахун яшәүчеләр Пурбийя Бахун дип аталган булганнар һәм елгадан көнбатыштагылар Кумайн Бахун дип аталганнар. Кумайн Кумауни халкы сүзеннән килеп чыккан, бу Кумаон төбәгеннән килеп чыкканнар дигән сүз.
Демографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
2011 Непал халык санына алу буенча Бахуннар яки Калкулык Браминнары (Тау Браминнары) Непалда Чхетрилардан соң икенче иң күпсанлы төркем булып тора һәм Непалның 12,2%-ын алып тора (яки 3226903 кеше).[1] Бахун (Калкулык Браминнары) икенче иң зур Һинд дине төркеме булып тора, Һинд дине халкы 3212704 (Бахуннарның 99,6%-ы), бу 2011 Непал халык санын алу буенча.[1] Калкулык Браминнары Непалның 11 районнары арасында иң зур төркем; Җһапа районы, Моранг районы, Катманду, Читван, Навалпараси, Рупандехи, Каски, Сьянджья, Парбат, Гулми һәм Аргхаканчи. Алар арасында Парбат районында Бахуннар (35.7%), Аргхакханчи районында (32.8%) һәм Сьянгджья районында (30.9%) һәм халыкның 30%-тан артыгын тәшкил итәләр, шул ук вакытта Катмандуда иң күпсанлы Бахун халкы - 410,126 (23,5%).[1]
Бахуннарның граждан хезмәтендә иң зур вәкаләте, Непал бюрократиясендә - 39.2%, ә гомумән Непал буенча 12,1% кына. Гражданнар хезмәтендәге халык тулаем халык нисбәте Бахуннар өчен 3,2, ә гомумән Непал буенча дүрттән бер өлеш. Кшетрилар гражданнар хезмәтендә тулаем халыкта нисбәтләренә карата 5,6 мәртәбә күбрәк, бу Непалда иң югары күрсәткеч.[2]
Патша соңгы юлга озатулары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бахуннар Непалның Шах династиясенең соңгы юлга озату ритуалларында катнашканнар.[3][4] Непал Патша суешыннан соң Бахун каһиннәре Катто алу өчен эшкә алынган булганнар, әмма церемония нәтиҗәсендә бүләкләр кыйммәте турында бәхәс нәтиҗәсендә бу кире кагылган булган. Соңында алар ритуал өчен таләпләрне үтәү өчен Катманду Үзәненнән китәргә мәҗбүр булган. Катто патша үлеменнән соң 11-енче көндә Брамин каһиненә бирелә торган ризык сүзенә карый.[5] Катто ашау Бахунны мәрхүм Патшаның дөрес булмаган гамәлләреннән арындыра дигән ышаныч булган.[5]
Бахунбаад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
"Бахун-Чхетри феномены" белән бергә Бахунбаад Непалда Кхас - Пахари халкының иҗтимагый-сәяси доминантлыгында чагылган. Бу доминантлау Бахун һәм Чхетрилар өчен башка касталар өчен квоталар булганга күрә критик халәткә китергән.[6] Бахун-Чхетриларга карата этник нәфрәт Федераль Социалист Партиясенең Бахун-Чхетриларга нәфрәтне яклап "Бахун-Чхетриларны урман итеп кисеп атабыз" лозунгында чагыла. Непалның элеккеге Премьер-Министры Бабурам Бхаттарай сөйләгәнчә Кхас Арья Непал оешмаларының 80%-ын биләп торалар һәм Непалда меритократик система кертелергә тиеш түгел. Капма-каршы рәвештә Бахун-Чхетри доминантлыгы рәсми легаль системага нигезләнгән булырга тиеш һәм дәүләтне биләү гаебе квота-резервация тәэмин итүчеләр максаты икәне мәгълүм.[7] Европа Берлеге миссиясе шулай ук Непал хөкүмәте Кхас Арьяларны аларның пропорциональ чагылышыннан мәхрүм итәргә тиеш дип тәкъдим ителгән.[8]
Мәшһүр вәкилләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Ranga Nath Poudyal[9]
- Krishna Prasad Koirala and Koirala family[10]
- Matrika Prasad Koirala[10]
- Tanka Prasad Acharya[11]
- Khadga Prasad Sharma Oli[12][13]
Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified.
- ↑ Dhakal, Amit. निजामती सेवामा सबैभन्दा बढी प्रतिनिधित्व राजपूत, कायस्थ र तराई ब्राम्हण (11 June 2014).
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2018-04-14, retrieved 2018-12-04
- ↑ Declan Quigley (2005). The character of kingship. Berg. . https://books.google.com/books?id=nbKAAAAAMAAJ.
- ↑ 5,0 5,1 Nepala Rajakiya Pragya Pratisthana, 2001, 27 бит.
- ↑ Aryal, Trailokya Raj. The Bahun narrative (24 May 2017).
- ↑ Khadka, Suman. Drawing caste lines (25 Feb 2015).
- ↑ The Kathmandu Post -PM briefs international community. 6 April 2018 тикшерелгән.
- ↑ Raj, Prakash A. (2006). Dancing Democracy: The power of a Third Eye. Rupa & Company. . https://books.google.com.np/books?id=rVNuAAAAMAAJ&q=sarbajit+rana+magar&dq=sarbajit+rana+magar&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjLgvnSr6rYAhVKL48KHeVWDowQ6AEIJDAC.
- ↑ 10,0 10,1 Girija Prasad Koirala: The architect of democracy in Nepal (23 March 2010). 13 декабрь 2017 тикшерелде.
- ↑ Westminster legacies. UNSW Press. 2005. . https://books.google.com/books?id=JTg0ZTM8X4oC&pg=PA63&dq. Retrieved 2009-05-15.
- ↑ The Original Maoist, Nepali Times. архив күчермәсе, Archived from the original on 2017-12-13, retrieved 2018-12-04
- ↑ KP Sharma Oli-why Nepal's new PM isn't the right man for the job, 'catchnews.com'.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Dor Bahadur Bista (1991). Fatalism and Development: Nepal's Struggle for Modernization. Orient Blackswan. . https://books.google.com/books?id=JzFROpFVYRAC&pg=PA48.
- Subba, Tanka Bahadur (1989). Dynamics of a hill society: Nepalis in Darjeeling and Sikkim Himalayas. Mittal Publications. . https://books.google.com/books/about/Dynamics_of_a_hill_society.html?id=1yZuAAAAMAAJ.
- John T Hitchcock (1978). "An Additional Perspective on the Nepali Caste System". in James F. Fisher. Himalayan Anthropology: The Indo-Tibetan Interface. Walter de Gruyter. . https://books.google.com/books?id=B0C-IhEKrSEC&pg=PA113.
- Richard Burghart (1984). «The Formation of the Concept of Nation-State in Nepal». The Journal of Asian Studies 44 (1): 101–125. DOI:10.2307/2056748.
- Whelpton, John (2005). A History of Nepal. Cambridge University Press. . https://books.google.com.np/books/about/A_History_Of_Nepal.html?id=WSo6PgAACAAJ&redir_esc=y.
- Sherchan, Sanjay (2001). Democracy, pluralism and Change: An Inquiry into Nepalese context. Chhye Pahhuppe. . https://books.google.com.np/books?id=-SyOAAAAMAAJ.
- Nepala Rajakiya Pragya Pratisthana (2001). Journal of Nepalese Literature, Art and Culture. 4. Nepal: Royal Nepal Academy. https://books.google.com/books/about/Journal_of_Nepalese_Literature_Art_and_C.html?id=HyxuAAAAMAAJ.