Гөрҗистан президентын сайлаулар (2024)
 |
Бу мәкаләдә хәзерге вакыйгалар сурәтләнә. |
← 2018  2029 → | |||
| Гөрҗистанда президент сайлаулары (2024) | |||
|---|---|---|---|
| 2024 елның кышында үтәр дип көтелә |
2024 елда Гөрҗистан президентын сайлаулар (гөрҗ. საქართველოს საპრეზიდენტო არჩევნები) ― Гөрҗистанда чираттагы президент сайлаулары, илнең сайлау законнары нигезендә, 2024 елның кыш айларында узачак дип көтелә. Әлеге сайлаулар 1991 елда Гөрҗистан бәйсезлеген игълан иткәннән соң тугызынчы президент сайлаулары булачак. Президент 5 елга сайлана.
2017 елда президент вәкаләтләрен кыскартучы Конституция нигезендә[1], 2018 елда узган сайлаулар соңгы турыдан-туры Президент сайлаулары булган. Һәм инде бу сайлауларда Сайлаучылар коллегиясенең 300 әгъзасы тавыш бирәчәк, аларның яртысы парламент депутатларыннан һәм шул ук санда төбәк делегатларыннан торачак.
Президент итеп илдә ким дигәндә 15 ел яшәгән 40 яшьтәге һәм аннан өлкәнрәк Гөрҗистан гражданы сайлана ала («сайлауларга кадәр соңгы өч елда илдә яшәү» таләбе гамәлдән чыгарылган)[2].
Алтарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
.jpg)
Элекке президент Михаил Саакашвили (Берләшкән милли хәрәкәт, ENM) инициативасы белән башланып, «Грузия хыялы ― Демократик Грузия» (КО) хакимияте вакытында дәвам ителгән төрле конституцион реформалар барышында ил Президенты вазыйфасы әкренләп вәкаләтләреннән мәхрүм ителә, нәтиҗәдә Гөрҗистан президент Республикасыннан парламент Республикасына әверелә[3][4] Президент Гиорги Маргвелашвили 9 октябрьдә Конституциягә төзәтмә кертүгә вето салган, аны «халыкка каршы Конституция»"дип атаган. Парламент аның ветосын 13 октябрьдә гамәлдән чыгарган[5]. Президентның башкарма вәкаләтләре премьер-министр файдасына шактый киметелә[6]. Соңгы Конституцион төзәтмәләр шулай ук Президентны турыдан-туры сайлауны гамәлдән чыгарган һәм аның биш еллык вазыйфада булу вакытын алты елга кадәр арттырган, шуңа күрә Президент сайлаулары гомуми сайлаулар белән бер елда үткәрелә.
2018 елда узган соңгы президент сайлауларында Гөрҗистанның элекке тышкы эшләр министры Саломе Зурабишвили (бәйсез кандидат, КО тарафыннан хупланган) тавыш бирүнең икенче турында 2008―2012 елларда илнең тышкы эшләр министры булган Григол Вашадзены[d] (ENM) җиңә. 2018 елның 16 декабрендә ул икенче срокка сайланмаган Гиорги Маргвелашвилины алмаштыра.
Сайлау тәртибе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Гөрҗистанның сайлау законнары нигезендә, Президент сайлаулары октябрьдә даими рәвештә үткәрелергә тиеш. Парламент сайлаулары[d] 2024 елның 26 октябренә билгеләнгән, шуңа күрә Президент сайлаулары яңа парламент оешканнан соң 45 көн эчендә ноябрь яки декабрьдә генә узачак. 40 яшькә җиткән һәм илдә ким дигәндә 15 ел яшәгән һәр грузин пассив сайлау хокукына ия. Президентлыкка кандидатны кимендә 30 сайлаучы тәкъдим итәргә тиеш.
Сайлаучылар коллегиясе[d] 300 әгъзадан тора. Алар арасында 150 парламент депутаты һәм Аҗария һәм Абхазия[d][7] Автономияле Республикаларының Югары Советларының 21 әгъзасы бар. Калган 108 сайлаучы соңгы җирле сайлауларда партияләрнең җыйган тавыш өлеше буенча бүленә, шул ук вакытта төбәк пропорциясен саклау таләп ителә[8]. Тавыш бирүнең беренче турында кимендә 180 тавыш җыя алган кандидат Президент итеп сайлана. Әгәр берәү дә бу кадәр тавыш җыя алмаса, беренче урыннарны алган ике кандидат арасында тавыш бирүнең икенче туры үткәрелә. Тавыш бирүнең икенче турында иң күп тавыш җыйган кандидат президент итеп сайлана; тупик хәл килеп чыкса, тавыш бирүнең беренче турында катнашучыларның тавышлары хәлиткеч әһәмияткә ия.
Кандидатлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әлегә кадәр беркем дә президент сайлауларында катнашу нияте турында белдермәгән. Хәзерге президент Саломе Зурабишвили, аның элгәресе Гиорги Маргвелашвили кебек үк, икенче срокка сайланырга хокуклы.
Нәтиҗә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Новая Конституция Грузии вступила в силу (2018-12-17).
- ↑ Основные пункты новой Конституции Грузии (2017-09-27).
- ↑ Parliament Approves Constitution on Final Reading, Civil Georgia (27 September 2017).
- ↑ Key Points of Newly Adopted Constitution, Civil Georgia (27 September 2017).
- ↑ Parliament Overrides Presidential Veto on Constitutional Amendments. Civil Georgia (13 October 2017).
- ↑ Key Points of Newly Adopted Constitution. Civil Georgia. 15 October 2010.
- ↑ Абхазия Автономияле Республикасы Грузиянең үзәк хөкүмәте контролендә түгел. Анда соңгы сайлаулар 1991 елда узган
- ↑ New Constitution Enters into Force, Civil Georgia (17 December 2018).
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Wahlrecht Georgiens (ингл.)