Зөя Иоанн Предтеча монастыре
| Зөя Иоанн Предтеча монастыре | |
 | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Зөя |
| Епархия | Казан һәм Татарстан епархиясе |
| Гамәлдән чыгу датасы | 1919 |
| Мирас статусы | федераль әһәмияттәге Россия мәдәни мирас объекты[d] |
| Беренче язма телгә алу | 1551 |
 | |
 Зөя Иоанн Предтеча монастыре Викиҗыентыкта | |
Зөя Иоанн Предтеча монастыре — Рус православие чиркәвенең Казан епархиясе монастыре. 1917 елгы революциягә кадәр хатын — кызларныкы, хәзер-Зөя Успение монастыреның ирләр йорты (икесе дә Казаннан 49 км ераклыкта Зөя утравында урнашкан) була. Зөядәге хатын-кызлар монастыре 1551 елда шәһәр төзелеше белән бергә Рождественская чиркәве каршында нигез салына. 1795 елгы янгыннан соң монастырьга ул вакытка ябылган Изге Троицкий ирләр монастыре биналары тапшырыла.
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Монастырьга шәһәр төзелеше белән бергә, 1551 елда нигез салынган. Шул ук вакытта агач Троицк чиркәве дә җыела. Монастырьда башта Мәскәү өлкәсенең Троице-Сергиев монастыреннән монахлар яшәгән, ул киләчәктә дә Зөя монастырен опекага алган. Патша указы белән монастырьга Городище, Килди һәм Агище авыллары, Ослан елгасы буенча урманнар, балык тоту, тегермән бүлеп бирелгән. Монастырь актив төзелгән. 1604 елда Сергиев чиркәве төзелә, чиркәү подклетында монах кельләре урнаша. XX гасыр башында яңа зур собор да төзелгән.
1764 елда Екатерина II секуляризация реформасы нәтиҗәсендә монастырь ябыла. Монахлар, китаплар һәм архивлар бетерелгән Троице-Сергиев монастыре урынына күчерелгән.
Иоанн Предтеча хатын-кызлар монастыре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
XVI гасыр ахырында нигез салына (төгәл дата билгесез). XVIII гасырга кадәр Рождественский чиркәве каршындагы хатын-кызлар урыны буларак була, ә XVIII гасырга кадәр ул Рождественский, ягъни Иоанн Предтеча дип атала. Рождественодагы агач чиркәү дә, соңрак төзелгән кирпеч гыйбадәтханәсе дә сакланмаган. Монастырьнең үз җир биләмәләре булмаган һәм тыйнак кына дәүләт субсидияләренә һәм подаянияләренә яшәгән. Зөя шәһәре һәм монастырь корылмалары янгыннардан зыян күрә. 1795 елда монастырь бинасын юк иткән янгыннан соң, аңа элеккеге ир-атлар монастыреның буш корылмалары тапшырыла. Моның белән монастырь тариында яңа этап башлана. Монастырь дәүләт дотациясен ала. Шуннан соң монастырьда күп кенә кирпеч хуҗалык һәм торак корылмалар төзелгән. 1796 елда Сергиев чиркәвенә Иоанн Предтеча приходы һәм кыңгыраулыгы төзелә.
1898 елдан 1906 елга кадәр архитектор Ф. Н. Малиновский тарафыннан барлык Хәсрәтләнүчеләрнең Изге Ана иконасы хакына зур собор төзелә. Ел саен бу икона Фома белән Казан епархиясе шәһәрләре һәм авыллары буенча хач йөреше белән үрелеп бара.[1] Калкулыкта урнашкан югары собор бинасы шәһәрнең архитектура доминанты булып тора. XX гасыр башына анда 400 гә якын хатын-кыз монахлар һәм послушница исәпләнә, бу Казан Богородица монастыреннән соң епархиянең зурлынгы буенча икенче хатын-кызлар монастыре була.
1919 елда ябылган барлык гыйбадәтханәләр дә Зөя тарихи-архитектура музей-тыюлыгына карый. Агач Троицк чиркәвенең борынгы иконостасы Татарстан Республикасы Сынлы сәнгать дәүләт музеена тапшырылган. Чиркәү үзе 1959 елда реставрацияләнә. Зур Соборның эчке ягы сакланган. Сергей чиркәве бинасы Казан сәнгать белгечләре тарафыннан өйрәнелә.
Хәзер 3 храмның 2се (Троицкийдан тыш) Успение монастыренә тапшырылган.
Архитектура ансамбле[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Архитектура ансамбле шактый яхшы сакланган. Ул Троице-Сергиев монастыреннан калган корылмаларны да, XIX гасыр — XX гасыр башларында төзелгән корылмаларны да үз эченә ала.
Борынгы гыйбадәтханә монастырьда гына түгел, ә бөтен Урта һәм Түбән Идел буенда да — 1551 елгы Троицк агач чиркәве, Зөяның беренчел агач шәһәрчегеннән калган бердәнбер һәйкәл. Ул Россиянең берничә борынгы агач гыйбадәтханәсенең берсе буларак уникаль мәдәни һәм тарихи кыйммәткә ия. Дөрес, аның йөзе өлешчә XIX гасырны үзгәртеп кору барышында үзгәргән: гыйбадәтханә чатырсыман булудан туктаган, яңа тимер түбә һәм башлык, шулай ук тыгыз өслек алган. Интерьер совет чорында бик нык бозылган - XVI-XVII гасыр иконалары чыгарылган, әмма резалы иконостас конструкциясе сакланган.
Монастырьнең икенче гыйбадәтханәсе — таш, Сергей Радонежский хакына төзеогән, 1604 елгы. Хәзерге чиркәүнең фрескасы сәнгать белгечләренең зур кызыксынуын уята: бу төгәл, әмма бик зурайтылган Андрей Рублевның «Троица» күчермәсе.
Өченче гыйбадәтханә - «Всех Скорбящих Радость» Изге Ана иконасы хакына собор (1898-1906 еллар, архитекторы Ф.Малиновский). Бу Зөянең иң зур һәм соңгы гыйбадәтханәсе, монументаль, күп катлы кызыл кирпечле, шул исәптән рус-византия стилендә.
1901 нче елгы манара-часовня да сакланып калган. 1820-30нчы һәм 1890нчы елларда төзелгән берничә торак һәм хуҗалык корылмалары бар.
Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Поповицкий Е.А. Православные русские обители: Полное иллюстрированное описание всех православных русских монастырей в Российской империи и на Афоне. — СПб: Издательство Сойкина П.П., 1909. — 712 с.
Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Рощектаев А. В. История свияжского Иоанно-Предтеченского монастыря Книга находится в свободном доступе.
- В. П. Остроумов, В. В. Чумаков. Свияжск. История планировки и застройки. Казань. Центр инновационных технологий, 2011. ISBN 978-5-9362-500-5 (Репринтное воспроизведение издания 1971 г.)
