Пуара Дасар Буана Гелгел

Пура Дасар Буана – ул Семарапурадан 3 км (1,9 миляда) Балида Гелгельда урнашкан Бали Һинд дине гыйбадәтханәсе яки пура. Пура Дасар Буана ул Пура Данг Каһьянган Дҗгатларның берсе, ул изге Һинд дине тәгълиматы изге остазы хөрмәтенә төзелгән булган. Пура Дасан Буана ул Мпу Гһанага дан, ул утрауга Ява Маҗапаһитыннан Һинд динен укытырга килгән Брамин.

Тарихы

Мпу Дасар Буана гыйбадәтханәсе Мпу Вира Гантенгка дан, бу Ява изге остазы яки брамины (ул Балида “мпу” яки “рши” титулы астында мәгълүм), ул Балига Сака эрасының 922 елында килгән (ул 1000 елга эквивалент). Мпу Гһана ул “Панча Тиртра”ның берсе, бу биш Бали Һинд дине остазлары, ягъни Мпу Гниджайя, Мпу Семеру (Маһамеру), Мпу Гһана, Мпу Кутуран һәм Мпу Брадаһ (Прада). Мпу Гһана Балига патша Удаяна Вармадэва (безнең эраның 988-1011 еллары) һәм аның хатыны Гунапрайя Дхармапатини хөкеме чорында килгән. Мпу Гһана Ганапатья сектасының тарафдары булган. Ул кырыс рәвештә “Шуккла Брахмачари” тарафдары булган һәм бөтен тормыш дәверендә целибат тоткан. Сака чорының 1189 елында (б.э. 1267 ел) Мпу Двиджакшара, Маҗапаһит Патшалыгыннан башка Брахман, шул урында яңа пура төзегән, анда Мпу Гһана “параһьянган”ын нигезләгән (медитация яки “ашрам” урыны). Пура Мпу Гһанага дан урыны формасында төзелгән булган. Шри Кресна Кепакисан улы Шри Сома Кепакисан 1380 елда Гелгел Патшалыгының яңа патшасы буларак таҗ киелгәннән соң, ул пураны ясаган, ул Мпу Двиджаксара тарафыннан патша пурасына төзелгән булган. Пурага Пура Дасар Буана Гелгел дип исем бирелгән булган. Гыйбадәтханә комплексының яңа инаугурациясеннән соң Өч Яшәүче ихтирамына изге урын төзелгән булган (Сатрья Далем, Пасек һәм Панде). Безнең эраның 1489 елында Балига Данг Хьянг Ниратха килгән һәм Браминнарга ихтирам күрсәтер өчен Пура Дасар Буана Гелгелның эчке sanctum-ын төзегән.

Гыйбадәтханә планы

Пура Дасар Буана Балида, Клунгкунг Регентлыгында, Клункунг Суб-районында, Гелгел авылында урнашкан. Пура төньяк-көньяк юнәлештә урнашкан һәм өч даирәгә бүленгән: гыйбадәтханәгә тышкы sanctum (“джаба писан” яки “нистанг мандала”), урта sanctum (“джаба тенгаһ” яки “мадья мангала”), һәм эчке төп sanctum (“джеро” яки “утаманинг мандала”). Тышкы sanctum-га (“җаба писан”) Җалан Ватуренггонгта чанди бентар икегә бүленгән капка белән билгеләнгән. Тышкы sanctum ул яшел чирәмле бина яны, анда берничә зур баньян агачы үсә. Тышкы sanctum-да “бале гонг” (гамеланны тоту өчен павильон), һәм шулай ук биредәге Ходайлар өчен берничә изге урын бар. Урта sanctum-га керү (“җаба тенгаһ) башка чанди бентар икегә бүленгән капка белән билгеләнгән. Берничә бале павильоны урта sanctum-да урнашкан, ягъни ризык пешерелгән һәм тәкъдим ителгән урын һәм башкалар. Бале кулкул бу дога вакытын игълан итү өчен ярыклы барабан тотылган бале көнчыгышта, стена чигендә тышкы sanctum һәм урта sanctum арасында урнашкан.

Эчке sanctum (джеро) гыйбадәтханә комплексында иң изге бина яны булып тора. Пура Дасар Буана Гелгелның эчке sanctum-ында күп падуракша порталыннан сул ягында күп-яруслы меру манаралары урнашкан. Меру манараларының иң биеге унбер түбә ярусы белән Меру Тумпанг Солас, бу Сатрья Далем токымнарына багышланган изге урын. Өч яруслы Меру Тумпанг Телу Пасек бабасына Мпу Гниджайяга багышланган изге урын. Башка өч яруслы Меру Тумпанг Телу Пандега багышланган. Дүртенче изге урын Падма Тига браминнар токымнарына багышланган. Бу дүрт изге урын кешеләр арасында Чатур Варга буларак мәгълүм. Эчке sanctum-да 20-дән артык изге урын һәм бина бар.

Ритуал

Пура Дасар Буананың пиодалан яки пуджа вали фестивале (пура еллыгы) һәр елны ике мәртәбә дүшәмбе көнне яки “сома пон Куниган”да уздырыла. Фестивальнең исеме “Пемачекан Агунг”. Гыйбадәтханәдә уздырылган башка фестивальләр булып ел саен “Падудусан” тора, ул Бали сака календарендә дүртенче айның тулы аенда “пурнама капат”та “Падудусан”.

Шулай ук карарга мөмкин

• Бали гыйбадәтханәсе

Цитаталанган эшләр

• Auger, Timothy, ed (2001). Bali & Lombok. Eyewitness Travel Guides. London: Dorling Kindersley. . 
• Stuart-Fox, David (1999). Fox, James J.. ed. Religion and Ritual: Balinese Hindu Temples. Indonesian Heritage. Singapore: Archipelago Press. . 
• I Ketut Gobyah (2017). Pura Dasar Buana Gelgel. Yayasan Bali Galang.