Тода теле
Тода (தோதா) — Дравид телләр гаиләсенә караган Тода халкының теле. Һиндстанда Тамилнад штатында, Нилгири тау массивы төбәгендә таралган. Сөйләшүчеләр саны — 1100 кеше (2007). Башка Дравид телләре белән чагыштырып карганда тода теленең фонетикасы гаять катлаулы — 8 сузык һәм күп фрикатив һәм селкенүче тартык.
Фонология[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Дравид телләр гаиләсе өчен 16 тода сузыгы – гаять зур сан. Телдә 8 сузык бар, аларның һәрберсе озын һәм кыска булырга мөмкин. Фонема [e] фонемасының үзенчәлеге — озынлык очрагында [æː] буларак әйтелә.
Сузыклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Алгы | Урта | Арткы | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Н.О. | О. | Н.О. | О. | Н.О. | О. | |
| Өске | i | y | ɨ | u | ||
| Урта | e | ɵ | o | |||
| Аскы | æː | ɑ | ||||
Тартыклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Билабиаль | Денталь | Апикаль- Альвеоляр |
Ретракт Альвеоляр |
Ламиналь тартыклар Палаталь — альвеоляр тартыклар |
Ретрофлекс | Палаталь | Веляр | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Гади | Сибилянтлар | гади | палатализальлештергән | обычные | палатализальлештергән | обычные | палатализальлештергән | |||||
| Борын | m | n̠ | ɳ | |||||||||
| Шартлау/ Aффрикатлар |
p b |
t̪ d̪ |
ts̪ dz̪ |
t̠ d̠ |
tʃ,t̻ʃ d̻ʒ |
ʈ ɖ |
k g | |||||
| Спиранталар (Ян) |
f |
θ |
s̪ |
s̠ |
ʃ ʒ |
ʂ ʐ |
x (ɣ) | |||||
| ɬ̪ | ɬ̢ | |||||||||||
| Аппроксиманталар | j | w | ||||||||||
| l̪ | ɭ | |||||||||||
| Селкенүче | r̘ | r̘ʲ | r̠ | r̠ʲ | ɽ͡r | ɽ͡rʲ | ||||||
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Emeneau, Murray B. 1984. Toda Grammar and Texts. American Philosophical Society, Memoirs Series, 155. Philadelphia: American Philosophical Society.
- Siniša Spajić, Peter Ladefoged, P. Bhaskararao, 1994. «The rhotics of Toda». In UCLA Working Papers in Phonetics 87: Fieldwork Studies of Targeted Languages II.