Kastrioti kenäzlege
| Kastrioti kenäzlege
alb. Principata e Kastriotit | |
| |
| Başqala | Kruya |
| Räsmi tel | alban tele |
| Din | katoliklıq |
Kastrioti kenäzlege (alb. Principata e Kastriotit) — Gyon Kastrioti tarafınnan tözelgän urta ğasır Albaniäsendä iñ abruylı kenäzleklärneñ berse.
Tarixı[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Başta Gyon Kastrioti Debar şähäre yanındağı ike awılnıñ xucası bulğan. Qısqa waqıt eçendä ul üz bilämälären kiñäytkän, Mati ölkäsen üz xäkimiätenä buysındırğan häm Üzäk Albaniäneñ ere feodalı bulğan.
Gyon Kastrioti Voisava Tripaldağa öylängän, alarnıñ biş qızı (Mara, Yelena, Angelina, Vlayka, Mamitsa) häm dürt ulı (Repoş, Stanişa, Konstantin häm Georgiy) bulğan.
Gyon Kastrioti Ğosman soltannarı yağınnan agressiägä qarşı çıqqan alban feodalı arasında bulğan, läkin anıñ qarşılığı näticäsez bulğan. Gyon Kastrioti töreklärgä qarşı kütäreleş kütärgän, läkin ciñelügä duçar bulğan häm üz bilämäläreneñ öleşen yuğaltqan. Ul üzen soltannıñ vassalı dip tanırğa mäcbür bulğan häm yasaq tülärgä burıçlı bulğan. Anıñ ulları, şul isäptän bulaçaq Skanderbeg, soltan sarayına totqırlar bularaq cibärelgän. Georgiy Kastrioti islam dinen qabul itkän, Ädirnädäge xärbi mäktäptä uqığan häm Ğosman imperiäseneñ küp sanlı xärbi kampaniälärendä qatnaşqan. Anıñ xärbi ciñüläre öçen töreklär aña «Skanderbeg» quşamatı birgännär, anı İskändär Zölqärnäyn belän çağıştırğannar.
Georgiy Kastrioti (Skanderbeg) ere Ğosman xärbi başlıqlarınıñ berse bulğan. Ul soltannıñ yunannarğa, serblarğa häm macarlarğa qarşı xärbi poxodlarında qatnaşqan. Qayber çığanaqlar anıñ Dubrovnik, Venetsiä, Macarstan patşası Laslo V häm Neapol patşası Alfonso Kiñ küñelle belän yäşeren elemtälär saqlağanın xäbär itä. Soltan Morat II aña Albaniäneñ Dibra ölkäsendä «wäli» titulın birgän. 1443 yılnıñ 28 noyäbrendä Serbiädä Niş yanında törek armiäse ciñelgännän soñ Skanderbeg albannar oträdı (300 keşe) belän bergä Ğosman bilämälärennän tuğan yağına qaçqan. Ul Kruya nığıtmasın basıp alğan, islamnan waz kiçkän häm üzen Kastrioti kenäzlege başlığı dip iğlan itkän. Skanderbeg başqa qüätle alban feodalı Georgiy Arianiti belän berläşmä tözegän häm anıñ qızı Donikağa öylängän.
Kruyanı alğannan soñ Skanderbeg Venetsiä cömhüriätenä qarağan diñgez buyındağı Leja şähärendä alban kenäzläre qorıltayın oyıştırğan. Qorıltayğa Leka Zaxariä häm vassallar Pal häm Nikolay Dukacini, Pötr Spani, Leka Duşmani, Georgiy Streşi, İvan häm Goyko Balşiçlar, Andrey Topiä häm anıñ bertuğannıñ ulı Tanuş, Georgiy Arianiti, Teodor Korona Muzaki, Stefan Çernoyeviç öç ulı belän: İvan, Andrey häm Bojidar.
1444 yılnıñ 2 martında alban feodalı Leja ligası dip atalğan xärbi-säyäsi berlek oyıştırğan, ul, nigezdä, Ğosman imperiäsenä qarşı yunälderelgän. Skanderbeg liga ğäskärläre başlığı häm baş komanda birüçese itep saylanğan. ligada qatnaşuçılarnıñ härberse Skanderbeg komandalığı astına suğışçılar häm aqça birergä tieş bulğan. Skanderbeg, tawnıñ basıp alınmaslıq nığıtmaların häm partizan suğışı taktikasın qullanıp, ozaq waqıt törek-ğosmannarnıñ höcümnären uñışlı kire qaytqan.
Ädäbiät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Alain Ducellier: Kastrioti. In: Lexikon des Mittelalters (LexMA). Band 3, Artemis & Winkler, München/Zürich 1986, ISBN 3-7608-8903-4, Sp. 1442.
- Albanische Akademie der Wissenschaften (Hrsg.): Historia e popullit shqiptar në katër vëllime. Botimet Toena, Tirana 2002, ISBN 99927-1-623-1.